Börn og menning - 01.09.2000, Qupperneq 32

BÖRN 06 /v\ENN|N6
hættulegur. Myndir Áslaugar eru litríkar, einfaldar og
sterkar. Áferð þeirra er náttúruleg og miðlar áþreifanleik
sem svo aftur bendir á að myndir túlka veruleikann en
spegla hann ekki. Eins er sparlega farið með myndimar
sem eykur gildi hverrar og einnar.
Úr álögum
Fyrir tilviljun komast bömin að því hvaða verði þau
hafa keypt skemmtunina. Þau höfðu einokað sólina og
bömin hinum megin lifðu í stöðugu myrkri og neyð.
Kynnin af bömunum hinum megin urðu ennfremur til
þess að bömin sólarmegin fundu eigin neyð. Þau höfðu í
öllu ijörinu næstum glatað því sem hin bömin áttu enn,
vináttunni, samkenndinni og skapandi hugsun. Þau
hlýða samvisku sinni, losa sig úr ósýnilegum álögum
Gleði-Glaums, kasta af sér teflon-hjúpnum sem gerði
þau lyktarlaus og ólíkamleg og njóta þess
að snertast á ný. Þau hugsa fýrst og fremst
um að bjarga bömunum hinum megin og
með endurheimtri bamslegri sýn tekst
þeim að afhjúpa Gleði-Glaum sem ein-
mana mann, fullan af minnimáttar-
kennd. Þau uppfýlla ósk hans um að
verða kóngur, telja hann á að losa
naglann í sólinni og skila þeim æsk-
unni og það sem meira er, kenna
honum að hamingjan felst ekki í
því að láta aðra þjóna sér og
skemmta heldur því að deila lífínu
með öðmm. Ævintýrið endar því
vel en ólíkt dæmigerðum ævin-
týmm er það meðvitað um að
heimurinn er ekki svart hvítur
og ofbeldi ekki lausn.
Úti er œvintýri?
Böm em sérlega viðkvæm fyrir áreiti alls kyns
markaðsafla og það hefúr sýnt sig að rneir og meir er
reynt að höfða til þeirra með alls kyns gylliboðum.
Hlutverk okkar hinna fullorðnu er að vita betur og
reyna að verja æsku bamanna og okkar sjálfra. Mér
tókst ekki að sannfæra fimm ára dóttur mína um að
krakkamir ættu að hætta að fljúga svo bömin hinum
megin gætu séð sólina. Fyrir henni var svarið ekki gefið.
En mér fannst líka erfitt að segja henni hvernig hlutim-
ir ættu að vera þegar ég vissi upp á mig sökina. Eg var
lítið betri en Gleði-Glaumur sem reyndi að fá krakkana
til að safna saman einhverjum teppum og mat. Þannig
gætu þau bjargað bömunum án þess að missa neitt í
staðinn:
- Ef við hjálpumst öll að og sendum bömunum
í myrkrinu mat og teppi og skó þá björgum við
lífi þeirra en höldum naglanum í sólinni. Þá
verða allir glaðir!
- Vá, hvað Gleði-Glaumur er klár, sögðu böm-
in og brostu.
Brimir þurfti samt endilega að halda áfram að
tuða.
- En hvað gerist þegar þau em búin með allan
matinn sem við sendum þeim?
- Þá björgum við þeim aftur og aftur og aftur...
- En sniðugt, sögðu bömin, þú ert ekki aðeins
klár, þú ert líka rosalega góður.
(Blái hnötturinn, bls. 72-73)
Við vitum öll að við emm að eyðileggja náttúmna og
að fólk annars staðar í heiminum býr við stríð, hungur og
aðrar hörmungar. Susan Sontag sem hefúr fjallað mikið
urn áhrif ímynda segir stöðugt fréttaflæði með tilheyr-
andi myndum koma í veg fyrir að þær snerti okk-
ur persónulega. Áhugi okkar á
hörmungum annarra sé bund-
inn þeirri tilfmningu að við sjálf
séum undanþegin. Að hluta til er
það vegna þess að hörmungamar
gerast annars staðar og hluta til
vegna þess að lýst er atburðum sem
við teljum okkur þekkja af því við
höfum séð þá óteljandi sinnum í
svipaðri mynd. Sontag segir að við
ímyndum okkur að hlutimir séu eins
og þeir birtast í fréttum en í raun vitum
við hvorki hvað sé að gerast í raun og
vem í heiminum né hvað eigi eftir að
eiga sér stað. (Bls. 168 On Phothogmphy,
Penguin, 1977)
Sagan af bláa hnettinum er fallegt,
skemmtilegt og spennandi ævintýri sem
fær okkur til að hugsa um hluti sem við vilj-
um helst ekki vita af. Og það sem meira er, það sýnir þá
frá nýju sjónarhomi. Emm við, sem emm „sólarmegin“,
kannski ekki hólpin þrátt fýrir allt?
Greinarhöfundur er kennari í Borgarholts-
skóla.
30
j