Heilsuvernd - 01.06.1993, Blaðsíða 34

mála og lærðir menn hafa lagt ýmis
rök á borðið sem oft er erfitt fyrir
venjulegt fólk að skilja, a.m.k. þá sem
ekki leggja sig fram við að fylgjast
náið með því sem þeir láta ofan í sig og
hugsa kannski ekki alltof mikið um
það. Til þess að kanna hvort til væri
einfalt svar við þeirri spurningu hvort
það væri fólki nauðsynlegt að borða
mikið grænmeti hafði HEILSU-
VERND samband við Laufeyju
Steingrímsdóttur hjá Manneldisráði
en hún er manna fróðust um hvernig
æskilegt sé að fólk setji saman þá
fæðu sem það leggur sér til munns.
EKKI HEFÐ FYRIR
GRÆNMETISNEYSLU
„Fólk þarf að neyta grænmetis eins
og annars matar en það er líka hægt
að borða of mikið af því,“ segir Lauf-
ey. „Sú umræða um hollustu græn-
metis sem verið hefur hérlendis staf-
ar m.a. af því að verið er að leggja
áherslu á að íslendingar noti græn-
meti meira en þeir hafa gert hingað
til. Sú staðreynd liggur á borðinu að
þegar á heildina er litið nota íslend-
ingar grænmeti ekki nægilega mik-
ið.“
Laufey er spurð að því hvaða
ástæða sé fyrir því að Islendingar
neyti ekki nægilega mikils grænmet-
is?
„Það má eiginlega segja að aðal-
ástæðan liggi í augum uppi. Hér á
landi er ekki löng eða mikil hefð fyrir
grænmetisneyslu og það tekur þjóð-
ina einfaldlega nokkuð langan tíma að
venja sig á þá tilhugsun að grænmeti
sé eðlilegur og nauðsynlegur hluti
þess matar sem hún neytir. Það er
líka augljóst að margir vilja spara
þegar þeir eru í matarinnkaupum og
þar sem grænmeti þykir dýrt er því
oftsinnis sleppt þegar sett er í matar-
körfuna. Vissulega veitir grænmeti
ekki eins mikla saðningu og margs-
konar annar matur og kannski er það
líka látið mæta afgangi þess vegna.
Ég nefndi að grænmeti þætti dýrt
miðað við annan mat, en ég held þó að
verðlagið sé ekki meginástæða þess
að grænmetið verður útundan. Það
er ómótmælanleg staðreynd að mat-
vara er yfirleitt dýr á íslandi og þar
eru t.d. kjötvörur ekki undanskildar
en samt kaupir fólk þær í ríkum mæli.
Kjötið þykir einfaldlega sjálfsagður
matur og á sér ríka hefð í matarvenj-
um landans.“
Hvað fær fólk úr grænmeti sem
það fær ekki úr öðrum fæðutegund-
um?
„Grænmeti er fremur létt fæða og
ef fólk sleppir því borðar það einfald-
lega þyngri mat. I grænmetinu eru
fáar hitaeiningar og í því eru trefjaefni
sem eru nauðsynleg fyrir meltinguna.
Þá eru ýmis bætiefni í grænmetinu
sem við eigum erfitt með að fá úr
öðrum fæðutegundum. Eins er að
finna viss efni í grænmetinu sem virð-
ast vinna gegn myndun krabbameins í
mannslíkamanum. “
GRÆMETIÐ
AUKAGETA
Laufey sagði að ef brugðið væri
upp einfaldri mynd af matarvenjum
Islendinga þá væru þær gjarnan þann-
ig að fólk fyllti diskinn sinn af kjöti og
sósu. A diskinn væri svo bætt einni
eða tveimur litlum kartöflum en
grænmeti væri á diskbarminum — oft
ein gúrkusneið eða tómatbátur. Þetta
væri í raun mjög þungur matur. Ef
kjötskammturinn væri minnkaður
aðeins, aukið við kartöflurnar og
grænmeti síðan látið fylla um þriðjung
af diskinum væri fæðið orðið töluvert
léttara og meira í samræmi við nær-
ingarþörf mannsins.
Laufey bætti því við að stundum
væristuttöfgannaámilli. „Sumir taka
umfjöllun um það hvað grænmeti er
holl fæða svo hátíðlega að þeir borða
það eintómt. Ég tel öfgar í þá áttina
ekki æskilegar. Hinar svokölluðu
„grænmetisætur“ borða jafnan ýmis-
konar baunir með mat sínum og oft og
tíðum einnig ýmsar mjólkurafurðir.
Það er alveg ljóst að það er erfitt eða
ómögulegt fyrir fólk að lifa eingöngu á
káli eða gulrótum. Slíkur matur er
mjög hitaeiningasnauður og í hann
vantar viss næringarefni ef annar
matur er ekki borðaður líka — rétt
eins og það er mjög slæmt ef fólk
sleppir því alveg að borða grænmeti. “
Laufey segir að það sé mjög al-
gengt meðal íslendinga að fólk mis-
Þannig lítur matardiskurinn út hjá flestum. Kjöt eða fiskur og kartöflur
þekja hann að mestu en síðan er grænmetið algjör aukageta.