Fiskifréttir - 19.12.1997, Qupperneq 28

28
FISKIFRÉTTIR föstudagur 19. desember 1997
Bretar við ísland
togara var kl. 10:00 f.h. þann 26.
janúar og var hann þá staddur vest-
ur af Grímsey. Togarinn er grá-
málaður og hefur reykháf með
bláu flaggi og bókstafnum H.“
Næstu daga fór fram mjög um-
fangsmikil leit að togaranum og
stjórnaði Hannes í>. Hafstein
henni. Flogið var yfir víðáttumikið
svæði við Norðurland og fjörur
gengnar skipulega. Fannst brak
rekið á fjörur undan bænum Skóg-
um í Axarfirði, m.a. tveir björgun-
arhringir sem merktir voru King-
ston Peridot. Margir bátar tóku
þátt í leitinni, auk varðskipsins Al-
berts og stjórnaði skipherra þess,
Helgi Hallvarðsson, leitinni á sjó.
Veittu menn því þá athygli að
óvenjulega mikið hrafnager var í
Lágey, einni af Mánáreyjum, og
tilsýndar vitist hrafninn hegða sér
eins og hann væri í æti. Datt mönn-
um í hug að einhverjum úr áhöfn
Kingston Peridot hefði auðnast að
komast á land í Lágey en ekki náð
að skipbrotsmannaskýli sem var í
eyjunni. Tóksttveimurskipverjum
af Albert, þeim Þorvaldi Axelssyni
og Kristni Árnasyni, að komast í
land í Lágey þrátt fyrir mjög erfið
skilyrði. Leituðu þeir í eyjunni en
urðu ekki varir við neitt sem bent
gat til mannaferða. Hins vegar var
fjaran við eyjuna útötuð í olíu.
Gúmbáturinn, sem fannst við
Einarsstaði, var fluttur til Reykja-
víkur þar sem hann var rannsakað-
ur gaumgæfilega. Af merkingum á
honum varð ráðið að hann var af
Kingston Peridot en ekkert benti
til þess að menn hefðu komist um
borð í bátinn eða hafst við í hon-
um. Allur búnaður bátsins var á
sínum stað og hnífur, sem nota átti
til að skera á fangalínuna, var í
slíðrum. Þótti ljóst að línan hefði
slitnað af miklu átaki og var getum
leitt að því að báturinn hefði blás-
ist upp eftir að skipið var sokkið og
slitið hana.
Umrót í Englandi
Leit var haldið áfram næstu
daga. Töluvert brak rak á fjörur en
ekki var vitað með vissu hvort það
var úr Kingston Peridot. 2. febrúar
voru togarinn og áhöfn hans talin
af og sama dag var tilkynnt opin-
berlega í Hull að St. Romanus
hefði farist með allri áhöfn. 40
menn fórust með skipunum tveim-
ur og voru flestir þeirra úr sama
hverfinu í Hull, St. Andrews. Fólk
þar var sem þrumu lostið og undr-
aðist það sem því fannst vera
skeytingarleysi útgerða skipanna.
Var boðað til almenns fundar í
hverfinu til þess að ræða slysin.
Um svipað leyti og fundarboðið
var borið þar í hús var fáni dreginn
í hálfa stöng á byggingu Thomasar
Hamling, útgerðarfyrirtækis St.
Romanus, og nokkrum mínútum
síðar á byggingu Hellyers Bros. Þá
varð Mack Neve, framkvæmda-
stjóra Verkalýðssambandsins í
Hull, að orði: „Fjörutíu menn
farnir og þetta er allt og sumt: Fáni
í hálfa stöng.“
Geysilegt fjölmenni var á fund-
inum sem haldinn var í kapellu í St.
Andrews hverfinu. Þar var ákveð-
ið að senda fulltrúa til Lundúna og
ná þar fundi Harolds Wilsons for-
sætisráðherra. Skrifuðu um sjö
þúsund manns undir skjal þar sem
skorað var á forsætisráðherrann að
láta málið til sín taka og sjá til þess
að öryggi breskra togarasjómanna
yrði aukið og aðbúnaður þeirra um
borð í skipunum bættur auk þess
sem skoðun færi fram á þeim skip-
um sem send væru á fjarlægar og
hættulegar norðurslóðir. En áður
en sendifulltrúarnir héldu til
Lundúna bár-
ust enn válegar
fregnir frá Is-
landi. 3. febr-
úar hvolfdi
togaranum
Ross Clevel-
and á Isafjarð-
ardjúpi og
aðeins einn
maður, Harry
Eddom stýri-
maður, komst
lífs af. Og sama
dag strandaði
togarinn Notts
County á Snæ-
fjallaströnd og
fórst þar einn
skipverjanna.
Öðrum var bjargað á frækilegan
hátt af áhöfn varðskipsins Óðins. í
sama óverði fórst vélbáturinn
Heiðrún frá Bolungarvík þegar
sigla átti bátnum frá Bolungarvík í
betra var á Isafirði. Með bátnum
fórust sex menn.
Skipsskaðarnir við ísland ollu
miklu fjölmiðlafári í Bretlandi og
mun flestum íslendingum, sem
komnir eru á eða um miðjan aldur,
enn í fersku minni sá atgangur er
varð er Rita Eddom, eiginkona
Harry Eddoms, stýrimanns á Ross
Cleveland, kom til landsins til að
heimsækja eigimann sinn á sjúkra-
húsið á ísafirði. Þá kynntust Is-
lendingar í fyrsta sinn af eigin raun
algjöru miskunnarleysi í fjölmiðla-
samkeppninni þar sem einkis var
svifist til að vera fyrstur með frétt-
irnar. En umfjöllun fjölmiðla og
gagnrýni og reiðialda, sem yfir
gekk í helstu útvegsborgum Bret-
lands, varð til þess að breska ríkis-
stjórnin tók málið upp og varð það
hennar fyrsta verk að gefa fyrir-
skipun til breskra togara að halda
sig frá norðurstönd Islands og
Vestfjörðum og var svæðið frá Isa-
firði að Langanesi lýst bannsvæði
fyrir breska togara uns móðurskip
eða eftirlitsskip frá breska flotan-
um kæmi á vettvang. Þá var einnig
ákveðið að í öllum togurum, sem
sæktu fjarlæg á mið, skyldu vera
loftskeytamenn og skipstjórum
togaranna var einnig gert að
skyldu að tilkynna sig til strand-
stöðva eða eftirlitsskips á minnsta
kosti 12 klukkustunda fresti. Ekki
mæltust þessar fyrirskipanir vel
fyrir hjá breskum togaraskipstjór-
um og töldu þeir þær gefnar af
bæði hroka og vanþekkingu. Þá
héldu sumir breskir togararútgerð-
armenn því fram að fyrst eftir sjó-
slysin við Island í ársbyrjun 1968
hefðu verið unnin skemmdarverk
á skipum þeirra til þess að koma í
veg fyrir að þau sigldu á fjarlæg
mið. Eftir sem áður héldu þó
margir áfram sókn sinni til Islands
og héldu sig á sömu slóðum og
áður. Eftirlit með þeim skipum,
sem héldu til íslands og Norður-
Noregs, var hins vegar hert og um
miðjan febrúar komu fyrstu eftir-
lits- og aðstoðarskipin með bresku
togurunum hingað. Leigði breska
ríkisstjórnin gamla togara til þeirra
starfa. Þótt þessi skip væru ekki
merkileg höfðu breskir sjómenn af
þeim mikið gagn. Um borð í þeim
var sjúkraaðstaða og tækjabúnað-
ur til veðurathugana. Sendu eftir-
litsskipin reglulega út veðurfréttir
og viðvaranir ef því var að skipta.
Ýmislegt varð þess að ýfa upp
sárin. Þannig var t.d. gerður að-
súgur að höfuð-
stöðvum
Thomasar
Hamling í Hull
eftir að fram-
kvæmdastjóri
fyrirtækisins lét
hafa það eftir
sér í blaðavið-
tali að menn
þeir, sem fengj-
ust til starfa á
togurum, væru
margir hverjir
lakir starfs-
menn sem
mættu drukknir
um borð og leit-
uðu allra leiða
til þess að hafa
áfengi með sér í ferðirnar. Þótti
þetta mjög ómaklega mælt og nán-
ast ögrun, eins og mál stóðu. Vel
kann að vera að framkvæmda-
stjórinn hafi haft nokkuð til síns
máls því nokkru síðar gegnu marg-
ir menn af áhöfn togarans St. And-
ronicus af skipinu er það kom til
hafnar í Skotlandi og fjórir menn
af togaranum Blackburn Rovers
notuðu tækifærið er skipið kom til
hafnar í Neskaupsstað og gengu af
því. Sögðust mennirnir hvorki
treysta skipinu né skipstjóranum,
sem hefði verið meira og minna
ölvaður frá því að skipið fór frá
Bretlandi. Þetta voru þó sennilega
undantekningartilvik. Langflestir
þeirra togaraskipstjóra og yfir-
manna sem stjórnuðu skipum á ís-
Á örskömmum tíma gat
ótrúlegt ísmagn hlaðist á
skipin. Við það urðu þau
þung í sjónum, þyngdar-
punkturinn færðist til og
stöðugleiki gjörbreyttist.
Myndina tók Snorri
Snorrason af belgískum
togara sem leitað hafnar í
Reykjavík í janúar 1969.
Þótt búið sé að berja
mikið af skipinu þegar
myndin var tekin gefur
hún samt hugmynd við
hvað var að fást.
landsmiðum voru traustir og að-
gætnir yfirmenn með mikla
reynslu að baki.
Hin vota gröf fannst
Rétt eins og það var íslenskt
fiskiskip, sem að lokum fann hina
votu gröf Goth, var það hlutur sem
kom upp í veiðarfærum sem upp-
lýsti hvar Kingston Peridot hafði
farið niður. 22. aprfl um vorið var
vélbáturinn Sæþór frá Ólafsfirði
að togveiðum djúp út af Axarfirði.
Þegar trollið var híft reyndist tor-
kennilegur hlutur vera í því auk
þess sem bátsverjum virtist olíu-
brák koma á sjóinn undan trollinu.
Bátsverjar tóku hlutinn með sér í
land og var hann síðan sendur til
Reykjavíkur til skoðunar. Reynd-
ist þetta vera hetta af loftventli
togara. Send var lýsing á hettunni
til útgerðar Kingston Peridots en
þaðan fengust þau svör að hettan
gæti ekki verið úr togaranum.
Meira en ári eftir að togarinn fórst
fékk togskipið Björgin frá Dalvík
brak í vörpu sína er skipið var að
veiðum á svipuðum slóðum og
Sæþór hafði fengið ventilhettuna.
Brak þetta reyndist vera úr björg-
unarbát og sáust á því merkingar
þannig að unnt var að taka af allan
vafa. Það var úr björgunarbáti
Kingston Peridot.
Umfangsmikil sjóréttarhöld
fóru fram í Hull haustið eftir slysið
og mættu tveir íslendingar, Hann-
es Þ. Hafstein og Hlynur Sig-
tryggsson, fyrir rétti og gáfu skýrsl-
ur. Við það tækifæri fór fram rann-
sókn á ventilhettunni, sem Sæþór
hafði fundið, og fékkst þá staðfest
að hún var úr Kingston Peridot. Á
hettunni var bót og staðfesti starfs-
maður í vélsmiðju, sem vann fyrir
útgerð skipsins, að hann hefði
sjálfur soðið bótina á hettuna.
Málarekstur snerist ekki síst um
það hvort Kingston Peridot hefði
farist í rúmsjó eða við land en hefði
skipið farist við land hefði trygg-
ingafélag skipsins sennilega slopp-
ið við að greiða aðstandendum
mannanna, sem fórust, bætur. Þá
snerust réttarhöldin einnig um
hvort Kingston Peridot hefði verið
sjóhæfur og kom fram það álit
skoðunarmanna að togarinn hefði
tæplega talist sjóhæfur til veiða við
Island. Framburður þeirra Hann-
esar og Hlyns, og þó einkum fund-
ur ventilhettunnar og staðfesting á
því að hún væri úr togaranum,
varð til þess að niðurstaða réttar-
ins varð sú að skipið hefði farist í
rúmsjó og að skipstjórnarmenn
Ráðist til atlögu við ísinn.