Fréttablaðið - 19.02.2021, Page 24

Það hafa margir heyrt þá sögu að á 19. öld hafi læknar fyrst notað titrara á konur sem
meðferð við móðursýki, en það
er hugtak sem var notað til að
lýsa ótal mismunandi veikindum
og vanlíðan. Sagan gengur út á
að meðferðin hafi falist í að gefa
konum fullnægingu og titrarinn
hafi verið notaður til að auðvelda
verkið. Þetta er grípandi saga sem
mörgum finnst spennandi en sam-
kvæmt umfjöllun á vef BBC virðist
þetta ekki rétt.
Þessi hugmynd á rætur að rekja
til bókarinnar „The Technology of
Orgasm: „Hysteria“, the Vibrator,
and Women’s Sexual Satisfac-
tion“ eftir sagnfræðinginn Rachel
Maines, sem kom út árið 1999.
Samkvæmt rannsókn sem birtist
í ritrýnda vísindaritinu Journal of
Positive Sexuality byggði Maines
þessa tilgátu ekki á góðri heim-
ildavinnu.
Notaðir í nudd
Sagnfræðingurinn Hallie Leiberm-
an, einn af höfundum rannsóknar-
innar komst að annarri niðurstöðu
en Maines. Rafmagnstitrarar voru
auglýstir mikið sem lækningatæki
á 19. öld og notaðir til að auðvelda
læknum að nudda sjúklinga. Það
eru samt engin merki um að þeir
hafi verið notaðir í annað en hefð-
bundið nudd.
Vissulega voru titrarar notaðir
á kynferðislegan hátt af konum
snemma á 20. öld, en það eru engar
heimildir fyrir því að það hafi
verið gert á 19. öld, þegar titr-
arar voru seldir til lækna en ekki
almennings. Liebermann segir líka
að það hafi alls ekki verið þannig
að læknar hafi ekki skilið fullnæg-
ingu kvenna en samt notað titrara
til að lækna konur af móðursýki.
Gölluð heimildavinna
Maines hélt því fram að titrarar
hafi verið notaðir til að gefa kven-
kyns sjúklingum fullnægingar
sem meðferð við móðursýki. Hún
hélt því líka fram að læknar hefðu
notað fullnægingar á þennan hátt
síðan á tímum Rómverja, án þess
að átta sig á að þetta væri eitthvað
kynferðislegt.
Lieberman þykir ólíklegt að
læknar á 19. öld hafi gert þetta án
þess að skilja hvað þeir voru að
gera, því að á þessum tíma voru
læknar orðnir meðvitaðir um
snípinn og kynferði kvenna. Hún
bendir líka á að heimildir Maines
standist ekki skoðun. Maines vísar
til fimm heimilda til að styðja þá
tilgátu að læknar hafi notað titrara
á þennan hátt, en Lieberman segir
að þær styðji ekki allar tilgátuna.
Titrarar áttu að vera allra meina
bót á 19. öld og móðursýki var
meðal þeirra veikinda sem þeir
áttu að virka gegn, en Lieberman
telur að þá hafi þeir verið notaðir
til að gefa róandi bak- eða háls-
nudd. Hún segir líka að engar
heimildir séu fyrir því að konum
hafi verið gefnar fullnægingar á
læknastofum. Hún tekur fram að
kannski hafi einhverjar læknar
gert það, en það hafi þá í raun verið
kynferðisof beldi.
Sjálf segir Maines að hún taki
gagnrýninni opnum örmum en að
hún breyti ekki skoðun sinni.
Mistúlkað og misskilið
Lieberman er ekki sú fyrsta til að
gagnrýna tilgátu Maines. Sagn-
fræðingurinn Helen King hefur
líka gert það og fært rök gegn því
að læknar hafi gefið konum full-
nægingar síðan í Grikklandi og
Róm til forna.
King segir að Maines hafi verið
svo upptekin af því að segja þá
sögu að þetta hafi verið stundað
frá tímum Hippókratesar að hún
hafi bæði mistúlkað og misskilið
heimildir sínar og sleppt öllu sem
passaði ekki við þá niðurstöðu
sem hún vildi. King bendir á að
á fornöld hafi læknum alla jafna
ekki verið hleypt nálægt konum og
segir að Maines geri ekki greinar-
mun á satíru og raunverulegri
læknisfræði frá Rómartímanum.
Ný öld, nýtt hlutverk
Snemma á 20. öld hættu læknar
að nota titrara. En það hafði heill
iðnaður byggst upp í kringum
framleiðslu titrara, svo framleið-
endurnir markaðssettu titrara til
almennings. Árið 1903 var kynlífs-
tólið Hygeia auglýst fyrir konur og
karla, en það er elsta heimildin sem
Leiberman fann um að titrari sé
tengdur kynlífi. En á þessum tíma
var reyndar talið dónalegt og jafn-
vel ólöglegt að auglýsa kynlífstól.
Árið 1915 lýstu læknasamtök
Bandaríkjanna því yfir að titrarar
væru ekki lækningatæki og þá var
farið að auglýsa þá sem þægilegt
tæki til að nudda sig heimavið.
Með tímanum urðu þessar aug-
lýsingar svo sífellt kynferðislegri,
en það var ekki sagt hreint út að
þeir væru kynlífstæki svo það er
erfitt að segja nákvæmlega hvenær
þeir urðu þekktir þannig.
Lieberman segir að titrarinn
eins og við þekkjum hann í dag
hafi fyrst birst á 6. áratugnum og
orðið algengari og seldur á opin-
skárri hátt á 7. áratugnum, en að
þá hafi þeir enn verið umdeildir.
Lieberman viðurkennir að
niðurstöður hennar séu ekki eins
grípandi eins og tilgáta Maines, en
það er einmitt vegna þess að hún
er svo grípandi sem tilgáta Maines
hefur náð svo miklum vinsældum
og útbreiðslu, en hún hefur verið
kennd í háskólum, höfð fyrir satt í
læknisfræði og fjallað hefur verið
um hana í fjölmiðlum, á sviði og
skjánum. En sannleikurinn er
sagna bestur, þó að hann skemmi
kannski góða sögu.
Oddur Freyr
Þorsteinsson
oddurfreyr@frettabladid.is
Í dag er hægt að fá titrara í alls kyns stærðum og gerðum og það er hvorki bannað né feimnismál að auglýsa þá.
Læknar hafa aldrei notað þá á kynferðislegan hátt og eru ekki líklegir til að byrja á því. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Þessi titrari átti að lækna ýmsa
kvilla. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Titrarar áttu að vera allra meina bót
á sínum tíma. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Frá lækningatæki til kynlífstóls
Sú kenning að læknar hafi notað titrara á móðursjúkar konur fyrr á öldum er byggð á veikum
grunni. Titrarar voru hins vegar eitt sinn taldir allra meina bót, en fengu svo nýtt hlutverk.
www.purityherbs.is
Góð náttúruleg leið til að krydda kynlífið.
Komdu maka þínum á óvart í ástarlífinu og bjóddu upp á
unaðslegt dekur með unaðsvörunum frá Purity Herbs
www.purityherbs.is
8 KYNNINGARBLAÐ 1 9 . F E B R ÚA R 2 0 2 1 F Ö S T U DAG U RUNAÐSVÖRUR