Morgunblaðið - 01.04.2021, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Alþingi birti ígær tværþingsálykt-
unartillögur frá
þingmönnum Við-
reisnar. Hefðu til-
lögurnar verið opinberaðar
degi síðar má telja fullvíst að
margir hefðu talið um apr-
ílgabb að ræða, en svo er því
miður ekki. Önnur tillagan
kveður á um það að rík-
isstjórnin skuli óska eftir við-
ræðum við Evrópusambandið
um samstarf í gjaldeyr-
ismálum. Þessi tillaga virðist,
ef marka má texta tillagnanna,
eiga að vera viðbragð við
ímynduðum bráðavanda í þess-
um efnum og samkvæmt henni
á ríkisstjórnin að kynna við-
ræðurnar fyrir þinginu fyrir 1.
júní nk.
Hin tillagan, sem þingmenn-
irnir vilja gefa heldur rýmri
tíma, kveður á um „endur-
upptöku viðræðna um aðild að
Evrópusambandinu,“ hvorki
meira né minna. Þar er gert
ráð fyrir að skipa nefnd og
hefja mikinn undirbúning að
aðild og svo verði aðild-
arviðræður bornar undir þjóð-
aratkvæði eigi síðar en í janúar
á næsta ári.
Falsrökin sem fram koma í
greinargerð með tillögunum
eru margvísleg og kunnugleg.
Þar segir til dæmis að tilgang-
urinn sé „að styrkja fullveldi
landsins“ sem eru þekkt öf-
ugmæli þeirra sem berjast fyr-
ir aðild að Evrópusambandinu
en hafa áttað sig á að almenn-
ingur hér á landi kærir sig ekki
um að láta stjórna
Íslandi frá Bruss-
el. Í stað þess að
viðurkenna að full-
veldi landsins
myndi skerðast
verulega við inngöngu í ESB
þá kjósa þessir talsmenn að-
ildar að rugla umræðuna með
því að halda fram hreinni firru
í þeirri von að einhverjir bíti á
það auma agn.
Þingmennirnir segja að þar
sem aðildarviðræðurnar, eða
aðlögunarviðræðurnar eins og
þær ættu frekar að nefnast þar
sem viðræður um aðild að ESB
snúast um aðlögun eins og Ís-
lendingar kynntust fyrir ára-
tug, taki nokkurn tíma sé
brýnt að hefja strax viðræður
um samstarf í gjaldmiðla-
málum og festa krónuna við
evruna!
Nú kann að vera að innan
þingflokks Viðreisnar, og jafn-
vel systurflokksins Samfylk-
ingar líka, ríki bráðagjaldeyr-
isvandi, en hann er að minnsta
kosti hvergi annars staðar hér
á landi. Ísland er svo lánsamt
að búa við gjaldmiðil sem
reynst hefur afskaplega vel,
ekki síst þegar þjóðarbúið hef-
ur fengið á sig óvænta ágjöf,
svo sem fall bankanna og kór-
ónuveiruna. Evran hefur á
hinn bóginn reynst illa, eink-
um þegar illa árar, og hefur
valdið skuldakreppu og stöðn-
un í mörgum þeim ríkjum sem
við hana búa. Sú hugmynd að
Ísland taki upp þennan gjald-
miðil nú er í besta falli furðu-
leg og fjarstæðukennd.
Þingmönnum
Viðreisnar er því
miður alvara}
Furðutillaga
ÞingmennirnirÓli Björn
Kárason og Brynj-
ar Níelsson hafa
lagt fram frumvarp
um breytingar á
lögum um Rík-
isútvarpið, sem ganga út á að
draga það í tilteknum skrefum
út af auglýsingamarkaði.
„Markmið frumvarpsins er að
jafna samkeppnisstöðu einka-
rekinna fjölmiðla gagnvart rík-
isreknu fjölmiðlafyrirtæki,“
segir í greinargerð frumvarps-
ins, og er óhætt að taka undir
það markmið. Einkareknir
miðlar eiga í harðri samkeppni
við Ríkisútvarpið um athygli al-
mennings og þurfa að búa við
það að taka þátt í að fjármagna
þennan keppnaut sinn. En þeir
eiga líka í harðri, og á síðari ár-
um harðnandi, samkeppni við
ríkismiðilinn á auglýsinga-
markaði, sem er afskaplega
sérkennileg staða.
Tillaga þingmannanna er að
taka Rúv. af auglýsingamark-
aði í tveimur skref-
um og verði fyrra
skrefið tekið um
næstu áramót og
seinna skrefið
tveimur árum síð-
ar. Með því verði
stjórn þessa ríkisfyrirtækis
gefið tækifæri til að laga rekst-
ur þess að breyttum aðstæðum
og sé „það talið nauðsynlegt að
koma til móts við ríkisfyrir-
tækið vegna lægri nettótekna,
hefur fjárveitingavaldið ágætt
svigrúm til þess,“ segja þing-
mennirnir, án þess að þeir mæli
með þeirri leið.
Eftir þá erfiðleika sem ríkt
hafa á fjölmiðlamarkaði nokkur
undanfarin ár má segja að tíma-
bært sé að frumvarp af þessu
tagi komi fram. Ekki er þó
endilega líklegt að það nái fram
að ganga, en það mætti gjarna
verða þingmönnum og ráðherr-
um áminning um að vandi fjöl-
miðla er enn óleystur, þó að
ekki hafi farið mikið fyrir um-
ræðu um hann að undanförnu.
Lagt er til í nýju
frumvarpi að ríkið
láti af því að selja
auglýsingar}
Frumvarp um Ríkisútvarpið
Þ
egar líður að páskum og með hækk-
andi sólu fyllist ég bjartsýni.
Heimsfaraldur og tímabundið bak-
slag í baráttunni við Covid-19
breytir því ekki að lóan er komin
og fram undan er íslenska vorið í allri sinni
dýrð.
Aðgerðirnar sem stjórnvöld gripu til í liðinni
viku til að kæfa fjórðu bylgju faraldursins voru
nauðsynlegar en þungbærar þeim sem urðu
fyrir beinu tjóni vegna þeirra. Rekstraraðilar í
veitinga- og ferðaþjónustu fengu enn og aftur
högg og afkomuóttinn sem fylgir slíku er vont
veganesti inn í páskana. Stuðningur ríkisins við
fyrirtæki og einyrkja sem hafa orðið fyrir
tekjufalli á að lágmarka tjónið, en ljóst er að
allir bíða þess að hagkerfið komist á fulla ferð.
Það mun þó einungis gerast ef allir leggjast á
árarnar. Eins erfitt og það kann að reynast, þá verður
skynsemin að ráða og hvert og eitt okkar að rifa seglin í
nokkra daga eða vikur í viðbót, svo aftur megi setja á fullt
stím fram á við. Þannig má halda hjólum atvinnulífsins á
fullu og skapa störf, bæði í innlendri ferðaþjónustu og öðr-
um atvinnugreinum.
Ljóst er að staðan er viðkvæm. Nýjustu smittölur eru
árétting um að sigur er ekki unninn í baráttunni við
heimsfaraldurinn og staðfesta að stjórnvöld gerðu rétt
með því að grípa strax í taumana. Vonandi dugar það til að
halda bylgjunni niðri, þar til mannlífið kemst í samt lag og
bólusetning frelsar okkur öll frá oki óværunnar.
Biðin eftir því styttist, en stjórnvalda bíða
þó enn stór verkefni. Við þurfum að halda ein-
beitingu, tryggja atvinnustig og verðmæta-
sköpun í landinu, standa vörð um velferð við-
kvæmustu hópanna og halda áfram að stíga
ölduna. Hífa og slaka til skiptis, enda þarf á
stíminu að taka mið af veðri og vindum. Við
þurfum að tryggja viðgang menningarlífs og
íþróttastarfs, ekki síður en velferð námsmanna
á öllum aldri og kennara sem halda á fjöreggi
þjóðarinnar. Við eigum að setja aukinn kraft í
opinberar fjárfestingar, sem vega á móti efna-
hagssamdrættinum, fjárfesta í menntun, ný-
sköpun og innviðaverkefnum, byggja brýr,
betri skóla og hugsa til framtíðar. Við njótum
góðs af því kraftmikla starfi sem unnið var fyr-
ir ári, þegar sumarnám og -störf buðust náms-
mönnum, og vilja þjóðarinnar til að ferðast um
eigið land. Þannig troðum við ekki bara marvaðann, held-
ur kynnumst landi og menningu okkar enn betur, aukum
skilning og hamingju okkar allra.
Um páska fögnum við upprisunni, sem er táknræn í
mörgum skilningi. Gleði leysir sorg af hólmi, vörn er snúið
í sókn og von fyllir hjartað. Í því samhengi er táknrænt, að
páskahátíðin marki viðsnúning í baráttu okkar við nýjustu
og vonandi síðustu bylgju Covid-19. Ef við höldum vel á
spilunum og gerum sjálf það sem við ætlumst til af öðrum
eru okkur allir vegir færir.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Á ég að gera það?
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
L
andsmenn verða á ferð og
flugi um landið á komandi
mánuðum. Segjast níu af
hverjum tíu vera með
áform um ferðalög á árinu og lang-
flestir ætla að ferðast innanlands.
Þetta kemur fram í nýbirtum nið-
urstöðum úr könnun Ferða-
málastofu um ferðahegðun Íslend-
inga í fyrra og ferðaáformin í ár. Í
fyrra ferðuðust 86% landsmanna
innanlands og ef marka má svörin
má búast við að enn þá fleiri leggi
land undir fót á yfirstandandi ári
þar sem um þriðjungur landsmanna
hefur í hyggju að ferðast meira inn-
anlands í ár en í fyrra.
Þátttakendur svöruðu könnun-
inni í lok janúar til 15. febrúar eða
áður en smitum tók að fjölga á ný en
alls óvíst er hvort yfirstandandi
smitbylgja hefur nokkur áhrif á
ferðahug landans. Útivist og hreyf-
ing utandyra hefur aukist verulega
á tímum veirufaraldursins. Um sjö
af hverjum tíu segjast hafa stundað
almenna útiveru einu sinni í viku
eða oftar og um fjórðungur fór oftar
en einu sinni í mánuði í lengri
gönguferðir í fyrra.
Nú segjast 29% eða mun fleiri
en í fyrra gera ráð fyrir að fara í úti-
vistarferð, s.s. gönguferð, jeppa- eða
snjósleðaferð á þessu ári. Þetta er
sérstaklega áberandi í yngstu ald-
urshópunum en 39% fólks á aldr-
inum 18 til 29 ára ætla í útivistar-
ferð innanlands á yfirstandandi ári.
Stærsti hópur svarenda eða 56%
ætla að fara í sumarbústaðaferð, um
46% í heimsókn til vina og ættingja,
35% ætla að elta góða veðrið og um
30% að fara í ferð með vinum eða
klúbbfélögum.
Þá vekur athygli að mun fleiri
nefna í ár en í fyrra að þeir ætli í
borgar- eða bæjarferð innanlands
eða ríflega einn af hverjum þremur.
Þrátt fyrir að utanlandsferðum
landsmanna hafi fækkað mikið í far-
aldrinum sagðist þó um fjórðungur
hafa ferðast til annarra landa á sein-
asta ári. Núna gerir um fimmtungur
landsmanna ráð fyrir að fara í borg-
arferð á þessu ári og tæplega
fimmtungur gerir ráð fyrir að fara í
sólarlandaferð en á sama tíma í
fyrra var hlutfall þeirra sem ætlaði í
sólarlandaferð 44%. Talsverður
munur er þó á þessum áformum eft-
ir hópum, þannig gera talsvert fleiri
karlar (24%) en konur (16%) ráð
fyrir að fara í borgarferð til annarra
landa á þessu ári. Yngsti aldurshóp-
urinn sker sig nokkuð úr. Einn af
hverjum fjórum einstaklingum á
aldrinum 18 til 29 ára hafa hug á að
heimsækja vini og ættingja erlendis
í ár og 23% fólks á þessum aldri
segjast gera ráð fyrir að fara í sólar-
landaferð.
Þegar spurt var hvort þátttak-
endur í könnuninni telji að þeir
muni ferðast minna, álíka mikið eða
meira til útlanda á árinu 2021 en
þeir gerðu í fyrra segjast 39% fólks
á aldrinum 18 til 29 ára telja að það
muni ferðast mun meira eða heldur
meira til útlanda í ár en í fyrra.
Námsmenn skera sig úr því 59%
þeirra gera ráð fyrir að ferðast
meira til annarra landa.
Fróðlegt er að skoða hvað fólk
hafði fyrir stafni á ferðalögum um
landið og í útivist á seinasta ári.
Tæp 66% sögðust hafa farið einu
sinni eða oftar í lengri gönguferðir
eða fjallgöngur eða jöklaferðir á síð-
asta ári. Af heildinni sögðust um
67% aldrei hafa stundað skokk,
hlaup eða náttúruhlaup í fyrra en
yngri aldurshóparnir skera sig úr
hópi hlaupafólks, þar sem 68% 18 til
29 ára og 43% fólks á aldrinum 30 til
49 ára sögðust hafa stundað skokk
eða hlaup í fyrra. 36,4% landsmanna
fóru í stuttar eða lengri hjóla- og
fjallahjólaferðir á seinasta ári.
Í bústað, hitta vinina
og elta góða veðrið
Ferðaáform Íslendinga á árinu 2021
Hlutfall þeirra sem nefndu ákveðin áform í könnun Ferðamálastofu*
Ferðalög innanlands Ferðalög erlendis
Heimild:
Ferðamálastofa
Sumarbústaðarferð innanlands
Heimsókn til vina/ættingja innanlands
Borgar-/bæjarferð innanlands
„Elta góða veðrið“ innanlands
Ferð innanlands með vinahópi
Útivistarferð innanlands
Borgarferð erlendis
Heimsókn til vina/ættingja erlendis
Sólarlandaferð
Menningar-/heilsu-/dekurferð innanlands
Íþróttatengd ferð innanlands
Skíðaferð innanlands
56%
46%
35%
35%
30%
29%
20%
18%
17%
14%
12%
11%
*Svarendur gátu nefnt fleiri en einn valkost.
Önnur svör innan við 10%.
11% svarendahöfðu ekki
áform um ferðalög á árinu
Mikill meirihluti landsmanna
eða um 64% sögðust í könnun
Ferðamálastofu hafa upplifað
eða kynnt sér einstök náttúru-
fyrirbæri, menningarminjar,
dýra- og plöntulíf á seinasta ári
og rúmlega 13% landsmanna
fóru í reiðtúr í fyrra.
Könnunin leiðir enn fremur í
ljós að tæplega fjórðungur
landsmanna stundaði einhverja
stangveiði, þar með talið sjó-
stangaveiði og dorgveiði, í
fyrra. Svörin eru þó mjög mis-
munandi eftir hópum. Þannig
sögðust 35% karla hafa stund-
að stangveiði í fyrra en 10%
kvenna. Stangveiðin er einnig
mun algengari meðal stjórn-
enda og æðstu embættismanna
en annarra hópa. 40% þeirra
sögðust hafa stundað stang-
veiði í fyrra. Um 21% lands-
manna fór á skíði, snjóbretti
eða ísskauta, 13% í sjósund eða
sund í vötnum og 22% lands-
manna fóru í jeppa-/fjórhjóla-
og vélsleðaferðir.
35% karla
í stangveiði
ÚTIVIST OG AFÞREYING