Börn og menning - 01.09.2013, Blaðsíða 33

Mér finnst...
33
Sigríður Geirsdóttir
...nauðsynlegt að kunna að njóta
augnabliksins. Um þetta var rætt á
foreldrafundí (bekk sonar míns fyrir skömmu
þegar reyndur grunnskólakennari sagðist
hafa tekíð eftir þeim hæfileika margra barna
að gleyma sér og „bara vera til á stað og
stund", þess vegna í miklu margmenni.
Hann ræddi hversu öfundsverður eiginleiki
það er að geta farið inn í augnablikið og
dvalið þar og ég verð að taka heilshugar
undir með kennaranum. Það er þó því miður
ekki tími fyrir slíkar „tilvistarstundir" hvar
og hvenær sem er í erli dagsins. Það þarf
að sinna heimavinnu og skutli á milli skóla,
tómstunda og vinahittinga, að ógleymdum
nauðsynlegum samverustundum foreldra
og barna. Uppbyggilegar samræður um
daginn og veginn eiga sér helst stað meðan
hár er kembt því lúsaófétin tröllríða nú
skólasamfélaginu og það verður að gefa
sér tíma til að leita þeirra. Maður upplifir
sig sífellt vera að reka á eftir börnunum og
kippa þeim út úr sínum hugarheimi og mér
finnst það vera synd hvað maður berst gegn
þessum eiginleika barnanna og jafnvel sviptir
þau honum.
Ég hef velt því fyrir mér hvernig hægt sé
að bæta krökkunum það upp að þurfa að
drífa sig allan daginn og hef komist að þeirri
niðurstöðu að kvöldlesturinn þjóni einna
helst þeim tilgangi. Fyrir nokkrum árum
áskotnaðist yngstu fjölskyldumeðlimunum
hugljúf saga sem fjallar um það hvernig litir
auðga líf okkar og tilveru. Bókin er fagurlega
myndskreytt og heillaðist eldra barnið svo
af myndskreytingunum að það linnti ekki
látum fyrr en það hafði sest á skólabekk í
myndlistarskóla. Á hverju kvöldi um langt
skeið var bókin valin til kvöldlestrar en
sagan var augljóslega aukaatriði, það voru
myndirnar sem börnin hrifust af. Iðulega
þurfti að bíða með að fletta því börnin urðu
að skoða myndirnar aðeins lengur. Með
þessu þvinguðu börnin, alveg óvart, móður
sína til að slaka á. Þó að fyrstu kvöldin hafi
einkennst af svolítilli óþolinmæði lærðist
mér fljótlega að þegja og fylgjast með þeim
skoða myndirnar eins lengi og þau vildu.
Ég áttaði mig á því að ég var að gefa þeim
tækifæri til að njóta en þau tækifæri eru af
afar skornum skammti í daglegu amstri. Mér
lærðist sem sagt að þessar hljótlátu stundir
hefðu með augnablikið að gera og að í
þessum augnablikum væru mikil verðmæti
fólgin.
Þung áhersla hefur verið lögð á lestur
barna og ekki að ósekju. Börn sem lesa sér
til ánægju standa sterkari að vígi í námi en
önnur börn samkvæmt rannsóknum svo ekki
sé minnst á hversu ánægjulegt það er að
tengjast barninu sínu í umræðum um bók.
Að auki er læsi undirstaða samfélagslegrar
þátttöku og farsældar í öllum skilningi. Það
hefur svo gildi í sjálfu sér að gefa börnum
tækifæri til að heillast svo af sögu að tíminn
standi í stað og að hverfa inn í annan heim.
Það felast verðmæti í rólegri stund sem
börnin eiga ein eða geta deilt með öðrum
allt eftir þeirra óskum. Þeim hefur verið
gefinn tími til að hugsa og öðlast hvíldina
sem felst í því að gleyma sér við lestur.
Mikilvægi barnamenningar er sem
betur fer flestum Ijóst enda full ástæða
til að halda henni á lofti og efla með
ráðum og dáð. Börnin eru framtíðin og
menningarmál framtíðarinnar eru undir
þeim komin. Því skiptir máli að þjálfa
þau til að njóta listar og menningar frá
unga aldri. Flestar menningastofnanir á
borð við leikhúsin, bókasöfn, listasöfn og
Sinfóníuhljómsveit Islands, svo einhverjar
séu nefndar, bjóða upp á öflugt barnastarf.
Barnamenningarhátíðir hafa fest sig í sessi
þar sem börnin sjálf eru í aðalhlutverki,
bæði sem listamenn og sem listunnendur og
má nefna Barnamenningarhátíð í Reykjavík
sem dæmi um vel heppnað framtak á því
sviði. Börnin sjálf skapa svo sín listaverk
í myndlistarskólum, tónlistarskólum og
dansskólum sem eru stútfullir. Sú listsköpun,
í hvaða formi sem hún er, leyfir þeim að
kanna huga sinn og eflir skapandi hugsun.
Börnum á íslandi er boðið upp á fjölbreytt
menningarstarf sem hefur uppeldislegt
gildi, býður upp á dýrmætar samverustundir
foreldra og barna og eflir menningarlíf í
landinu.
Þrátt fyrir allt þetta ætla ég að fullyrða
að eitt helsta hlutverk barnamenningar
felist alls ekki í framansögðu. Það sem
er enn sjaldnar talað um og þykir jafnvel
svo léttvægt að á það er ekki minnst í
umræðum um barnamenningu er að mínu
mati einn allra fallegasti eiginleiki listar. Það
sem ólíkir kimar listarinnar eiga nefnilega
sameiginlegt er að þar er börnum boðið
upp á tækifæri til að heillast. Það er gjöf að
geta heillast svo rækilega upp úr skónum að
leiksýning er spunnin upp í marga mánuði
eftir leikhúsferð, að sama bókin er lesin upp
til agna, annaðhvort til að skoða myndirnar
eða til að hverfa inn í söguna, og verða svo
hugfanginn af einhverju tónverki að það er
spilað sí og æ, aftur og aftur. Þetta er gjöf
sem við foreldrar verðum að leggja okkur
fram við að gefa börnunum okkar því með
henni fá þau hlutdeild í fegurð augnabliksins.
f því er dýrmæti barnamenningar ekki síst
fólgið.
Höfundur er tveggja barna móðir,
íslenskufræðingur og meistaranemi í
uppeldis- og menntunarfræðum

Mér finnst..." lýsir skoðunum höfunda fremur en ritstjórnar eða stjórnar IBBY samtakanna.