Börn og menning - 01.09.2013, Blaðsíða 18

75 ára vikapiltur á hóteli - sitthvað um
Sval, Val og sjálfan mig
Stefán Pálsson
Síðastliðið vor hélt ég þrettán og hálfrar
klukkustundar ræðu um Svals og Vals-
teiknimyndasögurnar. Meginástæðan var
hégómagirnd-mig langaði að komastað því
hversu langa ræðu ég gæti haldið og helst
setja met í leiðinni. Valið á viðfangsefninu
var hins vegar ekki tilviljun, heldur vildi ég
votta virðingu mína sagnaflokki sem ég
velti mér upp úr sem krakki og hafði mjög
mótandi áhrif á mig.
Ég tilheyri frönsku teiknimyndasögu-
kynslóðinni. Hún er líklega ekkert frá-
brugðin þeirri kynslóð sem lá í amerískum
hasarblöðum og dönskum Andrésblöðum
tuttugu árum fyrr eða krökkunum sem síðar
héngu í Nexus, rifu í sig japanskt manga
og blóði drifnar póstmódernískar sögur
um bandarískar andhetjur. Menningin er (
grunninn sú sama.
Franska teiknimyndasagan (eða öllu
heldur sú fransk-belgíska, því veigamestu
höfundarnir og útgefendurnir komu flestir
frá frönskumælandi hluta Belgíu) átti sítt
blómaskeið á íslandi á seinni hluta áttunda
áratugar síðustu aldar og fram undir lok þess
níunda. Þetta var blómaskeið samprentsins
og á fáeinum árum var gríðarlegur fjöldi titla
gefinn út á íslensku.
Titlar á færibandi
Þegar best lét komu allt að fjórar bækur út
á ári í vinsælustu ritröðunum og seldust í
upplögum sem enginn útgefandi gæti látið
sig dreyma um í dag. Iðunn og Fjölvi voru
afkastamestu forlögin og munu tekjurnar
af teiknimyndasögunum hafa staðið undir
öðrum útgáfuverkefnum sem talin voru
listrænni og metnaðarfyllri.
Þessi tími er löngu liðinn. Ef Andrés
önd er undanskilinn er útgáfa á þýddum
teiknimyndasögum nú um stundir varla
skugginn af því sem var fyrir aldarfjórðungi
síðan. Það litla sem kemur út er á vegum Iftilla
forlaga eða einyrkja sem reknir eru áfram af
hugsjón og hagnaðarvonin er alltof lítil til að
freista rótgrónari forlaga. Sama staða er uppi
í nágrannalöndunum, svo sem í Danmörku,
þar sem fransk-belgíska teiknimyndasagan
hefur látið mjög undan síga.
Þessi þróun er vitaskuld ergileg fyrir okkur
gömlu teiknimyndasögunirðina sem söfnum
gömlu bókunum af ástríðu og þræðum
fornbókasölurnar, nytjamarkaðina og
sölusíðurnar á netinu. En það var svo sem
ekki við því að búast að krakkar sem fæddust
í kringum aldamót myndu drekka í sig sömu