Morgunblaðið - 14.04.2021, Side 24

24 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. APRÍL 2021
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Eftir því sem ég kemst næst hefur
ekkert menningarverkefni á Íslandi
fengið jafnveglega styrki og Vatns-
dropinn, sem er alveg ótrúlega
skemmtilegt,“ segir Soffía Karls-
dóttir, forstöðumaður menningar-
mála í Kópavogi, um verkefnið sem
hún fékk hugmyndina að fyrir
nokkrum árum. Vatnsdropinn, sem
er alþjóðlegt menningar- og nátt-
úruvísindaverkefni fyrir börn og
fullorðna, hlaut nýverið 32 milljóna
króna styrk úr Erasmus+, en hefur
einnig hlotið styrk frá Norræna
menningarsjóðnum, Norrænu
menningargáttinni, Menntaáætlun
norrænu ráðherranefndarinnar
(Nordplus), Lista- og menningarjóði
Kópavogs að ógleymdum hæsta
styrk úr Barnamenningarsjóði
Íslands í fyrra. Áætlaður heildar-
kostnaður verkefnisins, sem er til
þriggja ára, er 90 milljónir króna, en
verkefnið hefur þegar hlotið 70 millj-
ónir króna í styrktarfé. Núna koma
að því um 45 manns frá níu löndum.
Í góðum höndum
Soffía rifjar upp að þegar hún réð
sig til starfa sem forstöðumaður
menningarmála í Kópavogi 2017 hafi
hún strax séð fyrir sér að hægt væri
að efla starf menningarhúsanna
jafnt innanlands sem utan. „Menn-
ingarhúsin hér í Kópavogi hafa
mikla sérstöðu á landsvísu. Mér
fannst því spennandi viðfangsefni að
vinna með sambærilegum menning-
armiðstöðvum erlendis,“ segir Soffía
og rifjar upp að hún hafi fljótlega
horft til Múmínálfasafnsins í Tam-
pere í Finnlandi og H.C. Andersen-
safnsins í Óðinsvéum í Danmörku.
„En svo skemmtilega vill til að báðir
bæir eru vinabæir Kópavogs,“ segir
Soffía og bendir á að nokkru síðar
hafi Ilon’s Wonderland í Haapsalu í
Eistlandi bæst við. Söfnin þrjú eiga
það sameiginlegt að tengjast ástsæl-
ustu barnabókahöfundum Norður-
landanna, en þetta eru auk danska
höfundarins H.C. Andersen, finnski
höfundurinn Tove Jansson, höf-
undur bókanna um múmínálfana, og
sænski höfundurinn Astrid Lind-
gren, en Ilon Wikland var einn aðal-
teiknari bóka hennar.
„Ég sótti fljótt um Opstart-styrk
hjá Norræna menningarsjóðnum,
sem gerir manni kleift að heimsækja
mögulega samstarfsaðila til að ræða
hugmyndir,“ rifjar Soffía upp, en
hún heimsótti í framhaldinu Tainu
Myllyharju, forstöðukonu bæði
Múmínálfasafnsins og Samtíma-
listasafnsins í Tampere. „Torben
Grøngaard Jeppesen, yfirmaður
allra borgarsafna Óðinsvéa, þeirra á
meðal H.C. Andersen-safnsins, tók
líka afar vel í samstarfið.
Stuttu síðar komst ég í kynni við
íslensk-danska ofurkonu sem heitir
Sara Løve Daðadóttir og býr í Berlín
þar sem hún rekur meðal annars
Pavilion Nordico. Hún hefur mikla
reynslu af því að þróa alþjóðleg
menningarverkefni og er verkefna-
stjóri Vatnsdropans núna. Hún hef-
ur þróað verkefnið með okkur og
hafði m.a. frumkvæði að því að
spænski sýningarstjórinn og list-
fræðingurinn Chus Martínez var
ráðin sýningarstjóri Vatnsdropans.
„Chus starfar sem stjórnandi í
listaháskóla í Basel í Sviss og hefur
verið sýningarstjóri bæði á Feneyja-
tvíæringnum og Sao Paolo-
tvíæringnum. Þannig að Vatns-
dropaverkefnið er svo sannarlega í
góðum höndum.“
Miklir frumkvöðlar
Spurð hvort ekki hafi komið til
greina að hafa íslenskan rithöfund í
hópi ofangreindra höfunda svarar
Soffía því til að málið hafi verið tölu-
vert rætt. „Í verkefninu erum við
ekki beint að horfa á bækur þessara
höfunda heldur er í þessum bók-
menntum að finna rauðan þráð sem
við erum að vinna með. Í verkum
þessara höfunda birtast samnorræn
gildi um jafnrétti, sjálfbærni og
umburðarlyndi. Þessi gildi ríma ein-
staklega vel við bæði heimsmarkmið
og barnasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna,“ segir Soffía og bendir á að
meðal þess sem verkefnið gangi út á
sé að efla börn sem sýningarstjóra
en 13 börn á aldrinum 9-12 ára í öll-
um samstarfslöndunum hafa unnið
að því með fræðslufulltrúum sínum
og bekkjum að búa til sýningu sem
opnuð verður í Gerðarsafni í byrjun
júní.
„Chus fannst svo heillandi við
þetta verkefni að við værum að kalla
eftir sjónarmiðum barna. Sjálf hefur
hún unnið mikið með samtíma-
listamönnum og náttúruvísinda-
fólki,“ segir Soffía og bendir á að
skipuleggjendur verkefnisins hafi
fengið til liðs við sig breska heim-
spekinginn Peter Worley sem rekur
The Philosophy Foundation í Lond-
on. „Hann hefur leiðbeint kennurum
og fræðslufulltrúum sem koma að
Vatnsdropanum hvernig þeir geta
opnað hug og virkjað skilningsfærni
barna með sérstakri aðferðafræði
sem nefnist „Open questioning
mindset“. Þetta námskeið Peters
opnaði nýjar leiðir fyrir okkar fólk til
að nálgast lokaviðfangsefnið sem er
að setja upp sýningu og viðburði sem
börnin stýra,“ segir Soffía og hrósar
í framhaldinu börnunum sem taka
þátt. „Þetta eru ótrúlega flottir
krakkar og miklir frumkvöðlar,“ og
kemur á óvart hvað þau eru með-
vituð um sjálfbærni segir Soffía.
„Fyrsta sýningin fjallar um hafið, en
á næstu sýningu fjöllum við um
jörðina,“ segir Soffía og áréttar að
Vatnsdropinn sé þriggja ára verk-
efni sem skila muni þremur sýn-
ingum í Gerðarsafni, en lokasýn-
ingin verður farandsýning sem
stefnt er að að fari víða um heim.
„Markmið okkar með Vatnsdrop-
anum er að tengja saman listir, vís-
indi og bókmenntir á áður óþekktan
hátt. Þegar verkefninu lýkur eftir
þrjú ár munum við gefa út saman-
tekt um það hvernig verkefnið þró-
aðist og hvernig til tókst. Okkar sýn
er að þetta muni nýtast öðrum söfn-
um í framtíðinni. Við munum þannig
útbúa fræðsluefni um þessa aðferða-
fræði til handa öðrum söfnum sem
nýtist þeim í að setja upp sýningar
með börnum. Til gamans má geta
þess að hið glæsilega nýja H.C. And-
ersen-safn í Óðinsvéum sem verður
opnað í sumar ætlar að innleiða
aðferðafræðina í sínu starfi.“
Streymið reynst afar vel
Aðspurð segir Soffía kófið hafa
hægt á öllu ferlinu, en upphaflega
stóð til að verkefnið hæfist formlega
í apríl 2020. „Við vorum sem betur
fer búin að ná að heimsækja sam-
starfssöfnin áður en öllu var skellt í
lás, en við höfum ekki hist í eigin
persónu síðan í febrúar 2020, heldur
aðeins fundað rafrænt sem er auð-
vitað aldrei eins og að hitta fólk í
eigin persónu. Það er samt maka-
laust hvað við höfum getað gert,“
segir Soffía og tekur fram að kófið
hafi getið af sér ný tækifæri.
„Vegna fyrst verkfalla og síðan
kófsins voru menningarhúsin hér í
Kópavogi lokuð stóran hluta ársins
2020. Engu að síður upplifðu fleiri
menningarviðburði hjá okkur árið
2020 samanborið við 2019, sem skýr-
ist af fjölda þeirra streymisviðburða
sem við buðum upp á. Þetta var því
erfitt ár, en að sama skapi færði það
okkur líka ný tækifæri sem við mun-
um nýta okkur til frambúðar. Sal-
urinn er til dæmis útbúinn fullkomn-
ustu upptökugræjum og streymis-
útbúnaði. Aino Freyja Järvelä,
forstöðumaður Salarins, hefur mik-
inn áhuga á því að streyma tón-
leikum til hópa sem ekki eiga heim-
angengt af ýmsum ástæðum. Nú
þegar við erum komin með góða
reynslu af því að streyma viðburðum
getum við útfært það að vera með
streymi samhliða viðburðum í raun-
heimum. Við erum ekki komin þang-
að að móta þá dagskrá vegna þeirrar
óvissu sem kófið veldur í augnablik-
inu. En þetta er klárlega eitthvað
sem við munum nýta okkur.“
Hreinsuð af ásökunum
Ekki er hægt að sleppa Soffíu án
þess að forvitnast hver staða mála er
með Gerðarsafn, en sem kunnugt er
sagði Jóna Hlíf Halldórsdóttir upp
störfum sem forstöðumaður safnsins
haustið 2020 og sakaði í viðtali við
Stundina Soffíu um einelti í sinn
garð. „Hjá Kópavogsbæ er unnið
með ásakanir um einelti eftir viður-
kenndu og faglegu ferli.
Stjórnendur hjá Kópavogsbæ fólu
sálfræði- og ráðgjafarstofunni Líf og
sál sem óháðum aðila að rannsaka
málið. Eftir ítarlega úttekt Lífs og
sálar þá var niðurstaðan sú að ég var
hreinsuð af ásökunum um að hafa
beitt einelti,“ segir Soffía um niður-
stöðuna sem nýverið lá fyrir.
„Það er auðvitað ekki gott að
verða fyrir svona atlögu að mannorði
manns sem stjórnanda og þetta
gekk nærri mér, enda kom þetta
eins og þruma úr heiðskíru lofti. Ég
hef unnið sem stjórnandi í menning-
armálum í um þrjá áratugi og átt
farsælt starf, enda verið afar heppin
með gott samstarfsfólk í kringum
mig,“ segir Soffía. Spurð hvenær
ráðgert sé að auglýsa eftir nýjum
forstöðumanni Gerðarsafns svarar
hún: „Við erum að undirbúa auglýs-
ingu starfsins núna. Kófið setti
ákveðið strik í reikninginn því það er
ekki gott að ráða fólk inn á slíkum
tímum. En safnið hefur auðvitað ver-
ið í góðum höndum Brynju Sveins-
dóttur, starfandi forstöðumanns,
sem þekkir safnið mjög vel eftir að
hafa verið yfir safneigninni um
lengri tíma,“ segir Soffía sem horfir
bjartsýnum augum til framtíðar.
„Við fengum nýverið niðurstöður úr
Capacent-könnun, sem tekur til 20
stærstu sveitarfélaganna á landinu,
þar sem kom í ljós að ánægja íbúa
með þjónustu sveitarfélagsins á sviði
menningarmála mælist mest í Kópa-
vogi. Við erum auðvitað ánægð með
þá rós í hnappagatið, þó mjög víða
um land sé ánægja íbúa mikil með
sitt sveitarfélag. Við leggjum hér
mikla áherslu á fjölskyldu- og fjöl-
menningarviðburði sem mælst hafa
vel fyrir,“ segir Soffía að lokum.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Menning „Við erum auðvitað ánægð með þá rós í hnappagatið,“ segir Soffía Karlsdóttir, forstöðumaður menning-
armála hjá Kópavogsbæ, um nýlega Capacent-könnun sem mælir mikla ánægju með menningarmálin í bænum.
„Spennandi viðfangsefni“
- Menningar- og náttúruvísindaverkefnið Vatnsdropinn rennur af stað - Alþjóðlegt samstarfsverk-
efni til þriggja ára- Heildarkostnaður um 90 milljónir - Fyrsta sýningin opnuð í Gerðarsafni í júní
Stílhreinir bekkir í þremur stærðum, fást í hnotu og eik.
Verð frá 89.900,-
Opið
Fimmtudag og föstudag: 11-18
Laugardag: 12-16
Skólavörðustíg 22 / www.agustav.is / s.8230014
Vönduð íslensk húsgögn