Morgunblaðið - 26.05.2021, Side 11

FRÉTTIR 11Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. MAÍ 2021
Álfheimum 74, 104 Rvk, sími 568 5170
Kjólar • Pils • Vesti • Blússur
Bolir • Peysur • Buxur
Verið velkomin
Nýjar
sumarvörur
Vinsælu
velúrgallarnir
Alltaf til í mörgum litum
og í stærðum S-4XL
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Upp á síðkastið hefur tilgátan um að
kórónuveiran hafi orðið til á veiru-
rannsóknarstofu kínverskra stjórn-
valda í Wuhan gengið í endurnýjun
lífdaga og af auknum krafti. Fyrst
þegar hún var sett fram, snemma í
heimsfaraldrinum, var henni nær af-
dráttarlaust vísað á bug sem fráleitri
samsæriskenningu og þeim, sem á
henni impruðu, bornar annarlegar
hvatir á brýn.
Þar kunna hagsmunir kínverskra
stjórnvalda að hafa skipt nokkru, en
eins var þeirri tilgátu oft blandað
saman við aðra, um að veiran hefði
verið búin til sem lífefnavopn. Fyrir
því eru nær engin líkindi og alls eng-
ar vísbendingar. En fyrir vikið voru
mun færri til í að leiða hugann að því
að veiran hefði nú samt verið búin til
og hún hefði sloppið út fyrir vangá
eða slysni.
Fyrr en nú, þegar æ fleiri taka
undir að þar sé a.m.k. möguleg skýr-
ing, enda sé ekki fram komin önnur
sennilegri skýring á því hvernig
þessi kórónuveira varð til, hvernig
hún barst í menn og hversu bráð-
smitandi hún reyndist vera.
Þar á meðal er dr. Anthony Fauci,
einn virtasti vísindamaður Banda-
ríkjanna á þessu sviði, sem nú segir
opinberlega að ekki sé hægt að úti-
loka það.
Óljós uppruni veirunnar
Uppruni kórónuveirunnar hefur
þó alla tíð verið myrkrum sveipaður,
þótt fáir sjúkdómar hafi verið rann-
sakaðir af meira kappi. Á því eina og
hálfa ári, sem heimsfaraldurinn hef-
ur geisað, hefur hann lagt rúmar
þrjár milljónir manna í gröfina, gert
hundruð milljóna fárveika og haft
ómæld efnahagsáhrif um heim allan.
Upphaflega töldu margir að veiran
hefði borist með einhverjum hætti
frá leðurblökum um aðrar dýrateg-
undir til manna, þótt ekki væri sú
leið skýrð með viðhlítandi hætti.
Helst var horft til opinna kjötmark-
aða í Kína, þar sem hreinlæti og
smitgát þykir fremur ábótavant. Sú
leið var ekki óhugsandi, en fyrir
henni hafa engar sannanir fundist
þótt mikið hafi verið leitað.
Frá upphafi hafa þó margir bent á
að það hafi verið ótrúleg tilviljun, að
veiran hafi fyrst slegið sér niður ör-
skammt frá Veirufræðirannsókn-
arstofnuninni í Wuhan, þar sem eiga
sér einmitt stað bæði rannsóknir og
tilraunir með veirur.
Þá hefur komið í ljós að þrír vís-
indamenn við Veirurannsóknarstofn-
unina í Wuhan urðu svo veikir í nóv-
ember 2019, að leggja þurfti þá á
sjúkrahús. Það þykir mörgum vera
næg ástæða til þess að rannsaka
frekar hvað hafi eiginlega átt sér
stað þar í stofnuninni, en þrátt fyrir
að Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
(WHO) hafi sent rannsóknarnefnd
þangað í febrúar, voru kínversk
stjórnvöld naum á aðgang hennar að
gögnum og vísindamönnum.
Vísbendingar um veirutilraunir
„Mönnum virðist hafa snúist hug-
ur,“ segir Nicholas Wade, fyrrum
vísindablaðamaður New York Tim-
es, sem segir að miðað við fyrirliggj-
andi gögn sé líklegra að kór-
ónuveiran hafi sloppið úr
rannsóknarstofu en að hún hafi bor-
ist í menn með náttúrulegum hætti,
þ.e.a.s. frá einni tegund til annarrar.
Hann tekur fram að sú skýring hafi
verið afar sennileg í upphafi, enda
hafi tveir fyrri faraldrar brotist út
með þeim hætti. Eftir því sem tíminn
hafi liðið án þess að nokkur sönn-
unargögn þess hafi fundist hafi fyrri
kenningin, um að veiran hafi orðið til
í rannsóknarstofu og sloppið þaðan,
orðið æ sennilegri.
„Það lítur út fyrir að þeir hafi átt
við veirur, flutt prótein frá einni kór-
ónuveiru til annarrar í von um að búa
til smitgjarnari veiru.“
AFP
Kórónuveiran Kínverskir lögregluþjónar við Veirufræðistofnunina í Wuhan.
Veiran upprunnin úr rannsóknarstofu?
- Grunsemdir um að kórónuveiran hafi sloppið af veirurannsóknarstofu í Wuhan vakna enn á ný
- Fauci segir það alls ekki ómögulegt - Rannsóknarteymi WHO fékk ekki óheftan aðgang í Kína
Antony Blinken, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, hét því í gær að
Bandaríkjastjórn myndi veita Gaza-
svæðinu efnahagslega aðstoð til
þess að hjálpa til við endurreisn
þess eftir átök Ísraela og samtak-
anna Hamas fyrr í mánuðinum.
Kom fram í máli Blinkens að
Bandaríkin hyggist veita allt að 75
milljónir bandaríkjadala til Palest-
ínumanna, eða sem nemur um níu
milljörðum íslenskra króna. Þar af
verður 5,5 milljónum dala, eða sem
nemur um 665,5 milljónum króna
varið til Gaza-svæðisins.
Sagði Blinken tilgang aðstoðar-
innar að styrkja vopnahléið sem
samþykkt var í síðustu viku, en tók
fram að Hamas-samtökin, sem
Bandaríkin skilgreina sem hryðju-
verkasamtök, ættu ekki að fá neitt
af þeim fjármunum sem eyrna-
merktir yrðu til uppbyggingar á
Gaza.
Opna skrifstofu PLO á ný
Blinken fundaði í gær með Ben-
jamin Netanyahu, forsætisráðherra
Ísraels, í Jerúsalem og Mahmoud
Abbas, leiðtoga palestínsku heima-
stjórnarinnar, í Ramallah. Ítrekaði
Blinken stuðning Bandaríkjanna við
rétt Ísraels til þess að verja sig
gegn eldflaugaárásum, en sagði
jafnframt að Bandaríkin vildu opna
á ný ræðismannsskrifstofu sína hjá
palestínsku heimastjórninni í Jerú-
salem.
AFP-fréttastofan hafði eftir hátt-
settum embættismanni í heima-
stjórninni að viðræður stæðu nú yfir
milli Bandaríkjamanna og Palest-
ínumanna um hvernig mætti opna
skrifstofu PLO í Washington á ný,
en henni var lokað árið 2018. Fram
að því hafði hún gegnt hlutverki
óopinbers „sendiráðs“, þar sem pal-
estínska heimastjórnin nýtur ekki
opinberrar viðurkenningar Banda-
ríkjastjórnar sem ríki. sgs@mbl.is
Vilja styðja við
endurreisn á Gaza
- Opnun ræðisskrifstofu til skoðunar
AFP
Fundir Blinken og Abbas ræða við
fjölmiðla á fundi sínum í Ramallah.
Joe Biden Bandaríkjaforseti og
Vladimír Pútín Rússlandsforseti
munu halda sinn fyrsta leiðtoga-
fund í Genf hinn 16. júní nk.
Jen Psaki, fjölmiðlafulltrúi Hvíta
hússins, sagði að öll útistandandi
mál á milli ríkjanna yrðu á dag-
skránni, en samband stórveldanna
hefur einkennst af mikilli spennu
undanfarin ár. Sagði Psaki að
markmið fundarins væri að koma
aftur á „stöðugleika“ í samskiptum
Bandaríkjanna og Rússlands.
Fundurinn verður haldinn í kjöl-
far fyrstu utanlandsferðar Bidens
sem forseta, en hann mun áður
sækja fundi hjá G7-ríkjunum, Atl-
antshafsbandalaginu og Evrópu-
sambandinu.
LEIÐTOGAFUNDUR
Forsetarnir hyggjast
funda í Genf í júní
Leiðtogar Vesturveldanna hvöttu í
gær til þess að hvítrússneska blaða-
manninum Roman Protasevich yrði
sleppt úr haldi þegar í stað, eftir að
stjórnvöld í Hvíta-Rússlandi birtu
myndband af honum, þar sem hann
játaði á sig að hafa skipulagt mótmæli
gegn Alexander Lúkasjenkó, forseta
landsins.
Protasevich var handtekinn á
sunnudaginn eftir að Hvít-Rússar
neyddu farþegaflugvél Ryanair til
þess að lenda í höfuðborginni Minsk,
en hún var þá á leiðinni milli Grikk-
lands og Litháens. Flugfélögin Air
France, Finnair og Singapore Air-
lines tilkynntu í gær að þau myndu
héðan í frá ekki fljúga yfir hvítrúss-
neska lofthelgi, en Evrópusambandið
samþykkti í fyrradag að meina hvít-
rússneskum flugfélögum að fljúga til
aðildarríkja sinna. Áður höfðu SAS,
Lufthansa og lettneska flugfélagið
airBaltic tilkynnt að þau myndu ekki
fljúga yfir Hvíta-Rússland.
Lúkasjenkó gjaldi fyrir
Boris Johnson, forsætisráðherra
Bretlands, og Joe Biden Bandaríkja-
forseti voru á meðal þeirra sem lýstu
yfir áhyggjum sínum af myndband-
inu, sem hvítrússnesk stjórnvöld
sendu frá sér af Protosevich, en þar
má meðal annars sjá mar á enni hans.
Sagði Biden allt benda til þess að Pro-
tosevich hefði talað inn á myndbandið
nauðugur viljugur.
Bæði Biden og Johnson sögðu að
aðgerðir Hvít-Rússa myndu hafa af-
leiðingar í för með sér, og Heiko
Maas, utanríkisráðherra Þýskalands,
sagði að Lúkasjenkó og aðrir einræð-
isherrar sem væru í svipuðum hug-
leiðingum myndu þurfa að „gjalda
það dýru verði“ að hafa neytt flugvél
Ryanair til þess að lenda í Minsk.
Utanríkisráðherrar Evrópusam-
bandsins munu funda í Lissabon síðar
í vikunni og ræða þar frekari refsiað-
gerðir á hendur Hvíta-Rússlandi, en
stjórnvöld þar sæta nú þegar refsiað-
gerðum vegna ofbeldis lögreglu-
manna þar gegn mótmælendum í
fyrra. sgs@mbl.is
Protasevich verði sleppt þegar í stað
- Vestræn flugfélög hætta að fljúga yfir
Hvíta-Rússland í kjölfar handtökunnar
AFP
Mótmæli Hvít-Rússar í Póllandi hafa
mótmælt handtökunni harðlega.