Félagstíðindi Starfsmannafélags ríkisstofnana - 15.02.1991, Blaðsíða 5

Félagstíöindi SFR
5
Á stakkstæðinu. Listaverk eftir Sigríði Kjaran. Mynd: Jóhann Sigurjónsson.
skeiðum sem fyrirtækin kosta.
Ég held að það þurfi meira til.
Menn þurfa að vera tilbúnir til
að breyta hugsunarhættinum
og það gerist varla með hraði.
Japanir vita ugglaust hvað
þeir syngja með sitt waigaya.
Þeir vita að öll þróun tekur
langan tíma. Við vöxum hægt
og hægt.
Uppsagnir
Á þessum vetri er mikið
um uppsagnir hjá fyrirtækjum.
Þær eru kallaðar ýmsum nöfn-
um - uppsagnir, samdráttur,
sviptingar, mannaskipti og
fleira. Það hefur löngum loðað
við að menn trúa því að nýir
vendir sópi best.
Þetta getur auðvitað verið
rétt. Nýtt fólk getur komið með
nýjar hugmyndir. En reynsla
reyndra starfsmanna og velvild
í garð fyrirtækisins er gulls í-
gildi.
í tímaritinu The Economist
8. desember síðastliðinn er
rætt um atvinnuöryggi og
sveigjanleika. Þar eru japönsk
fyrirtæki borin saman við vest-
urlensk. Þar segir að það sé
bæði eyðileggjandi og dýrt að
segja upp fólki. Það geti litið út
sem sparnaður í fyrstu en geti
orðið dýrkeypt þegar tímar
líða. Þegar ungum starfsmönn-
um sé sagt upp skerði það kraft
fyrirtækisins og framtíðin sé
sett að veði. Uppsögn eldri
starfsmanna spilli starfsandan-
um. Tortryggnin, sem slíkar
aðgerðir skapi, sjáist e.t.v. ekki
strax á rekstrarreikningunum
en geti skaðað fyrirtækið um
langa framtíð. Starfsmenn,
sem lifi af slíkar hreinsanir,
séu ekki tilbúnir til átaka né að
taka áhættu.
Sagt er að Japanir versli
með öryggi við starfsmenn
sína, veiti þeim öryggi í skipt-
um fyrir sveigjanleika. Menn
séu þó ráðnir á ýmsum kjörum
í Japan. Þeir, sem hafa mest ör-
yggi, eiga að sýna mestan
sveigjanleika.
Þegar fyrirtækið gengur
illa er ætlast til að fastir starfs-
menn séu tilbúnir til að fá lægri
þóknun (bónus) en þegar vel
gengur. Sérstök þóknun er
greidd tvisvar á ári í mörgum
japönskum fyrirtækjum. Það er
líka ætlast til þess að fólks sé
tilbúið til að vinna þau störf,
sem til falla, þegar illa árar.
Framleiðslustjórar verða sölu-
menn og færibandamenn sópa
gólf eða mála verksmiðju-
veggi. Ef launalækkanir eru
nauðsynlegar byrja forstjór-
arnir á sjálfum sér.
Bent er á að það sé ekki
unnt að flytja aðferðir Japana
beint inn til afnota í vestrænum
fyrirtækjum. En margt megi af
Japönum læra - enda sé árang-
ur þeirra mikill í viðskipta-
heiminum.
Ef fyrirtæki gengur svo
illa, að eina leiðin sé að fækka
starfsmönnum, sé spurningin
hvort ekki ætti að byrja efst.
Þessar vangaveltur verða
áleitnar hér á Islandi þar sem
fyrirtæki eru rekin með gegnd-
arlausu tapi ár eftir ár. Fólki er
sagt upp fyrirvaralítið en for-
stjórarnir sitja áfram á háum
launum og með fríðindi.
Ég hef ekki lengur trú á að
það taki því að prédika um
gildi gleðinnar í lífi og starfi.
Ég trúi því á hinn bóginn að
margt eigi eftir að breytast
þegar menn gera sér ljóst að
þeir græða á því að tileinka sér
þá stjórnarhætti að starfsfólki
líði vel í vinnunni. Japanir
kaupa upp heilu hverfin í stór-
borgunum og listaverk Vestur-
landa hafna á skrifstofum
kaupsýslumanna í Japan.
Ég sagði áður að til væru
uppskriftir að því hvernig góð
vinna væri þar sem fólki líður
vel og fyrirtækið hagnast. Hér
er ein þeirra:
Góö vinna
1. Er fjölþætt. Starfið er
fólgið í ýmis konar athöfnum
sem hafa rökrétt samband og
tilgang. Það reynir bæði á lík-
ama og sál.
2. Sjálfsákvörðunarréttur
er mikill bæði hjá einstakling-
um og vinnuhópum. Vinnan er
skipulögð með starfsmannin-
um en ekki “fyrir ofan” hann.
Starfsmennirnir skila verki
sínu í samræmi við það sem á-
kveðið hefur verið - en geta
ráðið miklu um hvernig þeir
haga starfinu.
3. í góðri vinnu fellur geta
einstaklingsins að kröfunt
starfsins. Starfsmaðurinn nýtir
krafta sína en ræður vel við
viðfangsefnin. Menn hafa
möguleika á að læra eitthvað
nýtt og halda áfram að
þroskast.
4. Góð vinna er mikilvæg í
augum starfsmannsins, sam-
starfsmanna, yfirmanna og
annarra.
5. I góðri vinnu styðja
menn við bakið hver á öðrum.
6. I góðri vinnu býr fólk
við öryggi og getur verið það
sjálft.
Ef þessu er öllu blandað
saman verður útkoman gæði -
bæði fyrir starfsmenn og fyrir-
tæki.
Svarið við spurningunni: -
Hverjir græða á vinnuvernd? -
er afar einfalt: ALLIR.