Hjálmur - 19.01.1967, Blaðsíða 6

6
HJALMUR
Sveinn Aufiunsson. Ólafur Jónsson frá Deild. Guómundur Jónasson. Eyfólfur Stefánsson. Davíð Kristfánsson.
um það, hverjum tækizt bezt að
tryggja sér vinnuaflið. Að vísu ýfðust
sumir atvinnurekendur allmjög fyrst,
er taxtinn kom fram, en sú mótspyrna
hjaðnaði fljótt, og var kauptaxti þessi
í gildi um fimm ára skeið.
Hér hafði þegar unnizt verulegur
sigur. Mikið munaði um þá kaup-
hækkun, sem félagið hafði knúið
fram. Hitt var ekki síður mikils virði,
að með setningu kauptaxtans átti
verkafólkið í fyrsta skipti hlut að því
að ákveða, hvað það skyldi bera úr
býtum fyrir vinnu sína. Aður höfðu
atvinnurekendur ákveðið kaupið al-
gerlega að eigin geðþótta. Hér eftir
komust þeir ekki fram hjá þeirri stað-
reynd, að vinnuseljendur, verkamenn-
irnir sjálfir, vildu hafa nokkuð að
segja um það, hvernig vinna þeirra
var verðlögð.
Bernskuár félagsins.
Eftir hina fyrstu sókn félagsins, sem
lauk með góðum og skjótum sigri,
dofnaði mjög yfir starfseminni í bili,
enda voru ýmsir atkvæðamestu stofn-
endurnir sjómenn, sem gátu lítt sinnt
félagsstörfum langtímum saman. —
Haustið 1908 og fyrri hluta vetrar
mun ,,Hlíf“ hafa legið í dái. Þá varð
Sveinn Auðunsson til að hefja merkið
og vekja félagið til starfa. Gerðist
hann nú helzti leiðtogi ,,Hlífar“, og
var þar í fylkingarbrjósti um langt
skeið. Mun Sveinn hafa verið formað-
ur „Hlífaú flest eða öll árin 1908—
1913, enn fremur 1916—1918.
Tímabilið 1908—1918 markaðist af
hægfara en nokkuð jafnri þróun fé-
lagsins. Því vex smám saman fiskur
um hrygg. Auk kaupgjaldsmálanna,
sem jafnan voru ofarlega á dagskrá,
vann félagið að ýmsum fleiri málum.
Einkum lagði það sig fram um að
bæta úr atvinnuleysi verkamanna,
sem löngum var tilfinnanlegt á viss-
mn tímum árs, þegar fiskvinnu skorti.
Menningarmál lét félagið og allmik-
ið til sín taka, eins og síðar verður
að vikið. Ýmis önnur hagsmunamál
verkafólks voru og á dagskrá í félag-
inu. Má þar m. a. nefna baráttu fyrir
betri skipan á mjólkursölu og auknu
eftirliti með gæðum og heilbrigði
mjólkur. — Enn fremur skipti félagið
sér af rekstri brauðgerðarhúsa og
krafðist reglugerðar um þyngd og
ETæði brauða.
O
Félagið í sókn.
Tímabilið 1919—1926 markast fyrst
og fremst af stöðugri sókn „Hlífar“
og hafnfirzks verkalýðs í pólitískum
efnum. Félagið var á þeim árum ekki
aðeins stéttarfélag verkalýðsins, held-
ur jafnframt hið eina pólitíska bar-
áttufélag alþýðunnar í bænum. í öll-
um bæjarstjórnarkosningum á þessu
tímabili var það „Hlíf“, sem undirbjó
framboð alþýðu bæjarins gegn hin-
um borgaralega flokki. Og stöðugt
varð árangurinn meiri, æ fleiri fylktu
sér undir merkið.
Ákveðnar tillögur um togaraútgerð
bæjarins komu fram á Hlífarfundum
þessi árin, en felldar voru þær í bæj-
arstjórn, eins og mörg önnur hags-
munamál alþýðu,, sem þáverandi
minnihluti í bæjarstjórn flutti.
Starfshættir „Hlífar“ voru að flestu
leyti svipaðar þetta tímabil og næstu
ár á undan. Auk kaupgjalds- og at-
vinnumála höfðu Hlífarmenn umræð-
ur um ýmiskonar menningarmál. Fyr-
irlestrar voru oft fluttir á fundum,
bæði af félagsmönnum og öðrum.
Fjölluðu þeir um margvísleg efni, en
oftast var rætt um bókmenntir og
þjóðfélagsmál.
Á þessu tímabili beitti „Hlíf“ sér
fyrir því, að komið var upp verka-
mannaskýli. Var að því mikil bót, en
oftar en einu sinni þurfti félagsstjórn
að rekast í því við bæjaryfirvöldin,
að skýli þessu væri sæmilega við
haldið.
Á félagsfundi 16. marz 1922 bar
Gísli Kristjánsson fram tillögu þess
efnis, að félagið kysi 15 manna full-
trúaráð, sem hefði með höndum öll
mikilvægustu mál félagsins í samráði
við stjórnina. Málið hlaut ekki fulln-
aðarafgreiðslu að því sinni, en nokkru
síðar var stofnað fulltrúaráð verka-
lýðsfélaganna í Hafnarfirði, og hafði
starf þess mikil áhrif til bóta, efldi
skilning og gagnkvæmt traust félag-
anna og jók samstarf þeirra í hin-
um þýðingarmestu málum.
Eins og fyrr hefur verið frá skýrt,
var „Hlíf“ frá upphafi sameiginlegt
félag verkamanna og verkakvenna.
Þegar fram liðu stundir þótti margt
mæla með því, að verkakonur væru
í sérstöku félagi. Var loks horfið að
því ráði árið 1925 að verkakvennafé-