Stefnir - 01.04.1994, Blaðsíða 35

Þorsteinri Siglaugsson ræðir við Börk Gunnarsson um nýútkomið smásagnasafh hans
^^yrir jólin kom út smásagnasafnið”X” eftir Börk
Gunnarsson. Börkur er 23 ára Garðbæingur.
Hann stundar nám í heimspeki við H.Í., en er jafn-
framt ritstjóri SUS-frétta og situr í stjóm Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna. Börkur er einnig
varabæjarfúlltrúi í Garðabæ.
• Þorsteinn: Nú em sögumar í þessari bók ólíkar.
“Sjállvirkinn”, sem er sögð frá sjónarhóli látins
manns, verkar þannig á mig að þar sértu undir á-
hrifum Kafka, en „Gamansemi guðanna“ saga
sem fjallar um vonbrigði gamallar konu með Iffið
eftir dauðann, ber nokkuð sterk einkenni stíls Mil-
ans Kundera. Þar á ég við hvemig þú skýrir sög-
una f endann og dregur fram boðskap hennar,
eins og Kundera gerir oft í skáldsögum sínum. Er
rétthjá mérað um þessi áhrif sé að ræða?
Börkun Ég hef alltaf óttast áhríf mjög mikið og á
tímabili forðaðist ég að lesa bókmenntir til að
reyna að verða ekki fyrir áhrifum annarra höf-
unda. Þú ert raunar mjög leiðinlegur spyrill að
spyrja svona því ég verð að viðurkenna að ég held
að ég sé sammála þér um að þessar tvær sögur
séu undir áhrifum frá þeim höfundum sem þú
nefndir. Ég er sjálfur mjög hrifinn af bæði Kafka
og Kundera. En að öðru leyti vil ég helst ekki hafa
of margt um sögurnar að segja eftir að ég hef
komið þeim frá mér. Þá eru þær orðnar eign les-
endanna og það eru þeir sem hafa réttinn til að
túlka þær og skilja hver með sínum hætti. Ég er
ekki kominn til með að segja að mín túlkun sé
eitthvað merkilegri en þín.
Það er rétt að sögumar eru allar mjög ólíkar, en
um leið mjög líkar, þar sem dauðinn er alls staðar
í miðpunkti. Þar á ég við dauðann í ýmsum mynd-
um, móralskur dauði, líkamlegur dauði o.s.fr. Ég
hef veríð gagnrýndur fyrir að vera móralskur, en
þá má ekki gleyma því að maður skrifar vegna af-
stöðu gagnvart viðfangsefninu. Maður getur
þannig skrífað út frá þveröfugri afstöðu við manns
eigin, og reynt þá að túlka sjónarmið sem maður
er í andstöðu við, eins og ég hef oft gert, eða þá
að maður reynir að túlka sín eigin viðhorf.
Þorsteinn: Þú talar um sjónarmið sem þú ert í
andstöðu við, þýðir það að þú sért ekki sá öf-
uguggi sem manni kann að virðast af lestri
bókarinnar á stundum?
Börkur: (Hlær) Ja, kannski má skilja það
þannig að ég sé ekki fylgjandi flöldamorðum,
hópkynlífi líka og dauða, eins og kemur fram í
sumum sögunum.
• Þorsteinn: Dauðinn, hvers vegna er hann þér
svona mikilvægur?
Börkur: Ég lít ekki endilega á dauðann sem
endapunkt lífsins, heldur einnig þannig að
hann marki einfaldlega skil í lífinu. Dauðinn er
fastur punktur í lífinu. Menn vegast með orð-
um, vega hver að öðrum oft fýrir litlar sakir.
Skoðanir manna deyja og hlutar af sjálfum
manni eru sífellt að deyja og nýjir að endur-
fæðast. Ef ég sæi sjálfan mig eins og ég var
fyrir fáum árum á götu myndi ég ekki kannast
við mig. Líklega myndi ég ganga framhjá þeim
manni. í sögum mínum kemur fram þetta við-
horf að dauðinn sé aðeins enn eitt stig í lífinu.
Ég veit ekki hvað tekur við, er ekki endilega
viss um að hugsunin lifi, eða sálin, heldur ffek-
ar á þann hátt að lífið heldur áfram í heild
sinni.
• Þorsteinn: Það er athyglisvert að f sögum
þfnum er ekki um að ræða neitt sérfslenskt
andrúmsloft. Óhugnaður og dauði hafa mjög á-
kveðið og sterkt hlutverk, einkenna sögumar
öðru fremur, sem eru auðvitað alþjóðleg ein-
kenni. Ertu ekki undir neinum áhrifum frá fs-
lenskum bókmenntum og hvers vegna eru
sögumar svona lausar við fslensk áhrif? Teng-
ist þetta kannski EES?
Börkur: (Hlær) Ég held að íslenskir lesendur
hafi verið aldir á allt of miklum sætindum und-
anfarin ár og minn metnaður er sá að fæða
lesendur mína á einhverjum treflum. Ég á heilu
é
bunkana af bæði sögum og Ijóðum í handrað-
anum, en ástæða þess að ég vel þessar sögur
til útgáfu fremur en einhverjar aðrar er fyrst og
fremst sú að ég tel þarft að koma þeim á fram-
færi við lesendur, einmitt sögum af þessu tagi.
Annað sem ég hef skrifað hefur mér ekki þótt
eiga erindi umfram það sem þegar hefúr verið
sagt eða ritað. Ég vildi fremur slá strengi sem
mér þótti nauðsynlegt að slá. Þama held ég að
margt komi fram sem er satt, en hefur ekki
verið sagt.
Samt er eitt sem veldur mér öriitlum ótta, sem
er að fólk skuli ekki í meira mæli hafa reiðst
yfir sögum mínum. Þegar maður segir satt
með skáldskap af þessu tagi ætti það að vekja
sterkari viðbrögð. Slíkt hefur ekki komið fram
hjá gagnrýnendum, sem mér finnst áhyggju-
efni, þótt að vísu hafi vinir og kunningjar
stundum sýnt sögum mínum slík viðbrögð.
• Þorsteinn: Nú Hfírþú og hrærist í hópi hægri-
manna. Það er fátítt að ungir hægrimenn sinni
bókmenntum og stundum hafa sjálfstæðis-
menn htotið þá gagnrýni að áhugi þeirra á
menningarmálum sé í lágmarki, sé miðað við
vinstrimenn. Myndir þú telja að sú hægri-
vinstri skiptí'ng sem hefur verið í bókmennta-
og listageiranum sé að breytast eða þurrkast
út? Finnst þér koma fram í þínum sögum and-
stæð Iffsviðhorf við aðrar fslenskar bókmenntí'r
höfunda sem f miklum meirihluta hafa verið
greindir sem vinstrimenn ?
Börkun Ég held að á undanfömum tíu árum
hafi þessi hægri vinstri skipting brotnað mikið
niður. Það á við jafrit um bókmenntir sem og
fjölmörg pólitísk mál. Ég tek ekki eftir því hvort
höfundar eru til hægri eða vinstri, heldur hvort
þeir skrifa góðan eða slæman skáldskap. Ég
er sjálfur á fullu í stjórnmálum því að ég vil
hafa áhrif, og í Sjálfstæðisflokknum finn ég
góðar undirtektir við málflutning minn Al-
mennt talað held ég að Sjálfstæðisflokkurinn
sé mannúðarflokkur, þótt stundum mætti
hann hafa manneskjulegra yfírforagð . En þótt
ég taki þátt í stjómmálum myndi ég ekki telja
mig pólitískan höfund. Mín eigin viðhorf til
mála koma fram í gegnum það sem ég skrifa.
Þannig hlýtur það ávallt að vera. En fyrst og
síðast skrifa ég til þess að skrifa. Það sem rek-
ur mig áfram er ánægjan, hvötin til að stunda
bókmenntir.