Börn og menning - 01.09.2013, Qupperneq 24

24
Börn og menning
de Sade, en það lýsir vandkvæðunum við að
setja upp leikrit þegar leikararnir eru veikir
á geði. í bókinni, líkt og í leikriti Weiss, eru
margar sögur sagðar samtímis. Lesendur lesa
ekki aðeins hina kunnuglegu sögu um líf,
dauða og upprisu Jesú, heldur einnig söguna
af leikhópnum sjálfum, hvernig leikararnir
rífast um hver skuli leika hvaða hlutverk,
hafa áhyggjur af textanum, af leikstjórunum
(guðspjallamönnunum fjórum) sem fylgjast
með uppsetningunni og ræða saman um
frammistöðu leikaranna og frásögnina sjálfa.
Biblia Pauperum Nova eftir Oscar
K. og Dorte Karrebæk er með vandaðri
barnabókum sem ég hef lesið. Hún segir
sögu sem við þekkjum öll, söguna af Jesú,
en hún er sögð á nýjan hátt sem höfðar
til bæði trúaðra og trúlausra. í bókinni er
ekki gert grín að trúarbrögðum heldur er
hið mannlega dregið fram í frásögninni og
það er gert af svo mikilli kímni að jafnvel
örgustu trúleysingjar geta skemmt sér við
lestur hennar.
Teiknaðar skáldsögur eða
teiknimyndasögur?
Eins og fyrr segir var teiknimyndasagan
Fallteknikk eða Listin að detta eftir Ingu
H. Sætre tilnefnd af Norðmönnum til
Barna- og unglingabókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs í ár. Þetta er nokkuð
hefðbundin myndskáldsaga sem ætluð er
unglingum. Myndskáldsagnaformið er lítið
þekkt hér á landi enda hefur enginn íslenskur
myndhöfundur gefið út teiknaða skáldsögu.
íslendingar eru vanir teiknimyndasögum, eins
og sögunum um Sval og Val og Strumpana,
en þær sögur eru styttri en teiknaðar
skáldsögur eru almennt, ef til vill mætti kalla
þær teiknaðar smásögur.
Sætre er vanur teiknimyndahöfundur, en
hún hefur áður sent frá sér þrjár styttri
teiknimyndasögur, þríleikinn Mokkajentene
sem ef til vill má útleggja á íslensku sem
Skítastelpurnar. Listin að detta er mun
lengri teiknimyndasaga en þessar fyrstu
þrjár sögur Sætre, og segir frá Rakel, ungri
menntaskólastúlku sem flytur að heiman í
fyrsta skipti.
Inga H. Sætre
Úr Fallteknikk eftir Ingu H. Sætre
(2011).
Sætre segir frá daglegu lífi Rakelar, frá
samskiptum hennar við vini og fjölskyldu,
frá einmanaleika hennar og áhyggjum af
fjármálum og frá áfallinu sem Rakel verður
fyrir þegar hún kemst að því að hún er ólétt.
Teikningar Sætre lýsa fullkomlega þessari
einföldu en hugljúfu sögu, þær eru fínlegar,
svart-hvítar, frjálslegar og endrum og eins
gróteskar. í þeim finnst ekki ein einasta bein
lína, að frátöldum sígildum, þráðbeinum
römmum sem halda þeim f skefjum.
Frásögnin er brotin upp af úrklippum úr
dagbók Rakelar, úr listum sem hún skrifar og
úr bókum sem hún les.
Saga þjóðar teiknuð og túlkuð
Með merkilegri bókum sem tilnefndar
voru til Barna- og unglingabókmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs í ár er Ukaliatslaq
eða Hreysikötturinn eftir grænlenska
myndsöguhöfundinn Nuka K. Godtfredsen.
Godtfredsen er vinsæll teiknimyndahöfundur
í heimalandi sínu, en hann öðlaðist
frægð 1997 þegar grænlenska dagblaðið
Sermitisiaq hóf að gefa út teiknimyndasögur
hans um uppfinningamanninn Andala, sem
birtust í hverri viku í fjögur ár. Árið 2009 kom
út fyrsta bók Godtfredsens í fyrirætluðum
fjögurra bóka flokki um sögu Grænlendinga.
Bókaflokkurinn ber heitið Oqaluttuaq eða
Sögur. Tvær bækur eru þegar komnar út,
Fyrstu skrefin 2009 og Hreysikötturinn sem
kom út 2012. Fyrstu skrefin segir frá því þegar
fyrstu mennirnir námu land á Grænlandi eftir
að hafa gengið yfir ísbreiðuna frá Norður-
Ameríku. Önnur bókin, Hreysikötturinn,
gerist á 12. öld og segir frá Inúítaþjóðinni
sem festi rætur á Grænlandi og tók yfir
landsvæði þjóðflokksins Túníta. Þriðja bókin
mun fjalla um Grænland á 17. öld þegar
hollenskir og breskir hvalveiðimenn sækja
Inúíta heim og síðasta bókin í bókaflokknum
mun gerast á 10. öld og segja frá því þegar
norrænir menn reyna að byggja Grænland.
Bókaflokkurinn er unninn í nánu
samstarfi við Þjóðminjasöfn Grænlands og
Danmerkur. Godtfredsen skrifar textann og
teiknar myndirnar, en sögurnar byggjast
á rannsóknarvinnu og hugmyndum
fræðimanna. Bjarne Grönnow og Mikkel
Sörensen lögðu til rannsóknarvinnu í fyrstu
bókinni, en Martin Appelt á heiðurinn
af rannsóknarvinnu og söguþræði
seinni bókarinnar sem tilnefnd var til
Barna- og unglingabókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs 2013.
Godtfredsen heimsótti Reykjavík á
Bókmenntahátíð haustið 2013 og Börn og
menning náði tali af honum þegar hann
opnaði sýningu á verkum sínum í Norræna
húsinu.
„Ég fékk hugmyndina að því að teikna
þennan bókaflokk árið 2007 þegar ég var
fenginn til að gera myndskreytingar fyrir
Þjóðminjasafnið. Þá komst ég i kynni við
fornleifafræðingana og sagnfræðingana
sem þar unnu og sögurnar sem þeir sögðu
vöktu áhuga minn." Mikill metnaður er
lagður í bókaflokkinn, en honum er ætlað
að auka áhuga og þekkingu barna á sögu
Grænlendinga. Bækurnarsegjahversínasögu,
en i lok hverrar bókar er kennslubókarkafli
þar sem lesendur kynnast frásagnarheiminum
nánar, lesa um sagnfræðirannsóknir á