Af vettvangi - 01.02.1988, Síða 12

5% SAMDRÁTTUR
RÁDSTÖFUNARTEKNA
Vegna samdráttar útflutningstekna
1988 mun kaupmáttur tekna drag-
ast saman á árinu og er gert ráð
fyrir 5% samdrætti ráðstöfunartekna,
því að búist er við minni atvinnuþátt-
töku, aukinni skattbyrði og minni um-
svifum. Auk þess hlýtur kaupmáttur
launa að dragast saman. Gert er ráð fyrir
að einkaneysla dragist saman um 3%,
segir í álitsgerð Hagdeildar VSÍ frá því
nú í janúar. í nóvember álitsgerð sam-
takanna var búist við 1% aukningu einka-
neyslu, enda var þá ein forsendan sú að
kaupmáttur héldist svipaður ’88 og í árs-
lok ’87. í þjóðhagsáætlun er gert ráð fyr-
ir 0,5% aukningu einkaneyslu og eru
þetta því mikil frávik frá þeirri spá.
Áætlað er að samneysla hafi aukist um
4% ’87, en í þjóðhagsáætlun er gert ráð
fyrir 2% aukningu milli ára, sem gefur til
kynna að aukningin í reynd kunni að
verða nokkru meiri.
í álitsgerð VSÍ segir að verðmæti
vöruútflutnings dragist saman um 4% á
árinu. Gert er ráð fyrir að viðskipta-
jöfnuður verði óhagstæður um tæpar
9.000 m.kr. 1988. Áætlað er að við-
skiptajöfnuðurinn hafi verið óhagstæður
á s.l. ári um ríflega 6.000 m.kr. Þetta
þýðir að hallinn gæti orðið 4,2% af vergri
landsframleiðslu samanborið við 3,1% á
s.l. ári. í þjóðhagsáætlun er gert ráð
fyrir 4.400 m.kr. halla eða 1,8% af
vergri landsframleiðslu.
Þá segir og að niðurstöður útreikninga
VSÍ gefi til kynna að landsframleiðsla
dragist saman um 2,1% á þessu ári, en
þjóðartekjur heldur meira vegna versn-
andi viðskiptakjara eða um 2,6%, sem
þýðir um 4% á mann. Benda má á að
niðurstöður hagdeildar eru háðar óvissu
um aflaforsendur og verði á útflutnings-
mörkuðum. Afli kann að verða meiri en
reiknað var með, en verð aftur á móti
lægra, þannig að óvissuþættirnir vinna
hvor gegn öðrum. Spá um viðskiptahalla
byggir á því að einkaneysla dragist
saman, en byggt er á reynslu fyrri sam-
dráttarskeiða í því efni. Bregðist þessi
forsenda hefur slíkt óhjákvæmilega áhrif
á viðskiptahallann.
Nú blasir við að raungengi þyrfti að
lækka um allt að 10% til að stöðva halla-
rekstur útflutningsgreina, og töluvert
meira ef jöfnuður ætti að nást í viðskipt-
um við útlönd á árinu. Á hinn bóginn er
ljóst að þeim mun minni, sem launa- og
verðlagshækkanir verða, þeim mun
hærri raungengi fá útflutningsgreinarnar
Frh. ó bls. 9
Þjóðhagsyfirlit 1986-1988
Millj. kr. á ársverðlagi Magnbr. frá fyrra ári, %
verðlagi hvers árs frá fyrra ári, %
Bráðab. Spá Bráðab. Spá Spá
1986 1987 1986 1987 1988
Einkaneysla 97.970 130.100 6,5 12,0 -3,0
Samneysla 27.600 36.320 6,5 4,0 2,0
Fjármunamyndun 29.030 36.130 -2,2 8,0 2,5
Neysla og fjárm.myndun alls 154.600 202.550 4,6 9,8 -1,0
Birgðabreyting -2.008 -100 -0,7 1,3
Þjóðarútgjöld alls 152.592 202.450 3,9 11,2 -1,0
Útfl. vöru og þjónustu 63.125 73.450 6,2 3,0 -3,6
Innfl. vöru og þjónustu 56.342 73.650 0,3 21,0 -0,7
Verg landsframleiðsla 159.375 202.250 6,3 2,8 -2,1
Vaxtajöfnuður ofl. -6.229 -5.800
Viðskiptajöfnuður 554 -6.000
Verg þjóðarframl. 153.146 196.450 6,3 3,9 -2,4
Viðskiptakjaraáhrif11 2,5 1,2 -0,3
Vergar þjóðartekjur 8,6 5,1 -2,6
Viðskiptajöfnuður, sem % af
vergri landsframl. 0,3 -3,0 -4,2
1) Hlutfall af þjóðarframleiðslu fyrra árs, reiknað á föstu verðlagi.
VÖRUÚTFLUTMNGUR DREGST SAMAN UM 4%
Á þessu ári má búast við að verðmæti
vöruútflutnings landsmanna dragist sam-
an um rúmlega 4%. Þetta eru mikil um-
skipti, eftir að verðmæti vöruútflutnings
hafði að meðaltali aukist um tæp 6% á
ári, undanfarin þrjú ár, segir í álitsgerð
Hagdeildar VSÍ, um horfur í efnahags-
málum, sem nýlega var birt.
í sömu skýrslu er gert ráð fyrir 1-
l, 5% lakari viðskiptakjörum á árinu,
m. a. vegna stöðu Bandaríkjadalsins. Á
tímabilinu frá 1. ársfj. ’86 til 4. ársfj. ’87
hækkaði raungengi íslensku krónunnar
um 18% samkvæmt verðmælikvarða og
31% sé miðað við launakostnað. Þessi
gengisþróun hefur valdið því, að fisk-
iðnaðurinn er nú rekinn með miklum
halla, þrátt fyrir hátt verð á mörkuðum
erlendis. Staða vefjariðnaðar er enn
verri og samkeppnisgreinar innanlands
eiga í vaxandi erfiðleikum. Þessi þróun
hefur leitt til vaxandi viðskiptahalla og
útlitið er almennt dökkt. Við þessar að-
stæður er Ijóst að gengi krónunar er of
hátt skráð.
Talið er, að laun hafi hækkað um 40%
að meðaltali milli ’86 og ’87, en fram-
færsluvísitalan um 19% á sama tíma og
jókst því kaupmáttur um 17%. Lands-
menn helja nýbyrjað ár með laun sem
eru að meðaltali a.m.k. 10% hærri en
ársmeðaltalið og verðlag, sem er um
13% hærra. í umræddri skýrslu segir
ennfremur að sé horft á tímabilið frá
1. ársfj. ’86 til 4. ársfj. '87 kemur í ljós
hækkun launa um 73%, veðlagshækkun
um 34%, og því aukning kaupmáttar um
30%. Launakostnaður í erlendri mynt
hefur að sama skapi hækkað margfalt
meira en hjá þeim þjóðum, sem við
keppum við á innlendum sem erlendum
mörkuðum.