Börn og menning - 01.09.2000, Qupperneq 9

BÖRN 06 /v\ENN|N6
það sem hann var hræddur við var þegar komu klippt
myndskeið og maður sá aðeins stækkaða hluta af mynd-
inni, þá varð hann skelfíngu lostinn. En það sem litli
sonur hans, sem vanur var tækninni, var hræddur við
voru hlutir sem mann hefði ekki órað fyrir að böm gætu
orðið hrædd við. Ég hef tekið eftir þessu með litla krakka.
Einhvem tíma var afskaplega falleg mynd íyrir lítil
böm í sjónvarpinu. Þá var hann um það bil tveggja ára.
Myndin var um litla andarunga og hafði allt til að bera
sem ætti að gleðja böm, lítill ungi var að synda á polli.
Drengurinn verður svona skelfingu lostinn, rekur upp
hljóð og fer að hágráta: Hvar er mamma hans? EFnginn
var einn. Hann gat ekki horft á myndina og spurði í sí-
fellu hvar mamma ungans væri. Hann varð svona
hræddur og óhuggandi og það var ekki nokkur leið að
reyna að sannfæra hann um að mamma ungans kæmi
síðar, myndi koma. Þegar kominn var háttatími fór
hann aftur að gráta yfír þessu.
Á því skeiði sem böm byrja að samsama sig hlutun-
um, geta þau orðið hrædd við allt annað en við ímyndum
okkur að þau óttist.
Þetta bam vildi aldrei sjá neitt ljótt. Hann sagði við
mig: Ef ég sé það þá fer það inn í höfuðið á mér og verð-
ur þar eftir. Þegar hann var fimm ára vora þessar pæl-
ingar enn í gangi. Hann vildi aldrei sjá neitt ljótt. Ég
vildi bjóða honum að sjá leikritið Gúmmítarzan .vcm þá
var verið að sýna í Hafnarfirði. Hann spurði: Er eitthvað
ljótt í því? Þegar ég svaraði neitandi sagði hann: Viltu
lofa því að vera alveg tilbúin ef það kemur eitthvað ljótt
að halda fyrir augun á mér? Hann vildi ekki sjá hluti
sem hann gat svo ekki losnað við og hræddu hann á
eftir.
Heldur þú þá að böm geti ekki á eigin spýtur
stjórnað því að hleypa ekki að sér ofhrœðilegum
hlutum? Þurfaþau hjálp tilþess?
Þegar böm era skilin eftir ein getur það einmitt gerst
að þau sjá eða heyra hluti sem setjast að í þeim og sem
er mjög erfítt að losa þau við. Þessi drengur spurði mig
alltaf þegar ég sagði honum sögu: Endar hún vel? Sag-
an varð að enda vel annars vildi hann ekki heyra hana.
Hann vildi ekki heyra ljótar sögur eins og Týtuberja-
Mæja sagði krökkunum í Kattholti. Hún var ein af þeim
sem sögðu ljótar sögur sem fóm illa. Ida litla hafði svo
gaman af svona sögum en Emil vildi aldrei hlusta á
þær.
Ég hef sjálf þýtt bók sem væri einmitt ágætt að ræða
um. Hún heitir Græna höndin og er sænsk. Ulf Palmen-
feldt safnaði sögunum í bókinni, þær em flökkusögur
sem gengu milli skólabama í Svíþjóð.
Þær em margar mjög hroðalegar og margar mjög
íyndnar. En það má alls ekki lesa Grœnu höndina fyrir
böm sem em of lítil. Þau verða alveg ofboðslega hrædd.
En krökkum sem em á réttum aldri fmnst þetta einhver
skemmtilegasta bók í heimi og geta hlustað á hana og
tileinkað sér hana og lært af henni að búa til sögur. Þetta
er þeim uppspretta mikillar spennu og ánægju. Það
fylgdi þessari bók spóla sem ég las inná sem hét
Barnagull og þetta var keypt meðal annars inn á bama-
heimilin.
Nú, einhvem tíma er ég úti í búð og þá vindur sér að
mér kona og segir: Getur þú sagt mér, frú Vilborg hvað
á ég að gera við bamið mitt sem þorir ekki eitt á klósett-
ið af því að það var einhver sem lét það hlusta á spólu
með sögum sem þú hafðir þýtt íyrir lítil böm. Hvemig á
ég að lækna bamið þegar þú ert búin að hræða það
svona? Ég sagði að mér þætti þetta nú leiðinlegt, að þetta
væm ágætar sögur, en þær em alls ekki fyrir yngri börn
en svona sjö ára. Þetta var nú flutt fyrir hann á bama-
heimilinu sagði hún þá.
Og einu sinni hringdi í mig ungur kennari sem
kveið óskaplega fyrir yfírvofandi foreldradegi því hún
hafði látið krakkana hlusta á Grœnu höndina og sum
hefðu orðið svo óskaplega hrædd. Ég sagði henni að ef
einhverjir foreldrar hefðu reiðst þessu skyldi hún segja
þeim að hringja í mig. Það getur hver maður haldið að
spóla með svona titli sem kennari hefur komið að því að
7