Börn og menning - 01.09.2000, Síða 20

BÖRN oc /'AENNiNG
uppíyllir sagan kynóra unglings sem lætur sig dreyma
um að gröð stelpa guði á gluggann. En ef maður hefur í
huga að bókin er einkum lesin af 11 -13 ára krökkum þá
fer maður að efast.
Og það er freistandi að spyrja, hvaða máli skiptir
þessi texti? Skiptir hann nokkuð meira máli og er hann
nokkuð mikilvægari en annar texti sem hellt er yfir ung-
lingana í blöðum, sjónvarpi, útvarpi og spjallrásum? Er
ekki alveg eins gott að fá orðaforðann úr Mogganum og
kynörvun á netinu eða símasexinu? Er kannski svo
komið að menn eru fegnir að unglingar skuli yfírleitt
lesa? Er eitthvað æskilegt í sjálfú sér að þrýsta þrýstnum
brjóstum á allar fjórtán bráðum fimmtán ára söguhetj-
umar og festa þannig minnimáttarkenndina í sessi?
Markaðslega em unglingabækur fastar í ákveðnu
fari. Meginstraumurinn er fastur í klisjunum og ef höf-
undur vill gera eða tekst að gera vandaða og góða ung-
lingabók þá verður hann að ganga inn í þessa hefð og
vera stillt upp við hlið þess sem hann vill ekki vera í
samhengi við. ímyndið ykkur ef ástarsögur væm megin-
straumur í skáldsagnabransanum. Þeir sem skrifa skáld-
sögu þyrftu að vera í samhengi við Rauðu seríuna og
Barböm Cartland, vera pakkað í svipaðar umbúðir og
sömu kröfúr væm gerðar
til bókanna.
En hvemig ættu raun-
vemlegar unglingabækur
að vera? Ættu þær ekki að
minnsta kosti að vera
lesnar af unglingum, 14 -
19 ára en helst af öllum
eins og allar góðar bækur?
Ef bók er samin þannig að
hún móðgar ekki 19 ára
manneskju vitsmunalega þá hlýtur hún að teljast alvöm
skáldverk. Er ekki betra að menn lesi bók 14 ára og
uppgötvi síðan einhverja dýpt í því þegar menn eldast í
stað þess að fýllast skömm á bókunum með aldrinum.
Heima á ég plötur með U2, Pixies og Public Enimy,
allt sveitir sem maður hlustaði á í 10. bekk og vom vin-
sælar. Þessi tónlist hefur öll staðist tímans tönn, um-
gjörðin var hönnuð af fremstu hönnuðum þess tíma og
hún stendur algerlega sem vandað verk, nákvæmlega
eins og flest skáldverk em í fullu gildi frá þessum tíma
og bamabækumar líka. Hvers vegna ekki unglinga-
bækur?
Getur ástæðan legið í því að þetta var ekki ung-
lingatónlist sem maður hlustaði á, heldur tónlist sem
menn vom að skapa fýrir sig sjálfa og þar af leiðandi
varð hlustendahópurinn frá 14 ára til þrítugs? Þetta voru
ekki menn sem vom að hugsa hvað ætli 14 ára unglingur
vilji hlusta á og þetta vom ekki tónlistarmenn sem vom
ofúmppteknir af útliti sínu. Það var aftur á móti til tón-
list sem reyndi að höfða sérstaklega til unglinganna og
hún hefur enst jafn illa og unglingabækur.
Ég er að spá í hvort unglingabækur sem samheiti séu
ekki einhver misskilningur, leifar frá þeim tíma þegar
unglingurinn var sæmilega
vel skilgreindur undir lög-
aldri en eftir það varstu
fullorðinn. Mér finnst eins
og mynstrið hljóti að vera
gjörbreytt síðan menn
fundu upp „viltu byrja með
mér“ konseptið, að minnsta
kosti markaðslega. Ung-
lingar em einn stærsti
neytendahópurinn en hann
virðist ekki kaupa bækur nema tilneyddur á haustin og
kannski er það vegna þess að menn hafa ekki reynt að
selja þeim sjálfum bækur eins og hljómsveit reynir að
seljaþeim tónlist.
Ég er að spá í hvort hinn raunvemlegi unglingur sé
ekki á aldrinum 13-25 og því sé í rauninni fráleitt að
skrifa niður fyrir sig fyrir þennan aldur eða eftir ákveð-
inni formúlu. Hvort hann sé ekki nákvæmlega jafn
þyrstur í eitthvað vandað og fmmlegt eins og hver annar
og að bækur fyrir þetta fólk geti menn alveg eins lesið
sem em þrettán og tjórtán ára. Menn þurfa bara að finna
leiðir til að vekja áhuga þeirra án þess að veikja áhuga
hinna fullorðnu.
Höfundur er rithöfundur
18