Börn og menning - 01.09.2013, Blaðsíða 23

Norrænar teiknimyndasögur: Teiknaðar sögur tilnefndar til Barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs 2013
23
IPt rcab in ©tnesís, cfiapter 3/
tliat töe sai8 to tfie serpent:
"Úpon tH?,8reast sfioft tfiou
jjo. 2tn8 tfien tn tfie samc
ipface 'coe rea8 ofout tfie
Snt an8 tfie xooman: "Sfie
crusfi tfiv ficaS. an8 tfiou
fie ín xoait for fier fieef."
noxo tfiís is fulTiITeS in tfie
annunciatíon of Bfesse8 jnarp
tfie ©forious Pirgin.
tOe rea8 in tfie 6oofiof
JuSges, cfiapter 6. tfiot
6í8eon asfieS for a sígn of
xnctory in tfie ffeece maSe,
xpct 6y be'TO, wfiicfi figure8
tfie ©foríous Oirgin Jílary
impregnate witfiout
corruptíon 6y tfie infusion
of tfie wofy Spint.

"Cffe ffeece ís xoet
'cpítf) ðexo: t6e eartfi
remaíns orp.
>er, for a maí5en I
rs wítfiout I
ettce.^-'-J'JcIT 6« sfitif,!

„Boðun Mariu" úr Biblia
Pauperum sem var prentuð í
kringum 1460.
„Boðun Maríu" úr Biblia
Pauperum Nova: Ny bibel for de
fattige i ánden eftir Oskar K. og
Dorte Karrebæk (2012).
Sögur sagðar með myndum
Oscar K. hefur síðustu árin leikið sér að formi
teiknaðra skáldsagna eða myndskáldsagna.
Síðustu tvo áratugina hafa margir rithöfundar
unnið með þetta sigilda frásagnarform, að
skapa teiknimyndasögur sem ætlaðar eru
fullorðnum fremur en börnum. Oscar K. vakti
mikla athygli fyrir þremur árum þegar hann
gaf út myndskáldsöguna Heisenberg sóttur
aftur heim, fyrstu bókina í þríleik teiknaðra
skáldsagna, þar sem hann, I samvinnu við
myndhöfundinn Teddy Kristiansen, segir
sögur sem gerast í heimi sem byggist á
óvissulögmáli Heisenbergs. Ári síðar kom
út önnur bókin í þessum þríleik og ber hún
hinn langa titil Ritdómur um dagbækur
Ólafs Kjartanssonar um hið dulda letur þar
sem (slendingurinn Ólafur Kjartansson, sem
er mögulega Ólafur Kárason Ljósvíkingur
en gæti líka verið Oscar K. sjálfur, safnar
sögum, textabrotum, greinaúrklippum og
uppskafningum heimsfrægra rithöfunda um
letur, lestur, merkingu og merkingarleysi.
Þriðja og síðasta bókin (þessum þríleik hefur
enn ekki litið dagsins Ijós.
Oscar K. vann Biblia Pauperum Nova
með danska myndhöfundinum Dorte
Karrebæk, sem er vel þekkt í heimalandi
sínu, en hún hefur skrifað og myndskreytt
22 barnabækur og myndskreytt fjölda bóka
annarra rithöfunda. Biblia Pauperum Nova
er túlkun Karrebæk og Oscars K. á bókum
sem ef til vill mætti telja fyrstu teiknimynda-
sögur Vesturlanda, fátækramannabiblíur 15.
aldarinnar. Fátækramannabiblíursegja sögur
guðspjallanna í myndum á um það bil 35-50
síðum. Fyrir miðju hverrar síðu er að finna
teikningu úr ákveðnu atriði úr guðspjöllunum
og til hliðar við myndina hefur svo verið
komið fyrir tveimur myndum sem segja
hliðstæða sögu úr Gamla testamentinu.
Á hverri síðu eru síðan teiknaðar myndir
af fjórum spámönnum úr Biblíunni og
prentuð brot úr bréfum þeirra og ritum.
Á spássíurnar eru prentaðir stuttir textar
sem útskýra merkingu myndanna þriggja og
setja þær í kristilegt samhengi fyrir lesendur.
Ólíkt myndskreyttum biblíum eru myndirnar
í aðalhlutverki í fátækramannabiblíunum en
textinn undirskipaður. Stundum er sagan
meira að segja eingöngu sögð með myndum.
Fátækramannabiblíum var llklega ætlað
að hjálpa þeim sem áttu erfitt með lestur að
kynnast orði guðs. Nafngiftin er hins vegar
villandi því fátæklingar höfðu alls ekki efni
á að kaupa svona fallegar bækur. Fyrstu
fátækramannabiblíurnar voru litrík handrit
teiknuð fyrir auðmenn, en um miðbik 15.
aldar voru fyrstu eintökin prentuð, letrið og
myndirnar skornar út í heilsíðuprentmóti og
þrykktar á blað.
Dorte Karrebæk og Oscar K. byggja
myndmál nýju biblíunnar sinnar á vinsælustu
uppbyggingu fátækramannabiblíu 15. aldar.
Þá var sagan sett upp eins og hún ætti
sér stað I kirkju, atriðin úr guðspjöllunum
og Gamla testamentinu voru römmuð inn
með kirkjusúlum og spámennirnir fjórir
Oscar K.
Dorte Karrebæk
horfa á lesandann úr kirkjuturni. Karrebæk
og Oscar K. staðsetja söguna á leiksviði
sem er klambrað saman af leikhópi fólks
með þroskahömlun. Þetta leiksvið er
heldur ótryggara en marmarakirkjurnar, og
þroskahömluðu leikararnir sem leika sögur
guðspjallanna halda sér alls ekki innan
rammans heldur klifra upp grindina, hanga
niður úr römmunum og kasta sér niður.
Þessi nýja fátækramannabiblía segir ekki
aðeins sögu guðspjallanna, heldur einnig
söguna af leikhópnum sem sviðsetur atriðin.
Bókin hefst á því þegar sviðsmennirnir reisa
upp sviðsmynd blaðsíðunnar og leikararnir
skrýðast búningum. Um miðbik bókarinnar
taka leikararnir sér leikhlé, Jesús fær sér
kaffi og les yfir handritið sitt og verður
mikið um þegar hann kemst að því að hann
muni deyja í lok leikritsins. Þegar Jesús
deyr, brennur leiksviðið og söguhetjurnar
ráfa um berangurslegar blaðsíðurnar þar til
sviðsmennirnir reisa loks nýtt svið sem táknar
himnaríki og er mun tryggara en hið fyrra, úr
járni I stað timburs.
Uppbygging frásagnarinnar minnir á hið
fræga leikrit Peters Weiss frá 7. áratug
síðustu aldar, Ofsóknin og morðið á Jean
Paul Marat flutt af vistmönnum Charenton-
geðveikrahælisins undir stjórn Markgreifa