Fiskifréttir - 19.12.1997, Blaðsíða 8

ÞORSKANÓTIN
)| ft- ^í*
Floti nótabáta að veiðum á Selvogsbanka. Nokkrir netabátar voru einnig á svæðinu. Myndin er tekin um borð í Huginn VE í apríl 1968 en það var næst síðasta árið sem veiðar á
hrygningarþorski voru stundaðar með þorskanót Myndir: Sigurgeir Jónasson
Ofurveiðarfærið sem bann-
að var á íslandsmiðum
í bók Guðna Þorsteinssonar
„Veiðar og veiðarfæri“ segir að
þorskanæturnar hafi oftast verið
420 x 110 metrar að stærð og voru
þær settar upp á svipaðan hátt og
síldarnætur. Ekki þótti sökkhrað-
inn mikilvægt atriði og var látið
nægja að hafa 3 - 4,5 kg af blýi á
hvern metra. Þá var korkurinn vís-
vitandi skorinn við nögl enda var
oft til þess ætlast að korkateinninn
sykki uns blýteinninn væri í botni.
Einkum var þetta gert ef fiskurinn
stóð ekki mjög þétt og var þá oft
ekki kastað nema í svo sem hálf-
hring og var nótin síðan dregin eft-
ir botninum og segir Guðni að að-
farir þessar minni um margt á
dragnótaveiðar. Ekki var byrjað
að snurpa fyrr en að afloknum
fyrirdrætti. Hætta var á að korka-
teinninn sykki of djúpt við dráttinn
vegna of lítils flotmagns. Ur því
var bætt með með því að festa við
hann belgi. Línur lágu úr teininum
í belgina og réðst lengd þeirra af
dýpinu.
Eggert Gíslason hinn kunni síld-
arskipstjóri, sem einnig stundaði
veiðar með þorskanót, segir belg-
ina yfirleitt hafa verið bundna við
teininn með 10 til 15 faðma löngum
línum.
— Nótin var látin fara í botn en
síðan þurftum að taka nótina löt-
urhægt upp og leyfa flotinu að
Eitt af þeim veiðarfærum, sem bannað hefur verið á íslandsmiðum
er þorskanótin. Ævintýralegar sögur fara af aflasæld þessa
veiðarfæris og ekki síst vegna þess að í nótina veiddist aðallega
gríðarstór hrygningarþorskur. Til marks um þetta má nefna að þess
eru dæmi að einstaka skip hafi dag eftir dag landað svo stórum þorski
að aðeins þurfti 40 stykki í tonnið. Dæmi eru um ótrúlegan afla
einstakra báta eða rúmlega 1500 tonn af þorski tæpum tveimur
mánuðum. Fiskvinnslufyrirtækin komust ekki yfir að vinna allan
þennan afla og oftar en ekki þurfti að aka hluta aflans í gúanó.
Kappsamir skipstjórar tóku þorskanótinni tveimur höndum en margir
óttuðust þetta veiðarfæri og áhrif þess á hrygningarstofninn. Með
nótinni náðist að veiða þorsk sem segja mátti að hafí verið friðaður
um margra ára skeið. Þessi stóri þorskur stóð oft þétt uppi í sjó og því
náðist ekki til hans með lagnetum. Einnig var fískurinn það stór að
hann ánetjaðist illa þótt hann væri nærri botni enda voru nelin
smáriðnaðari í þá daga en nú tíðkast. Blómatími þorskanótaveiðanna
stóð frá árinu 1963 og fram til ársins 1966 en eftir því fór að draga úr
afla og kenndu margir því um að búið væri að þurrka upp stóra
þorskinn. Nótaveiðarnar á hrygningarsvæðinu fyrir SV-landi voru
stundaðar fram til ársins 1969 en nokkru langlífari urðu
nótaveiðarnar fyrir norðan land. Þær voru síðan bannaðar með öllu
árið 1971. Hér á eftir verður reynt að varpa Ijósi á þennan merkilega
tíma í sögu fískveiða við ísland.
koma upp á yfirborðið um leið og
við snurpuðum. Annars var hætta
á að þorskurinn styggðist og synti
út úr nótinni, segir Eggert.
1200 kg af risastórum
þorski í loðnunót
Gunnar Magnússon, skipstjóri á
Arnfirðingi RE 212, mun hafa
verið fyrstur til þess, ásamt Eggerti
Gíslasyni, að minnka flotmagnið í
korkateininum til þess að auðveld-
ara væri að sökkva nótinni. í sam-
tali við Fiskifréttir segir hann að
hugmyndin hafi vaknað á vertíð-
inni 1964.
— Við vorum á Selvogsbankan-
um og þorskurinn lá það djúpt að
við komum nótinni ekki að hon-
um. Netabátarnir voru hins vegar
að fá ágætan afla. Eg minntist þess
þá að á einni vertíðinni á árunum
1953 og 1954 var mjög mikið af
þorski úti í Bugtinni og það kapp-
lóðaði áfisk m.a. utarlega í Forun-
um. Við vorum á netaveiðum en
fiskurinn var allur uppi í sjó og
fyrir vikið fengum við ekkert í net-
in. Mérdattþáíhugaðfaraút með
litla nót, sem notuð var til þess að
veiða loðnu í beitu, og reyna að
veiða þorskinn í hana. Við urðum
að sökkva þessari litlu nót til þess
að koma henni niður að þorskin-
um og það gaf bestan árangur að