Morgunblaðið - 27.11.2021, Side 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 2021
Spenna Eftirvæntingin leyndi sér ekki á svip þingmanna sem fylgdust í fyrrakvöld með atkvæðagreiðslu á Alþingi um kjörbréfamálið. Farsímar voru við höndina og smelltu nokkrir þingmenn í ein-
um hliðarsal af myndum inn í þingsalinn, m.a. framsóknarþingmennirnir Lilja Dögg Alfreðsdóttir og Jóhann Friðrik Friðriksson, sem og Þórunn Sveinbjarnardóttir, þingmaður Samfylkingar.
Kristinn Magnússon
Sveitarfélög sinna
mikilvægri grunnþjón-
ustu fyrir íbúa sína. Í
flestum sveit-
arfélögum vegur
rekstur grunn- og
leikskóla þyngst, um
40-60% af útsvar-
stekjum. Einnig eru
ýmis velferðarmál,
sérstaklega þau sem
snúa að fötluðum,
öldruðum og fólki af
erlendum uppruna. Sveitarfélögin
eru nær íbúum en ríkið og því eðli-
legt að þau taki að sér nærþjón-
ustuna, þá þjónustu sem fólk þarf í
sínu daglega lífi, og miðast að
þeirri búsetu sem fólk hefur valið
sér.
Samþættum heimaþjónustu
aldraðra
Skipting þjónustu milli ríkis og
sveitarfélaga getur verið flókin fyr-
ir þeim sem þurfa á þjónustunni að
halda. Sérstaklega á þetta við þeg-
ar þörfin er á mörkum heilbrigð-
isþjónustu, sem ríkið veitir, og vel-
ferðarþjónustu sveitarfélaga.
Sem dæmi má nefna félags-
þjónustu og heimahjúkrun aldraðra
og fatlaðra, þar sem ríki og sveitar-
félag geta mæst í dyragættinni án
þess að tala saman.
Einnig er það ýmis
þjónusta við börn sem
ýmist er veitt af sveit-
arfélagi eða ríki. Þessi
skipting getur leitt til
þess að ákveðna yfir-
sýn yfir þarfir ein-
staklingsins sem á að
njóta þessarar þjón-
ustu skortir.
Við þessu hefur ver-
ið brugðist í Reykjavík
með samstarfi og
samningi við ríkið um
samþættingu félags-
þjónustu og heimahjúkrunar fyrir
aldraða. Þessa þjónustu, sem mikil
ánægja er með, er hægt að veita í
öflugu sveitarfélagi, sem er í stakk
búið að takast á við meira en lög-
bundin verkefni krefjast, í þágu
aldraðra íbúa.
Aukin þjónusta heimahjúkr-
unar fyrir aldraða
Í vikunni fékk borgarráð til um-
fjöllunar breytingu á samkomulagi
við Sjúkratryggingar Íslands um að
útvíkka þjónustu öldrunarteymis í
heimahjúkrun, svo hún verði í boði
alla daga vikunnar og fram til kl.
20.00 um helgar. Áhugi er fyrir því
að útvíkka þetta samstarf Reykja-
víkurborgar og Heilsugæslu höfuð-
borgarsvæðisins á samþættri
heimaþjónustu, með það að mark-
miði að hún nái til allra íbúa höf-
uðborgarsvæðisins. Komi til slíks,
þarf að undirbúa slíkt samstarf vel
og sjá til þess að hún leiði ekki til
verri þjónustu til þeirra sem þegar
njóta hennar.
Styrkjum sveitarstjórnarstigið
til að veita betri þjónustu
Um land allt þarf að styrkja
sveitarstjórnarstigið, með samein-
ingu og samvinnu sveitarfélaga til
að þau verði nógu kröftug til að
geta veitt þá þjónustu sem nútím-
inn krefst. Í forgrunni þarf að vera
þjónusta við íbúa og hvernig hægt
sé að tryggja inngildingu allra íbúa
í samfélagið. Í því verkefni þurfa
sveitarfélögin að teygja sig aðeins
lengra til að tryggja inngildingu
fatlaðra og fólks af erlendum upp-
runa og viðhalda virkni aldraðra í
samfélaginu.
Mjög lítil sveitarfélög hafa ekki,
sem stjórnsýslueining, burði til að
veita þessa þjónustu. Þrír kostir
geta þá verið í stöðunni: Að sveit-
arfélagið kaupi þjónustuna af
stærra sveitarfélagi eða byggða-
samlagi; að íbúarnir sem þurfa
þjónustuna og fjölskyldur þeirra
flytji burt; eða að íbúarnir sætti sig
við að fá minni þjónustu en þeir
eiga rétt á og geta fengið annars
staðar.
Skuldin verður alltaf
einhvers staðar til
Með því að gera vel frá upphafi
getum við búið til heilbrigðari um-
gjörð til að gefa öllum aukin tæki-
færi. En ef við rekum þessi velferð-
arkerfi alltaf á takmarkaðri getu,
þá erum við að búa til skuld og
aukið álag annars staðar í heildar-
myndinni. Við þurfum í þessu að
taka til greina þjóðhagslegu áhrifin
þegar fjölskyldur fatlaðra barna
þurfa að taka á sig aukið álag
vegna þjónustu sem þau þurfa en
eru ekki að fá. Sama má segja um
fjölskyldur aldraðra einstaklinga
sem taka að sér aukna umönnun,
því heimaþjónustuna skortir.
Reiknum rétt
Í kosningabaráttunni í haust
heyrðist öðru hvoru talað um mik-
ilvægi þess að endurskoða tekju-
stofna sveitarfélaga. Um þetta eru
flestir sammála enda almennt ljóst
að tekjustofnarnir eru of grunnir í
ljósi þeirra umfangsmiklu verkefna
sem flutt hafa verið frá ríki til
sveitarfélaga, án þess að fjármunir
hafi fylgt. Af því leiðir að velferð-
arkerfið um allt land er rekið af
takmarkaðri getu.
Við vitum að sveitarfélögin vant-
ar verulega upp á, frá ríkinu við
fjármögnun þjónustu við fatlaða.
Það eru nýlegar skýrslur sem sýna
að hjúkrunarheimili geta ómögu-
lega veitt þá þjónustu sem ríkið
krefur þau um, með því fjármagni
sem ríkið veitir til þeirra. Niður-
staðan hefur verið að sveitarfélög
víða um land eru að gefa frá sér
rekstur hjúkrunarheimila, því þau
hafa ekki burði til að niðurgreiða
reksturinn sjálf þó svo þau vilji
gjarnan veita öldruðum íbúum sín-
um afbragðsþjónustu.
Þörfin fyrir aukið fé í þessa
málaflokka, sem aðra, mun aldrei
deyja. En ef sú ríkisstjórn sem nú
er að ná saman um áframhaldandi
samstarf næstu fjögur árin tekur
leppinn frá auganu getum við von-
andi sammælst um hvað þessir
málaflokkar kosta í raun. Það
gengur ekki til lengdar að sveitar-
félögum séu færð mikilvæg verk-
efni um nauðsynlega nærþjónustu
án þess að rétt útreiknað fjármagn
fylgi þeim.
Eftir Þórdísi Lóu
Þórhallsdóttur » Það gengur ekki til
lengdar að sveitar-
félögum séu færð mik-
ilvæg verkefni um nauð-
synlega nærþjónustu án
þess að rétt útreiknað
fjármagn fylgi þeim.
Þórdís Lóa
Þórhallsdóttir
Höfundur er formaður borgarráðs og
oddviti Viðreisnar
Kröftug sveitarfélög veita betri þjónustu