Morgunblaðið - 20.01.2021, Síða 13

Hamborg. | Kosning
flokksleiðtoga í Evrópu
telst venjulega ekki til
stórfrétta, enda eru
rúmlega 200 flokkar í
löndum Evrópusam-
bandsins. En öðru máli
gegnir þegar um er að
ræða öflugasta stjórn-
málaaflið í stærsta og
ríkasta landi Evrópu-
sambandsins.
Um helgina krýndi flokkur kristi-
legra demókrata (CDU) í Þýskalandi
Armin Laschet formann. Laschet er
forsætisráðherra Nordrhein-
Westfalen, lætur lítið yfir sér, er með
góðlegt andlit og er ekki beinlínis
stjarna á heimssviðinu. En leggið
nafnið á minnið. Tölfræðilega er
kristilegi demókratinn nú efstur á
lista veðbókara til að taka við starfi
kanslara.
Fimm af átta könslurum Þýska-
lands eftir stríð komu úr CDU – frá
Konrad Adenauer til núverandi
handhafa embættisins, Angelu Mer-
kel. Og flokkur Merkel er um þessar
mundir með stórt forskot í skoð-
anakönnun þannig að það er ekki
mikil áhætta að veðja á að arftaki
Merkel eftir almennu kosningarnar í
september komi úr herbúðum íhalds-
manna.
Skrefin fyrir Laschet eru tvö. Það
fyrsta var að ná í formannsstólinn í
CDU, síðan að verða kanslara-
frambjóðandi. Sögulega hefur for-
maðurinn fyrstur tilkall til sætisins
þar sem hann er fánaberi flokksins,
en það er ekki þar með sagt að það sé
tryggt að hann hljóti tilnefninguna,
sem á að fara fram í mars.
En áður en við förum út í þær
flækjur skulum við gefa gaum að
Laschet, sem spáð var að myndi tapa
í aðdraganda flokksþingsins um
helgina. Með óvæntum sigri sínum er
hann nú kominn í forustu í kapp-
hlaupinu um að vera kanslara-
frambjóðandi flokksins. Gerum ráð
fyrir að hann muni mynda næstu
stjórn. Við hverju er þá
að búast?
Í fjórum orðum má
segja „Merkel að frá-
dreginni Angelu“ –
nánast óslitnum þræði.
Laschet lofar ekki nýrri
dögun, eða að horfið
verði frá miðjupólitík
Merkel með skriði til
vinstri. Kórónuveiru-
faraldurinn hefur nú
hert á þeirri tilhneig-
ingu. Faraldurinn knýr
nú gríðarlega útþenslu
opinberra útgjalda og endurdreif-
ingu verðmæta. Billjónir eru veittar
til einstaklinga og fyrirtækja sem
teljast „kerfislega mikilvæg“.
Einnig má búast við „merkelisma“
í utanríkismálum. Þrír sóttust eftir
formannsstólnum og keppinautar
Laschets – Friedrich Merz og Nor-
bert Röttgen – hétu því að endur-
meta hagsmuni Þýskalands með því
að halla sér meira í vestur: leggja
meiri áherslu á varnir og Atlants-
hafsbandalagið, minna góðgæti
handa Rússum og Kínverjum. Lasch-
et myndi, hins vegar, fylgja í fótspor
Merkel.
Við skulum kalla það „diplómat-
íska miðstefnu“. Ekki láta Bandarík-
in draga Þýskaland inn í deilur við
risana tvo í austri. Halda fjarlægð við
Washington. Reyna að halda góðu
samkomulagi við alla sem einn eins
og hæfir stöðu Berlínar í hjarta Evr-
ópu.
Sem kanslari myndi Laschet ekki
ögra Rússum með því að loka á Nord
Stream 2-leiðsluna, sem mun dæla
rússnesku gasi beint inn í landið án
viðkomu í Póllandi eða Úkraínu og
gera Þýskaland háðara Kerml í orku-
málum. Þýskaland mun heldur ekki
útiloka 5G-tækni Kínverja frá sam-
skiptakerfum sínum.
Til marks um það sem koma skal
er allsherjarsamkomulag Evrópu-
sambandsins og Kína um fjárfest-
ingar, sem gengið var frá undir for-
ustu Þjóðverja aðeins þremur vikum
fyrir innsetningu Joes Bidens í emb-
ætti forseta Bandaríkjanna. Með
samningnum um fjárfestingar urðu
vonir Bidens um að fá ESB inn í
bandalag gegn Kína að engu. Reynd-
ar má segja að í ljósi samstarfssátt-
mála 15 Asíuríkja, þar á meðal Kína,
frá því í liðnum mánuði hafi samn-
ingur ESB og Kína skilið Bandaríkin
eftir úti í kuldanum.
Í Evrópumálum má vænta þess að
framtíðin undir forustu Laschets
yrði einnig óslitinn þráður. Það þýðir
opnir kranar fyrir evrópska seðla-
bankann ásamt síauknum tilflutningi
á valdi til að eyða og skattleggja til
framkvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins, hins ókjörna fram-
kvæmdavalds þess.
Á fyrstu árum sínum sem kanslari
barðist Merkel með kjafti og klóm
gegn umfangsmiklum tilflutningi á
ítökum og peningum til ESB. Nú er
búið að innsigla að skuldir og tilflutn-
ingur fjár séu á borði ESB burtséð
frá því hver verður næsti kanslari.
Merkel mun því halda áfram að móta
framtíð Evrópu jafnvel eftir að hún
lætur af völdum.
Þótt líklegast sé að Laschet verði
kanslari þegar talið hefur verið úr
kjörkössunum 26. september mun
hann þurfa að leggja hart að sér til að
ná einingu í CDU og kristilega syst-
urflokknum í Bæjaralandi, CSU.
Hann þurfti að vinna upp forskot
andstæðings síns frá fyrstu umferð-
inni og sigraði með naumindum í
seinni umferðinni með 521 atkvæði af
1.001.
Ekki bætir úr skák fyrir hann að í
könnunum á landsvísu taldi aðeins
þriðjungur svarenda að Laschet gæti
orðið „góður kanslaraframbjóðandi“.
Um 55% nefndu Markus Söcer, leið-
toga CSU, sem víst má telja að muni
skora Laschet á hólm í baráttunni
um tilnefninguna. Reyndar hefur Sö-
der látlaust lagt grunninn að því að
hreppa hnossið.
Fyrir hvað stendur Söder? Ná-
kvæmari spurning væri: „Fyrir hvað
stendur hann ekki?“ Söder hefur
skipt um stefnu af mikilli fimi, fer af
mýkt frá hægri til vinstri og til baka,
hvort sem um er að ræða þjóðarör-
yggismál, inflytjendamál, „fjöl-
skyldugildi“, sóttvarnaaðgerðir, iðn-
aðarstefnu eða þýsku útgáfuna af
„grænum nýja sáttmála“. Söder hef-
ur krafist þess að Rússar verði beitt-
ir refsiaðgerðum, en var einnig hinn
sáttfúsasti við Vladimír Pútín forseta
þegar hann heimsótti Kreml.
Er mikill munur á leiðtogum
vængjanna tveggja í röðum kristi-
legra demókrata? Laschet er, svo
það sé endurtekið, „Merkel að frá-
dreginni Angelu“. Söder er stjórn-
málamaður sem reynir að gefa af sér
góðan þokka og hugprýði, þótt fortíð
hans gefi til kynna linnulausan
sveigjanleika, sem einnig kallast óá-
kveðni og tækifærismennska.
Restina af heiminum varðar litlu
hvern flokkurinn tilnefnir í mars. Í
Þýskalandi fara fram stjórnmál fjöl-
flokka samsteypustjórna og þau eru
ekki hönnuð til að geta af sér skyndi-
legar vendingar eins og þegar
Donald Trump tók við af Barack
Obama í Bandaríkjunum. Spurningin
er um nokkrar gráður til vinstri eða
hægri, mæla dýpið og stýra hjá
hættulegum grynningum – um leið
og stillt er af næmi inn á breytilegt
geðslag kjósenda.
Laschet eða Söder í stól kanslara?
Merkel-plús eða Bæjari í hlutverki
kraftakarls? Þriðji leikandinn er auð-
vitað kórónuveiran. Í fyrra sköruðu
hinir skilvirku Þjóðverjar fram úr í
að halda faraldrinum í skefjum. Nú
staulast landið áfram með nýjum og
nýjum sóttvarnaaðgerðum og lokn-
um og smitin fara upp úr öllu valdi.
Ef ófremdarástandið heldur áfram
gætu þýskir kjósendur tekið hnellna,
fyrirsjáanlega frændann frá Rínar-
löndum fram yfir óbeislaðan metnað
Bæjarans sem vildi verða kóngur.
Eftir Josef
Joffe » Þótt líklegast sé að
Laschet verði kansl-
ari þegar talið hefur
verið úr kjörkössunum
26. september mun
hann þurfa að leggja
hart að sér til að ná
einingu í CDU og kristi-
lega systurflokknum
í Bæjaralandi, CSU.Josef Joffe
Höfundur er með rannsóknarstöðu
við Hoover-stofnun Stanford-háskóla
og situr í ritstjórnarráði þýska viku-
ritsins Die Zeit.
Merkel að frádreginni Angelu
AFP
Nýr leiðtogi Armin Laschet, nýr formaður kristilegra demókrata, í ræðu-
stól. Í baksýn eru keppinautar hans , Fridrich Merz og Norbert Röttgen.
13
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. JANÚAR 2021
Kiljur og kaffi Hjá Pennanum-Eymundsson í Austurstræti er hægt að fá úrval bóka, tímarita og ritfanga. Þar er einnig kaffihús á efri hæðinni og m.a. hægt að fá sér hressingu þegar opið er.
Kristinn Magnússon