Morgunblaðið - 27.04.2021, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. APRÍL 2021
Skammarverðlaunin sem kennd eru
við Gullna hindberið (Razzies) og
veitt eru fyrir það sem þykir hafa
verið verst í kvikmyndum liðins árs,
voru veitt í Bandaríkjunum um
helgina. Athygli vekur að Rudy Giuli-
ani, fyrrverandi borgarstjóri New
York og lögmaður Donalds Trumps,
hlaut tvenn verðlaun fyrir umtalað
atriði þar sem hann kemur fyrir í
Borat Subsequent Moviefilm, sem
versti aukaleikari, og fyrir versta „dúett“ á skjánum,
ásamt rennilásnum á buxum sínum. Kvikmyndin um
einhverfu sem tónlistarkonan Sia leikstýrði hreppti
þrenn verðlaun, þar á meðal fyrir verstu leikstjórn, og
þá hreppti Absolute Proof, kvikmynd gerð til stuðnings
við Donald Trump, þar sem haldið er fram að forseta-
kosningunum hafi verið stolið frá honum, verðlaunin
fyrir að vera versta kvikmynd ársins.
Guiliani hreppti hindberið
Rudy Giuliani
Safn 191 ljósmyndar eftir hinn
breska frumherja og uppfinninga-
mann ljósmyndamiðilsins, William
Henry Fox Talbot (1800-1877), var
selt á uppboði hjá Sotheby’s fyrir
196 þúsund dali, um 245 milljónir
króna. Um var að ræða 70 lausar
ljósmyndir og þrjú albúm, allt frum-
myndir teknar af Fox Talbot um
1840 og prentaðar af honum og að-
stoðarmönnum hans á sínum tíma.
Myndirnar höfðu verið í eigu hálf-
systur Fox Talbots, Henriettu Hor-
atiu Mariu Gaisford, og allar götur
síðan afkomenda hennar.
Upphaflega höfðu sérfræðingar
Sotheby’s metið ljósmyndasafnið á
300 til 500 þúsund dali en verðið sem
myndirnar voru slegnar hæstbjóð-
anda fyrir nálgast hæsta verð sem
greitt hefur verið fyrir verk eftir
Fox Talbot en það var 275 þúsund
dalir sem greiddir voru árið 2018
fyrir heilt eintak bókar ljósmynd-
arans, The Pencil of Nature (1844),
fyrstu ljósmyndabókar sögunnar.
Franski ljósmyndarinn L.J.M.
Daguerre varð fyrstur til að kynna
ljósmyndatæknina fyrir umheim-
inum, árið 1839, en það var svokölluð
daguerreotýpa sem byggðist á upp-
finningu J.M. Niépce, einstakar og
ofurskarpar myndir á silfurplötu.
Þegar uppfinning Daguerres sló í
gegn tók breski uppfinninga- og vís-
indamaðurinn Fox Talbot, sem var
efnaður aðalsmaður, aftur fram til-
raunir með ljósmyndun frá því
nokkrum árum fyrr, 1835, en hann
uppgötvaði þá mikilvæga tækni með
pappírsnegatífum sem hann kallaði
kalótýpu og sló líka í gegn og var
forveri filmuljósmyndunar.
Hátt verð fyrir fjölda
ljósmynda Fox Talbots
- Seldu 191 frumprent eftir einn höfunda ljósmyndunar
Sotheby’s
Heimilið Ljósmynd Fox Talbots frá um 1844 af heimili hans, Lacock Abbey.
Í byrjun mars hreppti Kristín Svava
Tómasdóttir tvenn Fjöruverðlaun,
annars vegar fyrir ljóðabók sína
Hetjusögur og hins vegar var hún
meðal höfunda bókarinnar Konur
sem kjósa: Aldarsaga sem hlaut
verðlaunin sem fræðibók ársins.
Hún ræddi við Árna Matthíasson í
þættinum Dagmál, sem ætlaður er
áskrifendum Morgunblaðsins.
Auk þess að vera ljóðskáld er
Kristín menntaður sagnfræðingur.
Hún vann ljóðabókina upp úr rit-
röðinni Íslenskar ljósmæður I-III
sem Sveinn Víkingur tók saman og
Kvöldvökuútgáfan gaf út í upphafi
sjöunda áratugarins. Hún segist
hafa lesið þær fyrst fyrir þó nokkr-
um árum og fundist þær „gjör-
samlega æðislegar“ þótt hún hafi
ekki séð þær fyrir sem efnivið í ljóð.
„Svo las ég þær aftur fyrir svona
tveimur árum, þá í samhengi sagn-
fræðiverkefnis, og fór bara að velta
þeim fyrir mér sem bókmenntaverki
ekki síður en sem sagnaheimild.
Ég hef alltaf verið hrifin af stefj-
um og endurtekningum í ljóðlist og
þarna kviknaði þessi hugmynd; af
hverju tek ég þetta ekki alla leið og
læt mætast þarna þetta form sem
mér finnst svo skemmtilegt, þessi
stef, og stefin úr frásögnum þessara
ljóðmæðra, prófa að púsla þessu
saman.“
Sem stendur er Kristín að skrifa
sagnfræðirit um farsóttarhúsið við
Þingholtsstræti sem hefur gengið
undir mörgum nöfnum frá því það
var reist sem fyrsta almenna sjúkra-
húsið í Reykjavík 1884 og hefur
gegnt ýmsum hlutverkum síðan.
Hún segist hafa dottið hún niður á
verkefnið nánast fyrir tilviljun. „Ég
skrifaði ritgerð á námskeiði sem
fjallaði um fátækt og stéttaskiptingu
í Reykjavík við upphaf 20. aldar og
vann með alveg magnaðar heimildir
á Borgarskjalasafni Reykjavíkur
sem heita þurfamannaævir. Þar fór
ég að skoða líf ungrar konu sem
hafði verið þurfamaður Reykjavíkur
1924-25 og hún hafði sem sagt lagst
inn á Farsótt og ég hafði aldrei tekið
almennilega eftir þessu húsi þannig,
vissi ekkert um þessa farsóttarspít-
alasögu. Svo þegar ég fór að lesa
þetta fannst mér svo magnað hvað
þetta eina hús hafði átt margslungna
sögu. Hugsaði svo: Hví skrifa ég
ekki bara þessa sögu.“
Þátturinn er aðgengilegur á
mbl.is og á slóðinni https://mbl.is/
dagmal.
Morgunblaðið/Brynjólfur Löve
Dagmál Kristín Svava Tómasdóttir er að skrifa sögu Farsóttarhússins.
Hví skrifa ég ekki
bara þessa sögu?
- Kristín Svava skrifar sögu Farsóttar
Þýska mezzósópran-
söngkonan Christa
Ludwig, ein ástsæl-
asta óperusöngkona
og ljóðasöngvari
seinni hluta 20. aldar,
er látin, 93 ára að
aldri. Á óperusviði
var Ludwig hvað
þekktust fyrir túlkun
sína á hlutverkum eft-
ir Mozart, Strauss og
Wagner. Hún söng í öllum helstu óperuhúsunum – en
sérstaklega mikið við Vínaróperuna og Metropolitan-
óperuna, auk þess að vera reglulegur flytjandi á Salz-
burgar-hátíðinni – og átti hún rómað samstarf við
stjórnendurna Karl Böhm, Leonard Bernstein og Her-
bert von Karajan. Þá lagði Ludwig mikla rækt við
ljóðasöng og þótti í allra fremstu röð á því sviði.
Christa Ludwig látin
AFP
Dáð Christa Ludwig þótti einn
fremsti mezzósópran síns tíma.