Fréttablaðið - 08.04.2021, Síða 14

og heldur þessu innan einhverra
marka,“ útskýrir Freyja Eilíf.
Freyja segist hafa verið að spá
fyrir fólki bak við luktar dyr í
dálítinn tíma en þetta er í fyrsta
sinn sem hún dregur gluggatjöldin
frá á þennan hátt.
„Það er ákveðin yfirlýsing hjá
mér að framkvæma þetta svona.
Það hefur verið gert lítið úr skyggni
sem kerlingarhjali yfir kaffibolla og
hlegið að hvers kyns næmi sem nær
út fyrir líkamlegar þarfir. Andinn
eða hugurinn hefur verið skilinn út
undan í sögu okkar sem einkennist
af því að líkamlegur þrældómur og
andleg viðvera öðrum til þjónustu
sé hin æðsta dyggð. Við höfum
reynslu af samfélagi sem einskorð­
ast við líkamlegt strit og við búum
í slíku samfélagi. Það þarf ekki
annað en að líta í kringum sig til að
sjá hversu miklu er ábótavant. Bara
á mínu lífskeiði höfum við tekið
stór þroskaskref sem tilfinninga­
verur og það er ekki seinna vænna
að bæta vitundinni inn í það mengi.
Ef við styrkjum okkar innri nátt­
úru, setjum mark vitundarinnar
hærra og byggjum brú milli andans
og líkamans, þá trúi ég að sam­
félagið okkar muni breytast til hins
betra,“ segir Freyja Eilíf.
„Ég vil leggja mitt á vogarskál­
arnar í því ferli og ég geri það með
mínum verkfærum sem eru þessi.
Þetta er mitt framlag til samfélags
á furðulegum umbreytingatímum.
Mig langar að veita innsýn í það
hvernig má sækja sér aukinn kraft
og skýrari meðvitund og á sama
tíma hljóta uppreist æru sem yfir­
náttúruleg vera. Spádómslestrarnir
verða svo heimild sinnar tegundar
um meðvitund okkar sem verur, í
jarðlíkama sem rennur út á tíma.
Til gagns, en líka til gamans. Mig
grunar að einn daginn muni það
þykja mjög furðulegt, að það hafi
verið sérstaklega tekið fram að
sumt fólk væri andlegt. Eins og
það væri sérstaklega tekið fram að
maður sé líkamlegur, eins og það
sé ekki augljóst að við séum holdi
klædd.“
Yfirnáttúruleg list
Freyja lærði myndlist í Lista­
háskóla Íslands og hefur starfað
sem myndlistarkona undan­
farin ár. Auk þessu hefur hún sótt
námskeið í heilun og skyggni
í Reykjavík, verið meðlimur í
seiðkonuhring í Kaliforníu og
var í árslangri starfsþjálfun hjá
amerískum sjaman árið 2019.
Á Skynlistasafninu sem Freyja
stofnaði árið 2019 vefur hún sam­
tímalistsköpun saman við yfir­
náttúrulegar athafnir á listrænum
forsendum.
„Skynlistasafnið inniheldur
sýningarsal þar sem settar hafa
verið upp samsýningar á völdum
verkum listamanna, sem og
athafna­ og vinnustofurými fyrir
sjálfa mig, en þar tek ég líka á móti
fólki sem vill sækja sér yfirskilvit­
lega þjónustu. Ég er annars vegar
myndlistarkona sem vinnur verk
út frá yfirskilvitlegum leiðum
og hins vegar milligöngumaður
andlegrar þjónustu sem er fram­
kvæmd á listrænan hátt en svo
hef ég líka verið að miðla verkum
annarra listamanna með því að
reka sýningarrými á þessum stað
í Þingholtunum núna í sex ár, en
það hét áður Ekkisens.“
Aðspurð að því hvort spádómar
tengist myndlistinni segir Freyja
Eilíf að uppruna myndlistar megi
rekja til handverks og mynd­
lýsingar sagnfræðilegra spádóma
og trúarathafna.
„Myndlistin vex svo úr þeim far­
vegi og verður spádómur í eðli sínu
sjálf, samferða hugmyndaþróun
okkar mannanna í veröldinni eða
á fremsta oddi hennar. Þannig
verða listamenn spámenn að mínu
mati, á ófyrirsjáanlegan hátt, hvort
sem þeir ætla sér það eða ekki,
hvort sem þeir eru frumkvöðlar
eða innblásnir fylgjendur annarra
listamanna,“ útskýrir hún.
„Stundum er sagt er að samtíma­
list sé leiðandi afl en hún er líka
fylgjandi afl, myndrænn hug­
myndaheimur sem við speglum
okkur í og hefur áhrif á okkur með
samtali okkar við lífið. Þannig
endurspeglar samtímalist hvert
samfélag fyrir sig, meðvitund þess
og sögu. Þessu má líka lýsa sem
blæbrigðum og tískustraumum
og þeir listamenn sem listasagan
er skrifuð eftir, hafa allir á ein­
hverjum tímapunkti unnið á móti
meginstraumum. Svo breytast
straumarnir og hugmyndaheimur
þeirra sem starfa utan við almenna
sköpun fær útbreiðslu og listræna
senan fylgir og verður á endanum
hluti sögunnar.
Núna hefur í þó nokkurn tíma
verið ákveðið tabú innan aka­
demíunnar og æðri liststofnana
að blanda þessu saman, yfirskil­
vitlegu næmi og listsköpun. Það
endurspeglar samfélagslega hætti
okkar sem eru hannaðir að mestu
leyti utan um jarðneskar þarfir,
þessa gjá sem ríkir milli þess jarð­
neska og andlega og þeirri kúgun
sem henni fylgir á minnihluta­
hópum.“
Búum öll yfir næmi
Freyja Eilíf segist vilja sameina
þetta tvennt í sinni listsköpun af
persónulegum ástæðum en einnig
af því hún segir að það sé í grunn­
inn þjóðernishyggja sem og kúgun
á minnihlutahópum sem veldur
því að næmi og yfirskilvitleiki eru
forboðin í samfélaginu.
„Ég vil vinna gegn því en ekki
með því. Það er ekkert langt síðan
fólk var brennt á báli eða smánað
fyrir kunnáttu sem valdefldi það
og þjóðflokkum útrýmt sem og
bannað að iðka andlega vinnu sína
og helgisiði, en það síðarnefnda
er enn þá í gangi víða. Þó að hér á
landi hafi mestmegnis karlmenn
verið aflífaðir fyrir fjölkynngi, þá
var það nýlendumiðuð og kristin
herferð gagnvart okkar uppruna­
legu menningu, útrýmingarhyggja.
Í þessari menningarlegu yfirtöku
má segja að einstaklingar hafi verið
sviptir sínu andlega valdi, yfir­
ráðum yfir eigin vitund og þar af
leiðandi fjarlægst sitt eigið næmi.
Listnám og listsköpun er eitt af því
sem veitir einstaklingum færi á
að skapa tengingu við sitt andlega
umráð og mér finnst steinliggja að
vinna gagngert með þessa tvo þætti
saman í minni vinnu,“ segir hún.
Aðspurð að því hvort hún hafi
fæðst með spádómsgáfu segir
Freyja Eilíf að hún hafi fæðst með
orku sem var opin á óhefðbundinn
hátt.
„Þegar ég var yngri fékk ég
þó bara myndir af framtíðinni í
gegnum kosmíska brandara, til
dæmis: „Við næsta götuhorn liggur
bananahýði á gangstéttinni.“ Það
tók mig tíma að komast á á þann
stað að ég gæti miðlað einhverjum
upplýsingum til annarra og sá
lærdómur fólst í tilfinningalegum
og félagslegum þroska, skilningi
á mörkum mínum og annarra
sem og tjáningu á töluðu máli. Ég
er auðvitað enn þá að læra þetta,
eins og allt annað í þessu lífi,“ segir
Freyja Eilíf og bætir við að lokum:
„Annars held ég að við menn­
irnir búum allir yfir einhvers
konar næmi og það sé okkur eðlis­
lægt, það hafi bara orðið hornreka
í þessari samfélagsgerð sem við
höfum hannað. Síðan erum við
auðvitað misjöfn og hver og einn
þarf að læra að finna og þekkja sitt
eigið næmi. En það leggja það auð­
vitað ekki allir fyrir sig.“
Þessa dagana býður Freyja Eilíf
upp á gefins spádómslestra í raf­
rænni útsendingu frá Skynlista­
safninu. Þetta verður næstum bein
útsending, með einnar mínútu töf
svo hægt verði að birta spádómana
með enskum texta.
„Ég bið fólk að leggja inn
spurningu í gegnum skilaboð og gef
því svo á móti númerið sem það er
í röðinni en mér reiknast til að ég
geti tekið 15 lestra á viku. Þannig
passa ég líka upp á nafnleynd í
sjálfum lestrinum, þótt hann sé
birtur opinberlega ásamt spurn­
ingunni, því ég númera lestrana í
birtingu. Myndskeiðin af spádóms­
lestrunum eru 24 klukkustundir
í myndskeiðasögunni á síðunni
minni og svo vista ég þau líka, svo
að hægt sé að skoða alla lestrana frá
upphafi í skipulögðum og númer­
uðum dálkum. Ég hef beðið fólk um
að deila plakati frá mér á móti sem
auglýsir spádómslestrana, svo ég sé
ekki einungis að lesa fyrir fólk sem
ég þekki. Það virðist virka vel, því
það takmarkar líka eftirspurnina
Sandra Guðrún
Guðmundsdóttir
sandragudrun@
frettabladid.is
Freyja Eilíf vill sameina myndlistina og yfirskilvitlegt næmi. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Freyja hefur
átt tarotspil í
mörg ár. Hún
uppgötvaði
snemma að
hún skynjaði
heiminn á
óhefðbundinn
hátt.
2 kynningarblað A L LT 8. apríl 2021 FIMMTUDAGUR