Bændablaðið - 11.02.2021, Síða 32

Bændablaðið | Fimmtudagur 11. febrúar 202132
Hálendisþjóðgarður – augnablik
Í hvert sinn sem ég fer inn á fés-
bókina og les mér til um nýja
hálendisþjóðgarðinn þá finnst
mér eins og ekki sé verið að
hugsa um náttúruna. Af hverju
fær maður þannig tilfinningu?
Jú, frá upphafi, þegar frumvarpið
kom fram, þá var alltaf talað um
að nú þyrfti að grípa í taumana og
fara að vernda náttúruna.
Haft er eftir einum aðila að ef
þú værir ekki fylgjandi hálendis-
þjóðgarði þá værir þú ekki fylgjandi
náttúruvernd. Þá kemur spurningin,
hvað er náttúruvernd? Þarna hef ég
bara ekki fengið nein almennileg
svör. Þessu orði er kastað fram aftur
og aftur og allir eiga að hlýða, af
hverju er verið að misnota annars
mjög gott orð?
Misnotkun á orðinu
náttúruvernd
Náttúruvernd á að vera orð sem
notað er þegar virkilega þarf að
vernda eitthvað t.d. gegn ágangi.
Það eru mörg svæði innan
Vatnajökulsþjóðgarðs þar sem
náttúruvernd er alls ekki höfð að
leiðarljósi, t.d. með gönguleið
um Snapadal. Eða að banna
akstur um svarta örfoka sanda í
Vonarskarðinu. Þar er verið að nota
hugtakið náttúruvernd í einhverju
markmiði sem enginn skilur. Þegar
verið er að loka leiðum eins og
Vonarskarðinu er það kallað að
nota svarta náttúruvernd. Það er
skilgreint þannig að orðið náttúru-
vernd sé notað til að það þurfi ekki
að útskýra hvers vegna verið sé að
loka. Þarna skreytir fólk sig með
orði sem það skilur sennilega ekki
sjálft en það er orðið náttúruvernd.
Annað orðasamband er mikið
notað, en það er; „að vernda fyrir
komandi kynslóð“. Þetta er frábært
og erfitt að rengja.
Flestallir eiga börn, sumir barna-
börn og einhverjir eiga barnabarna-
börn. Þarna er komið illa við kaunin
hjá manni en spurningin er, hver er
þessi komandi kynslóð? Hvenær
kemur hún? Ef við ætlum að gera
eins og Norðmenn, sem lokuðu
öllu með boðum og bönnum og
hafa þannig tapað þeirri kunnáttu
að ferðast um náttúruna og takast
á við náttúruöflin. Til gamans þá
þurftu Íslendingar að smíða bíla
fyrir norska herinn því þeir höfðu
ekki þá kunnáttu sem við eigum
og hvers vegna? Jú, við höfum í
gegnum árin haft ákveðið ferða-
frelsi sem hefur gert það að verkum
að kunnátta og tækni til að ferðast
um hálendið að sumri sem vetri er
til hér á landi en ekki í Noregi.
Stofna hálendisþjóðgarð til að
„massa“ inn túristum
Það nýjasta sem kemur nú fram á
sjónarsviðið er túristatalið, nú munu
engir túristar koma nema við búum
til hálendisþjóðgarð. Þarna er rús-
ínan í pylsuendanum komin, við
verðum að stofna þjóðgarð til að
bjarga fjárhag landsins, þetta er eina
leiðin út úr efnahagkrísu COVID,
stofnum stærsta þjóðgarð í Evrópu
og þannig getum við „massað“
túristum inn í landið. Tekjurnar
yrðu gífurlegar og öllu bjargað.
– Augnablik, augnablik, erum
þið ekki að gleyma einhverju? –
Hvar er náttúruverndin? Eða er
komandi kynslóðin búin að koma?
– Allt sem búið er að berja á manni
við náttúruvernd í gegnum árin,
öræfakyrrðin, hvað verður um
hana? Ég bara spyr, er þetta fólk
svona rosalega fljótt að gleyma?
Er þá þjóðgarður einungis ætlaður
öðrum þjóðum, ferðamönnum sem
hægt er að græða á? Má þá náttúran
gleymast og á komandi kynslóð að
fá þetta bara á geisladiski?
Einhvern veginn finnst mér
allt þetta tal um hálendisþjóðgarð
lykta af einhverju allt öðru en þeirri
hugsun að bjarga einu eða neinu,
af hverju ekki? Jú, það þarf ekkert
að bjarga neinu, það er allt í góðu
standi á hálendinu, þarna ferðast
fólk um, nýtur náttúrunnar, hálendi-
skyrrðar og alls þess besta sem nátt-
úran býður upp á. Þetta erum við
búin að gera í 100 ár án þess að
þurfa að stofnvæða hálendið.
Fullt af smákóngum í formi
ríkisstarfsmanna
Hingað til hefur ríkt mikið traust á
milli útivistarfólks og sveitarstjórna
sem koma að stjórnun hálendisins.
Einu vandamálin á hálendinu er
innan Vatnajökulsþjóðgarðs, önnur
svæði eru í góðum málum og mikil
samvinna í gangi. Að eiga við
Vatnajökulsþjóðgarð er ekki á færi
venjulegs fólks, til dæmis óskaði
Ferðaklúbburinn 4x4 eftir að fá að
stika Breiðbakssvæðið. Lögð var
inn ósk um að fá að fara þar inn að
stika en tveimur mánuðum síðar
gáfumst við upp, hringdum í UST
og stikuðum Fjallabakssvæðið sem
klúbburinn hefur verið að vinna
á síðastliðin ár. Af hverju? Hvers
vegna er þetta svona? Það er spurn-
ing, en því miður er svarið einfalt,
það er búið að búa til lítið ríki inni
í ríkinu með fullt af smákóngum í
formi ríkisstarfsmanna.
Eftir alla þessar pælingar og
lestur frumvarpsins og greinar-
gerðarinnar sem liggur núna fyrir
þinginu þá skil ég ekki til hvers
náttúruverndarlög eru? Ef þau eru
réttlægri innan þjóðgarðs þá skil ég
ekki hvers vegna við þurfum nýtt
ISAVÍA. Er þetta það sem okkur
vantar í dag, enn eina ríkisstofnun
eða annað ríki í ríkinu með forstjóra
eða konungi yfir 30% af landinu?
Því segi ég:
NEI TAKK, ÉG VILL EKKI
HÁLENDISÞJÓÐGARÐ.
Sveinbjörn Halldórsson
Formaður Ferðaklúbbsins 4x4
Sveinbjörn Halldórsson.
SAMFÉLAGSRÝNI
Líf eða dauði íslensks landbúnaðar
Frá því um landnám hefur
land búnaður verið stundaður á
Íslandi. Hann hefur í árhundruð
haldið lífinu í landsmönnum og
án hans hefði tæplega orðið var-
anleg byggð í landinu. Hollusta
íslenskra landbúnaðarvara er
óumdeild þar sem hrein íslensk
náttúra og tært íslenskt vatn spila
stórt hlutverk.
Lítil notkun eiturefna og sýkla-
lyfja í íslenskum landbúnaði setur
landið líka skör ofar en flestar
aðrar þjóðir í heiminum, en einna
helst er Noregur á svipuðum stað
í samanburði sýklalyfjanotkun-
ar. Það skýtur því skökku við að
búið sé að opna fyrir svo mikinn
innflutning landabúnaðarafurða
frá öðrum löndum sem raun ber
vitni. Er nú svo komið að íslenskir
bændur fá of lítið fyrir afurðir sínar
vegna offramboðs á innfluttu kjöti
og mjólkurafurðum. Sökum þessa
er rekstrargrundvöllur ýmist nú
þegar brostinn eða rétt ókominn á
þann stað. Stóraukinn innflutning-
ur á grundvelli tollasamnings hefur
verið látinn halda sér þrátt fyrir
beiðni Bændasamtakanna um að
hægja á meðan engir túristar væru
hér til að renna niður kjöt- og mjólk-
urvörufjöllunum sem innflytjendur
verða sér úti um á meginlandinu.
Sú ákvörðun ráðherra að breyta
fyrirkomulagi á úthlutun tollkvóta
og síðan strax í kjölfarið hafna því
að hægja á innflutningnum, hefur
leitt af sér beinar lækkanir á afurða-
verði til íslenskra bænda og enn
sér ekki fyrir endann á því. Þrátt
fyrir það hefur verð til almennings
ekki lækkað. En eins og kunnugt
er þá er sjaldan ein báran stök í
tíu vindstigum. Í ljós hefur komið
mikið misræmi milli talna tollayf-
irvalda í Evrópusambandinu um
útflutning kjöts og mjólkurvara til
Íslands og talna Hagstofu Íslands
um innflutning þessa sama kjöts
og mjólkurvara. Það var þekkt hér
áður fyrr og viðgengst ef til vill enn
þá að það verður óvænt „lækkun
í hafi“ á aflaverðmæti til útreikn-
ings launa sjómanna, en að kjöt og
mjólkurvörur skreppi svona saman
á leið til landsins stenst auðvitað
ekki.
Íslenskir innflytjendur virðast
skrá eitthvað annað á rafrænu
tollskýrslurnar en söluaðilar sömu
vara skrá á útflutningspappíra
erlendis. Hverju skyldi þetta sæta
og hvar er eftirlitið í öllum þeim
mikla eftirlitsiðnaði sem rekinn er
hér á landi? Hvernig stendur til
að mynda á því að tollayfirvöld
útbjuggu sín eigin tollnúmer til að
aðstoða innflytjendur við að sleppa
við rétt og eðlileg tollgjöld af inn-
fluttum „pizzaosti“ sem sannanlega
er að langmestu leyti framleiddur
úr mjólk? Hér er verið að vísa til
auglýsingar fjármálaráðuneytisins
frá í maí 2020 (nr. 35/2020).
Hvernig stendur á því að tolla-
yfirvöld beinlínis ganga gegn sam-
eiginlegum tollareglum EES með
því að tollflokka þennan ost eftir
aukainnihaldsefnum sem eru aðeins
lítið brot af innihaldinu og kalla hann
jurtaost?
Hvernig stendur á því að tollayf-
irvöld virðast af gögnum málsins að
dæma gera allt til að réttlæta gjörn-
inginn og halda honum til streitu?
Hvernig stendur líka á því að nefnd
sem hæstvirtur fjármálaráðherra
skipaði til að skoða þessi mál eyddi
löngu máli í skýrslu sinni í að rétt-
læta misræmið í innflutningstölun-
um, en minni tíma í að kafa í málin
og skoða hvað í raun hefði gerst?
Nú hef ég fregnir af því að þing-
menn Miðflokksins hafi þann 5. nóv-
ember síðastliðinn fengið samþykkta
beiðni á Alþingi um skýrslu frá
Ríkisendurskoðun um úttekt á starf-
semi Skattsins við framkvæmd tolla-
laga og að það hafi verið samþykkt
með öllum greiddum atkvæðum. Það
er vel, en alvarleiki málsins kallar
á að ekki verði drollað við verkið
hjá embætti ríkisendurskoðanda.
Þá er skoðun málsins einnig í gangi
hjá stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd
þingsins að frumkvæði nefndarinnar.
Ef treysta má vef Alþingis, þá kemur
þar fram að síðast hafi verið fundað
um málið hjá nefndinni þann 4. nóv-
ember á síðasta ári og því virðist að
hraði málsins sé ekki mikill.
Ekki vil ég efast um heilindi
nefndarmanna eða áhuga á að leysa
úr þessu máli, en ég vil benda hátt-
virtum þingmönnum nefndarinnar
á mikilvægi þess að skoðun máls-
ins verði flýtt eins og kostur er því
bændur verða að fara að fá einhver
svör um rekstrargrundvöll búa sinna
til framtíðar.
Ef ástandið í innflutningsmál-
um verður óbreytt þurfa bændur
í meiri mæli en þegar er orðið að
fara að skera niður bústofn sinn og
huga að öðrum verkefnum og þá
um leið hvort þeir neyðist til að
flytja á mölina í atvinnuleit. Það
er pólitísk ákvörðun hvort landbún-
aður sé rekinn í landinu því rekstr-
arhæfni verður ekki til staðar ef
innflutningur er of mikill og ekki
síður ef uppvíst er að gengið sé á
svig við tollareglur til að komast
hjá innflutningstollum. Það er um
leið pólitísk ákvörðun hvort dreifð
byggð verður áfram í landinu sem
styður við smærri byggðalög um allt
land og gerir ferðaþjónustu mögu-
lega. Það er á sama tíma pólitísk
ákvörðun hvort hagsmunir fáeinna
risavaxinna fyrirtækja í innflutningi
og sölu matvæla séu rétthærri en
hagsmunir þúsunda bænda, fjöl-
skyldna þeirra og byggðalaga um
allt land. Það er réttur landsmanna
allra að hafa aðgang að heilnæm-
um íslenskum matvælum sem fram-
leidd eru í sátt við menn og náttúru.
Kæri þingmaður á Alþingi
Íslendinga. Oft er þörf, en nú er
nauðsyn á því að þú standir í lapp-
irnar og vinnir að hag íslensks
landbúnaðar, íslenskrar atvinnu
og menningar, íslensks dreifbýl-
is og landsbyggðar, Íslandi öllu.
Högni Elfar Gylfason
sauð fjár bóndi og
áhuga mað ur um þjóðmálin.
Korná, 561 Varmahlíð
Högni Elfar Gylfason
Bænda
25. febrúar