Morgunblaðið - 09.08.2021, Qupperneq 10

10 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 9. ÁGÚST 2021
Rafstilling ehf
Dugguvogi 23, 104 Reykjavík, sími 581 4991, rafstilling@rafstilling.is • Opið mán.-fim. 8-12 og 13-18, fös. 8-14
Hröð og góð þjónusta um allt land
Startar bíllinn ekki?
Við hjá Rafstillingu leysum málið
Einnig getum við úvegað
startara og alternatora
í allskonar smávélar
frá Ameríku
Rafstilling ehf er sérhæft verkstæði
í alternator og startaraviðgerðum.
Við höfum áratuga reynslu í
viðgerðum fyrir einstaklinga
og fyrirtæki.
Verkstæðið er með öll nauðsynleg
tæki og tól til þessara verka.
Allir viðgerðir hlutir eru prófaðir í
prufubekk til að tryggja að allt sé
í lagi. Þeim er einnig skilað
hreinum og máluðum.
Áratuga
reynsla
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Víðerni hálendisins eru kortlögð og
breytingar skráðar í verkefninu
Óbyggð, sem Náttúruvernd-
arsamtök Íslands, Skrauti – samtök
um verndun Vonarskarðs, Samtök
um náttúruvernd á Norðurlandi og
Ungir umhverfissinnar standa að
og unnið hefur verið að nú í sumar.
Gerð korta af óbyggðum víðernum
er lögbundin og tilgangurinn að fá
heildstætt yfirlit yfir þessi dýr-
mætu svæði.
Landið breytist
„Án góðrar kortlagningar er
ómögulegt að vita hver staðan er,
hvernig landið breytist og hvernig
sé best að vernda ólík svæði,“ segir
Ester Alda Hrafnhildar Bragadótt-
ir umhverfisfræðingur.
Í Óbyggð koma vísindamenn
frá Wildland Research Institute við
háskólann í Leeds í Bretlandi sterk-
ir inn í krafti sérþekkingar sinnar á
víðernakortlagningu. Þeir voru
fyrst fengnir til landsins vegna
áforma um Hvalárvirkjun á Strönd-
um. Nú í sumar tylltu þeir niður
fæti í Vonarskarði og er hafið und-
irbúningsstarf vegna kortlagn-
ingar á víðernum á miðhálendinu.
Að öðru leyti hafa þrír námsmenn
sinnt undirbúningi, en þeir voru
ráðnir inn í krafti styrks frá Vinnu-
málastofnun. Þetta eru þau Helga
Østerby, BA í lögfræði, Finnur Ric-
ard Andrason, sem nemur hnatt-
ræn sjálfbærni vísindi, og svo Ester
Alda. Öll þrjú stefna á frekara nám
í umhverfis- og auðlindafræðum og
starf sumarsins er þeim því gott
veganesti til framtíðar.
Kortlagning er undirstaða
„Við sumarfólkið höfum m.a.
rætt við fræðimenn á Íslandi og
aðra sem láta að sér kveða í sam-
félagsumræðunni; viðtöl sem er
deilt á samfélagsmiðlum. Brot úr
samtölum við Andra Snæ Magna-
son rithöfund og Tryggva Felixson,
stjórnarformann Landverndar, og
fleiri góða nú þegar komin á sam-
félagsmiðla og fleiri væntanleg,“
segir Ester og áfram:
„Almenningur þarf að vera
meðvitaður um mikilvægi víðern-
anna og verndar þeirra og kort-
lagningar. Alls 43% helstu ósnortnu
víðerna í Evrópu eru á Íslandi, sem
mega ósnortin víðerni og „… him-
inblár er bláminn / himneskur jök-
ullinn“, orti Magnús Eiríksson í
Óbyggðirnar kalla, þeim vinsæla
söngtexta. „Óbyggðirnar kalla / og
ég verð að gegna þeim / ég veit
ekki hvort eða hvernig / eða hve-
nær ég kem heim.“
„Landið okkar og víðernin eru
stórbrotin en ég á svo sem engan
eftirlætisstað. Hins vegar finnst
mér stórkostlegt að fara í óbyggð-
irnar og vera þar ein með sjálfri
mér; slíkt fyllir mig auðmýkt og úti
í hinni ósnortnu náttúru skynjar
maður vel smæð sína gagnvart
náttúrunni. Vernd víðernanna er
því barátta fyrir hinu stærra og
ómanngerða, þvert á kynslóðir,“
segir Ester.
Dýrmæt sérstaða
Stofnun hálendisþjóðgarðs,
sem fráfarandi ríkisstjórn hafði á
prjónunum, náði ekki í gegn. At-
hygli vakti þó í umræðunni hve
margir höfðu sterkar skoðanir á
málinu og tefldu fram alls konar
rökum og sjónarmiðuum, þar sem
góð þekking á landinu kom vel
fram.
„Hálendið er alveg örugglega
ofar í huga margra eftir umræðu
síðustu missera um hálendis-
þjóðgarð,“ segir Ester. „Þó finnst
mér samt oft gleymast að Ísland er
einstakt með tilliti til jarð- og vist-
fræði. Sú sérstaða er mun dýrmæt-
ari en margir gera sér grein fyrir.
Þegar litið er til framtíðar verða
óbyggð víðerni jafnvel enn sjald-
gæfari en nú er. Vernd þessara
svæða er því afar mikilvæg til þess
að sjá til þess að komandi kynslóðir
fái að njóta víðernanna, eins og nú
býðst.“
er einstök staða og rannsóknir á
þessum svæðum mjög þýðing-
armiklar. Horfa verður til þess til
dæmis við nýtingu vindorku hvaða
svæði er best að taka frá í þágu
verndar náttúru og lífríkis. Í þétt-
býlum löndum víða um heim er
náttúruvernd nú þegar mjög
þröngur stakkur sniðinn og afar
mikilvægt að kortleggja strax
svæði sem mikilvægast er að
vernda. Stjórnvöld í ýmsum lönd-
um hafa sem betur fer áttað sig á
þessu að einhverju leyti og leggja
sig eftir að þyrma ósnortnum svæð-
um. Fyrsta skref til að vinna gegn
röskun óbyggðra víðerna er nátt-
úrlega ítarleg kortlagning.“
Arnarvatnsheiði, Kjölur,
Sprengisandur, Holuhraun, Möðru-
dalsöræfi, Fljótsdals- og Jökuldals-
heiðar. Hér er aðeins tæpt á nokkr-
um stöðum á landinu sem teljast
Víðerni hálendisins kortlögð og málsmetandi fólk tekið tali í verkefninu Óbyggð
Umhverfi Vernd víðerna er mikil-
væg, segir Ester Alda í viðtalinu.
Óbyggðir kalla
- Ester Alda Hrafnhildar
Bragadóttir er Borgnesingur,
fædd 1997. Eftir stúdentspróf
frá MA fór hún til náms í
hnattrænni ábyrgð og leið-
togahæfni við háskólann í
Groningen í Hollandi og braut-
skráðist með B.Sc.-gráðu það-
an sl. vor.
- Ester er einn sumarstarfs-
manna verkefnisins Óbyggðar.
Hún hefur, að eigin sögn,
ástríðu fyrir náttúruvernd og
sjálfbærri þróun sem endur-
speglast í námi og starfi. Í
haust byrjar hún meistaranám
í umhverfis- og auðlindastjórn-
un í Amsterdam.
Hver er hún?
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Óbyggðir Litið til Kerlingarfjalla frá Geiröldu. Varðan er eins konar
minnisvarði á þessari leið milli Blöndudals og Biskupstungna.