Bændablaðið - 11.02.2021, Page 7

Bændablaðið | Fimmtudagur 11. febrúar 2021 7
LÍF&STARF
Í þessum þætti verður haldið fram kynningu á bragarháttum, teknum úr smiðju Sveinbjarnar Beinteinssonar á
Draghálsi. Ferskeytta formið var ögn kynnt
í síðasta þætti, en hér eftir fer sýnishorn
úr draghentum rímum Sveinbjarnar. Snilli
skáldsins birtist ekki síst í því, að halda
sögulegum þræði og meiningu vísnanna
þrátt fyrir dýrleika háttanna:
Draghent:
Ef að tími vildi vinnast
verður nóg til braga.
Skal þá fyrst í máli minnast
margra góðra daga.
Frumstiklað:
Sumardagur sólarfagur
söngvaraddir vakti;
samdist bragur, hugur hagur
háttaþræði rakti.
Frumstiklað/síðbakhent:
Ljósar myndir, ljúfast yndi,
líf í æðum glæða.
Mitt varð lyndi fleygt, sem fyndi
fögnuð gæða-kvæða.
Oddhent:
Ljóð á vör að léttum svörum
léku, spör á trega.
Hættuför með hróðri snörum
heppnast örugglega.
Fráhent:
Foldar angan ferðalangi
færði unun góða.
Nam ég lönd á norðurströndum
nýrri tíðar ljóða.
Fráhent/ síðbakhent. (Veltilag):
Grösug hlíð, með gagn og prýði,
gleði bjó mér nóga;
þá var bjart hjá brekkuskarti,
blómskrúð hló í móa.
Þríkveðið. (Þrístikla):
Þar ég mærð í málið færði;
menntir lærði að vanda.
Fornir þættir, fagrir hættir
frjálsan kættu anda.
Bakhent:
Kom þá haust og hlíða prýðin
hvarf í fannir anna.
Mátti stundum stríða hríðin
stefin þannig banna.
Frumhent:
Þegar aftur undan klaka
andans hlíðar leysast,
lífsins krafta læt ég vaka;
ljóð úr skorðum geysast.
Hringhent draghenda:
Eigi kvíðir ungur hugur.
Enn mun hríðin dvína.
Ver í stríði stefjadugur
stuðlaprýði sína.
Draghend sléttubönd:
Kvæða létu þrotinn þáttinn
þreyttar hendur falla,
glæða skyldi hróðrar háttinn
hyggjan viskusnjalla.
Draghend sléttubönd, frumstikluð:
Víðar lendur áttu endur
ýmsar vaskar þjóðir.
Stríðar hendur felldu fjendur,
fagrar vörðu slóðir.
Draghend sléttubönd, frumstikluð,síðhend:
Norðar héruð ágæt eru
yndis blíðu kafin.
Storðar verin góðu gréru
grænni prýði vafin.
Umsjón:
Árni Geirhjörtur Jónsson
kotabyggð1@gmail.com
267MÆLT AF
MUNNI FRAM
Lilja Samúelsdóttir, viðskiptastjóri fyrirtækjamiðstöðvar Landsbankans, og Lilja Björk Einarsdóttir bankastjóri tíndu fyrstu tómatana af grein í
nýja gróðurhúsinu í Friðheimum þann 25. janúar. Myndir / Friðheimar
Tómatar farnir að streyma á markað
úr nýja gróðurhúsinu í Friðheimum
Fyrstu tómatarnir sem ræktaðir voru í nýju
gróðurhúsi Friðheima í Reykholti voru
tíndir af grein þann 20. janúar síðastliðinn.
Það gerðist aðeins átta mánuðum eftir að
fyrsta skóflustunga var tekin að þessari
5.600 fermetra byggingu.
Knútur Rafn Ármann á og rekur gróðrar­
stöðina Friðheima ásamt eiginkonu sinni,
Helenu Hermundardóttir, og börnum þeirra
fimm. Hann segir óhætt að segja að verkinu
hafi miðað vel.
Nutu aðstoðar Landsbankans við
framkvæmd verkefnisins
„Landsbankinn, sem er okkar bakhjarl og
viðskiptabanki, hefur staðið með okkur í þessu
stóra verkefni, og því var við hæfi að fá þær
nöfnur, Lilju Samúelsdóttur, viðskiptastjóra
fyrirtækjamiðstöðvar, og Lilju Einarsdóttur
bankastjóra til að tína fyrstu tómatana.
Mikill skortur er á íslenskum tómötum
þessa stundina og því er uppskeran kærkomin
viðbót inn á markaðinn og ættu því neytendur
að geta gengið að íslenskum tómötum í
verslunum landsins.“
Nýju gróðurhúsin eru 5.600 fermetrar
að stærð með pökkun og vörumóttöku
og afhendingaraðstöðu sem og fullbúnu
uppeldis húsi. Knútur segir að þarna verði
hægt að framleiða um 100 kg á fermetra á
ári. Ræktunarrýmin í þessari byggingu eru
um 4.600 fermetrar, þannig að framleiðsla á
tómötum gæti verið nærri 500 tonnum á ári
miðað við venjulega tómata. Friðheimar hafa
líka verið þekktir fyrir framleiðslu á hinum
bragð góðu piccolotómötum. Knútur segir að
uppskera af slíkum tómötum sé þó ekki nema
um þriðjungur af því sem hægt er að ná með
venjulegum tegundum af sama flatarmáli.
Stoltur af auknu framboði á markaðnum
„Við förum í að færa svolítið til á milli húsa og
aukningin mun verða í ræktun á hefðbundnum
tómötum, piccolotómötum og plómutómötum.
Til að byrja með mun aukningin þó öll vera í
hefðbundnum tómötum, enda var orðin mikil
vöntun á slíkum tómötum inn á markaðinn
og skortur yfir vetrartímann. Sem bóndi var
orðið erfitt að horfa upp það að geta ekki sinnt
markaðnum og orðið við óskum neytenda. Ég
er því bæði glaður og stoltur að hafa geta farið
út í þessa stækkun.“
Þar hafa hendur staði fram úr ermum
Margt hefur drifið á dagana síðan búfræðingurinn
Knútur og garðyrkjufræðingurinn Helena
keyptu Friðheima árið 1995, ákveðin í að
flétta saman þær starfsgreinar sem þau höfðu
menntað sig í; hestamennsku og garðyrkju. Það
hefur allt saman gengið upp og framkvæmt af
myndarskap sem tekið hefur verið eftir langt
út fyrir landsteinana.
Í uppbyggingu í aldarfjórðung
Á árunum 1995–2001 byggðu þau 1.174
fermetra gróðurhús og voru í hefðbundinni
ræktun, gerðu upp eldri hús og nýttu til
ræktunar.
Á árunum 2002–2006 tóku þau þá ákvörðun
að fara í heilsársræktun í tómötum, settu upp
lýsingu í eldri hús og byggðu nýtt 1.000
fermetra gróðurhús með fullri lýsingu.
Árin 2007–2013 var svo komið að upp­
byggingu á hestamiðstöð og ferðaþjónustu í
Friðheimum.
Árið 2011 var garðyrkjustöðin stækkuð um
60% og gestastofa byggð upp í gróðurhúsunum.
Veturinn 2012–2013 var unnið að þróun
vörulínu og matarminjagripa úr tómötum og
gúrkum.
Árið 2013 var Litla tómatbúðin byggð
við gestastofuna. Þar eru matarminjagripirnir
seldir og haustið 2014 var síðan sett í loftið
vefverslun þar sem hægt er að kaupa og fá sent
góðgætið úr Friðheimum.
Árin 2015 2016 hækkuðu þau elstu
gróðurhúsin um 1,5 metra til að gera þau
samkeppnihæfari í lýsgarræktun.
Í júlí árið 2017 var opnað nýtt og fullkomið
aðgerðareldhús í Friðheimum í nýbyggingu
sem einnig hýsir skrifstofur Friðheima.
Árið 2018 var byggð véla og verkstæðis
skemma.
Vorið 2020 var hafist handa við byggingu á
nýju 5.600 fermetra gróðurhúsbyggingu ásamt
vörumóttöku og vinnuaðstöðu.
Auk bygginga fyrir framleiðsluna hafa þau
hjón þurft að kaupa og byggja húsnæði fyrir
starfsmenn. Á árinu 2019 byggðu þau t.d.
fjórar íbúðir á Reykholti og eiga nú 16 íbúðir
á svæðinu fyrir sitt starfsfólk.
Hafa sérhæft sig í tómataræktinni
Knútur segir að frá upphafi hafi þau að mestu
haldið sig við ræktun á tómötum.
„Við höfum þó líka ræktað gúrkur og
paprikur og vorum m.a. með gúrkur inn á
markaðinn í fyrrasumar. Samt höfum við
sérhæft okkur í ræktun á tómötum og viljum
halda því áfram.
Í byrjun vorum við með hugmyndir um
að útvíkka tómataflóruna og höfum alla tíð
verið dugleg að koma með nýjungar. Enda er
alltaf gaman að vera með nýjar vörur og vera
fersk í hugsun. Þannig höfum við meðal annars
framleitt í litlu magni heirloom­tómata sem hafa
þó mest verið fyrir veitingastaðinn hjá okkur.“
Bíða eftir að COVID linni
Knútur segir að nú bíði allir eftir því með
krosslagða fingur að lokið verði við að bólusetja
þjóðina svo lífið geti á ný hafið sinn vanagang.
Fyrir COVID­19 faraldurinn voru þau með í
vinnu um 50 manns yfir vetrartímann og um
60 yfir sumarið.
Hann segir að síðustu árin hafi þau lagt
aukna áherslu á að gera vel við sitt starfsfólk
og búa vel að því. Sem dæmi þá settu þau
upp líkamsræktar­ og frístundaaðstöðu fyrir
starfsfólkið. Þannig hafi þeim auðnast að halda
vel í sína lykilstarfsmenn sem hafa komið sér
vel fyrir í Reykholti. Friðheimabændur eru því
tilbúnir til að taka til hendinni þegar starfsemin
kemst á fullan snúning í þjóðfélaginu á nýjan
leik.
„Hjartað í fyrirtækinu er starfsfólkið okkar
og það skiptir okkur gríðarlega miklu máli að
það vilji vera sem lengst með okkur,“ segir
Knútur. /HKr.
Dóttirin Dórótea og foreldrarnir Knútur Rafn Ármann og Helena Hermundardóttir í nýja húsinu.