Gisp! - 01.10.1999, Qupperneq 139

r
Island
Myndasögur skipa merkilega lítinn sess í
íslensku menningarlífi. Ekkert stóru forlaganna
gefur nú sem stendur út íslenskar myndasögur.
Þær örfáu bækur sem birtast gefa höfundarnir
út sjálfir, þær fá litla dreifingu og er veitt lítil
athygli. Ekki eru til neinir sjóðir sem styrkja
útgáfu myndasagna.
Bandarísk hasarblöð tóku að berast til íslands
í kringum seinni heimstyrjöldina og sum þeirra
hafa verið þýdd. Þekktustu fransk-belgísku
myndasögurnar hafa einnig verið á boðstólum í
danskri þýðingu og Tinni, Ástríkur, Lukku-Láki,
Blástakkur og aðrar myndasögubækur hafa kom-
ið út á íslensku síðan upp úr 1970.
Helstu útgáfufyrirtæki eru Fjölvi og Iðunn.
Vaka-Helgafell gefur út Andrés önd og hefur sú
útgáfa þróast svipað og í Danmörku. Ef örfá
tilvik eru undanskilin hafa myndasögur handa
fullorðnum ekki komið út á íslensku.
Nokkrir íslenskir höfundar hafa gert mynda-
sögur í dagblöð og tímarit, en áhrif þeirra virð-
ast hafa verið lítil og fáar sagnanna lifað lengi. Þó
má nefna Siggu Viggu og Neðanmáls. Sýningin sem
sett verður upp í anddyri Norræna hússins ætti
að auka þekkingu okkar á þessum þætti í ísl-
enskri myndasagnagerð.
Nútíma myndasagnagerð hófst á íslandi um
1980 og hefur aðallega verið bundin við Band-
orm og Gisp!,tvö tímarit sem höfundarnir rit-
stýra sjálfir. Bandormur er eldra og meira
„neðanjarðar“-rit í eðli sínu. Það kom út nokk-
uð oft árin 1980-90 en um svipað leyti og Gisp!
hóf göngu sina árið 1990 fór að bera minna á
því.Takmarkið með Gisp! er að efla útgáfu
myndasagna og gefa út efni eftir eins marga
höfunda og kostur er.Auk þess að gefa út tíma-
ritið.fram að þessu sjö tölublöð, hefur hópurinn
staðið fýrir mörgum sýningum og fyrirlestrum.
Allir í hópnum eru útskrifaðir úr myndlistaskól-
um og taka einnig þátt í öðru liststarfi. Meðal
hinna virkari í hópnum eru Bjarni Hinriksson,
Halldór Baldursson, Jóhann Torfason og Þorri
Hringsson. Það er kaldhæðnislegt að Gisp! hefur
verið betur tekið á söfnum en hjá útgefendum.
Á síðustu árum hefur nýtt blað yngri höfunda
birst í bókabúðum og kallast það Blek.
Efni íslenskra myndasagna er að mestu leyti
borgarbúinn í nútímasamfélagi. Einnig er vinsælt
að sækja efni í íslenskar þjóðsögur og fornbók-
menntir, svo sem sjá má í verkum Búa Kristjáns-
sonar og Jóns Helgasonar.
Noregur
I Noregi eru myndasögublöð aðalefni á mynda-
sagnamarkaðinum, líkt og í Svíþjóð. Myndasagna-
bækur eru torseldari og þetta virðist ekkert
vera að breytast. Rótgrónir myndasagnaútgef-
endur virðast hafa lítinn áhuga á að gefa út
bækur og þess vegna færist í vöxt að mynda-
sagnabækur koma út hjá forlögum sem helst
sinna hefðbundinni bókaútgáfu, eða hjá smáum
forlögum. Stuttræmur í dagblöðum virðast vera
athvarf fyrir sífellt fleiri höfunda.
Serieforlaget/Hjemmet, í eigu Egmonts, er
helsti útgefandi myndasagna í Noregi að ein-
takafjölda, einkum vegna Disney-sagna. Þetta
forlag gefur einnig út Ástrík en fátt annað. Það
gefur ekkert út af norsku efni.
Flestir titlar koma út hjá Semic, sem að þessu
leyti hefur verið mikilvægasti myndasagnaútgef-
andi í Noregi. Semic hefur líka gefið út nokkrar
bækur norskra höfunda. Á seinni árum hefur
forlagið samt sem áður dregið stórlega úr út-
gáfu sem gefið hefur blöðunum tilefni til að
skrifa um “dauða myndasagnanna”. Þetta eru
auðvitað ýkjur og Billy (Beetle Bailey) og Fantomet
(Skuggi) seljast enn vel. Enn fremur hefur útgáfu-
rétthafi fyrir Skugga, sem situr í Stokkhólmi,
marga norræna listamenn á sínum vegum.
Meiri kraftur er í Bladkompaniet sem hefur
um margra ára skeið verið helsti útgefandi að
norsku efni í blaðinu Pyton (sem einnig kemur
út í sænskum og finnskum útgáfum), Pyton er
nokkuð gamansamt blað sem ætlað er að höfða
til ungra lesenda. Aðrar vinsælar myndasögur,
sem Bladkompaniet gefur út, eru Tommy &
Tigern (Calvin and Hobbes), Larson og Ernie,