Morgunblaðið - 08.12.2021, Qupperneq 11

Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Joe Biden Bandaríkjaforseti varaði í
gær Vladimír Pútín Rússlandsfor-
seta við því að vesturveldin myndu
svara innrás Rússa í Úkraínu með
„sterkum“ viðskiptaþvingunum og
öðrum aðgerðum. Forsetarnir
ræddu saman um ástandið á landa-
mærum Rússlands og Úkraínu í um
tvær klukkustundir í gær.
Í yfirlýsingu Hvíta hússins sagði
að Biden hefði greint Pútín frá þeim
„djúpu áhyggjum sem Bandaríkin og
bandamenn okkar í Evrópu“ hefðu
af miklum liðssafnaði Rússa við
landamæri þeirra að Úkraínu.
Þá ítrekaði Biden stuðning sinn
við fullveldi Úkraínu á sama tíma og
hann kallaði eftir því að dregið yrði
úr þeirri spennu sem nú ríkti.
Munu sendinefndir frá Bandaríkj-
unum og Rússlandi ræða stöðuna
áfram á næstu dögum.
Í yfirlýsingu rússneskra stjórn-
valda um fund forsetanna sagði að
viðræður þeirra hefðu verið hrein-
skiptnar og einkennst af fag-
mennsku. Fordæmdi Pútín „aukna
hernaðargetu“ Atlantshafsbanda-
lagsins við landamæri Rússlands, og
bað hann Biden um að veita trygg-
ingar um að bandalagið hygðist ekki
stækka frekar í austurátt.
„Rússland hefur mikinn áhuga á
að fá trygg og lögfest loforð sem
myndu koma í veg fyrir útþenslu
NATO í austurátt og að árásarvopn-
um verði komið fyrir í ríkjum með
landamæri að Rússlandi,“ sagði í
yfirlýsingu Kremlverja, en með slíku
loforði yrði komið í veg fyrir að
Úkraína gæti gengið til liðs við
bandalagið. Biden veitti Pútín ekki
nein loforð eða tryggingar varðandi
kröfur Rússa um að Úkraínu yrði
meinuð aðild að bandalaginu, en Bi-
den mun ræða við Zelenskí, forseta
Úkraínu, á morgun, fimmtudag.
Hótar hörðum viðbrögðum
- Biden varar við hörðum refsiaðgerðum ráðist Rússar á Úkraínu - Pútín vill lof-
orð um að Úkraína gangi aldrei í NATO - Biden ræðir við Zelenskí á morgun
AFP
Leiðtogafundur Joe Biden Bandaríkjaforseti (t.h.) ræðir hér við Pútín
Rússlandsforseta í gær að viðstöddum Blinken utanríkisráðherra.
FRÉTTIR 11Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 2021
NJÓTUM JÓLANNA
ÁHYGGJULAUS Á
ÖRUGGU HEIMILI
Fyrir 30 árum, 8. desember 1991,
undirrituðu sex embættismenn skjal
á fundi í Bjelovesk-þjóðgarðinum í
Hvíta-Rússlandi, skammt frá pólsku
landamærunum. Voru þar saman
komnir æðstu stjórnarherrar Hvíta-
Rússlands, Rússlands og Úkraínu,
þar á meðal Boris Jeltsín, nýkjörinn
forseti Rússneska sambandsríkisins,
en skjalið á borðinu var Bjelovesk-
sáttmálinn svokallaði, sem mælti
fyrir um formlega upplausn Sovét-
ríkjanna og stofnun Samveldis sjálf-
stæðra ríkja úr leifum gamla ríkja-
sambandsins, sem stofnað var 30.
desember 1922.
Betur mátti ef duga skyldi
Fljótlega bar þó á efasemda-
röddum, sem einkum snerust um að
fulltrúar aðeins þriggja af lýðveldum
Sovétríkjanna sálugu gætu varla tal-
ist til þess bærir að undirrita samn-
ing um upplausn ríkjasambandsins,
en málin tóku nýja stefnu 21. desem-
ber, þegar fulltrúar 11 téðra sovét-
lýðvelda, þar með allra þeirra sem
ekki höfðu komið að Bjelovesk-
sáttmálanum, að Georgíu og Eystra-
saltslöndunum undanskildum, und-
irrituðu yfirlýsingu kennda við borg-
ina Alma-Ata í Kasakstan og töldust
Sovétríkin þá lögformlega úr sög-
unni.
Á jóladag stóð Míkhaíl Gorbat-
sjov, sem kjörinn hafði verið fyrsti
forseti Sovétríkjanna 15. mars 1990,
svo við þau orð sín að segja af sér
embætti þegar Rússneska sam-
bandsríkið hefði formlega verið
stofnað, en þau hafði hann látið falla
í viðtali við CBS News skömmu fyrir
Alma-Ata-yfirlýsinguna.
Morgunblaðið/ÞÖK
Aðalritarinn Gorbatsjov flytur
fyrirlestur í Háskólabíói árið 2006.
Bjelovesk-sátt-
málinn 30 ára
- Sovétríkin formlega kvödd 1991
Tveir menn
særðust í skot-
árás í Herlev-
hverfi í Kaup-
mannaöfn í fyrri-
nótt.
Byssumennirnir
náðust ekki.
Nokkrar skot-
árásir hafa verið
gerðar í út-
hverfum borg-
arinnar á undanförnum dögum og
hafa tveir látið lífið. Talið er að
glæpagengi í undirheimum borg-
arinnar eigist við, en lögregla hefur
ekki staðfest að tengsl séu á milli
árásanna. Staðfest er þó að einn
hinna látnu tilheyri þekktu glæpa-
gengi, NNV-hópnum svonefnda.
Tveir hafa verið handteknir í
tengslum við skotárás á fimmtu-
daginn en byssumennirnir í seinni
árásunum hafa komist undan. Íbú-
um í Kaupmannahöfn er brugðið en
þó virðist ljóst að árásirnar beinast
ekki að almennum borgurum.
DANMÖRK
Enn skotárásir í
Kaupmannahöfn
Lögreglan stendur
í ströngu.
Ný rannsókn
Hagfræðiskólans
í París sem birt
var í gær sýnir
að auðugasta
fólk heims hefur
orðið enn ríkara
en áður í kórónu-
veirufaraldr-
inum. Fram kem-
ur að sam-
þjöppun auðs
hafi aldrei verið jafn mikil og á síð-
asta ári. Þeir sem tilheyra því 1%
jarðarbúa sem mestan auð eiga
hafa samkvæmt rannsókninni tekið
til sín meira en þriðjung af viðbót-
arauðlegð heimsins síðasta aldar-
fjórðunginn. Þá hefur orðið mikil
fjölgun í hópi þess fólks sem býr við
algjöra fátækt. Fræðimennirnir
sem gerðu skýrsluna leggja til að
lagður verði stighækkandi auðlegð-
arskattur á hina ofurríku. Þá vilja
þeir ráðstafanir gegn skattaundan-
skotum.
HEIMURINN
Hinir ríku verða rík-
ari með hverju árinu
Fátækt barn.
Guðmundur Magnússon
guðmundur@mbl.is
Bandarískir stjórnarerindrekar
munu ekki sækja Vetrarólympíuleik-
ana í Beijing í Kína í febrúar á næsta
ári. Bandaríkjastjórn vill með þeim
hætti mótmæla og vekja athygli á
mannréttindabrotum í landinu og
sérstaklega á þjóðarmorði á Úígúr-
múslimum í Xinjiang-héraði.
Blaðafulltrúi Joes Bidens forseta
tilkynnti þetta á fundi í Hvíta húsinu
í gær. Ákvörðunin hefur ekki áhrif á
þátttöku bandarískra íþróttamanna í
leikunum. Kínverjar brugðust illa
við fréttunum og sögðust mundu
grípa til „viðeigandi gagnráðstaf-
ana“. Talsmaður kínverska utanrík-
isráðuneytisins sagði að ekki ætti að
blanda saman íþróttum og stjórn-
málum.
Mikill þrýstingur hefur verið á
bandarísk stjórnvöld að nota Ólymp-
íuleikana til að setja mannréttinda-
brot í Kína í brennidepil pólitískra
umræðna. Ekki kom þó til greina að
hætta við þátttöku í leikunum eins
og gert var í tíð Jimmys Carters for-
seta 1980, en leikarnir voru þá haldn-
ir í Moskvu skömmu eftir innrás
Sovetríkjanna í Afganistan. Sú snið-
ganga var almennt talin hafa haft lít-
il áhrif.
Mörg mannréttindasamtök hafa
fagnað ákvörðuninni. Sumir áhrifa-
menn í bandarískum stjórnmálum
segja þó að þessi diplómatíska snið-
ganga leikanna sé ekki nægilega öfl-
ug.
Höfðu samráð við bandamenn
Óljóst er hvort fleiri ríki fylgi for-
dæmi Bandaríkjamanna en það er þó
ekki útilokað. Bandaríkjamenn
höfðu samráð við bandamenn sína
víða um heim áður en þeir tilkynntu
ákvörðun sína. Nýsjálendingar ætla
ekki að senda opinbera fulltrúa á
leikana en þeir bera við erfiðleikum á
ferðalögum vegna kórónuveirufar-
aldursins.
Samskipti Bandaríkjanna og Kína
hafa verið við frostmark undanfarin
ár. Hafa ríkin beitt hvort annað efna-
hagslegum refsiaðgerðum, meðal
annars með verndartollum sem
skaðað hafa ýmsar atvinnugreinar
landanna. Bandaríkjamenn fara ekki
leynt með að þeir vilja stemma stigu
við efnahagslegri og hernaðarlegri
útþenslu Kínverja á Kyrrahafssvæð-
inu og í Asíulöndum. Engu að síður
er það opinber stefna beggja
ríkjanna að skapa grundvöll friðsam-
legra samskipta og málamiðlana.
Áttu forsetarnir, Biden og Xi Jin-
ping, 90 mínútna langan fund í
myndsíma í október síðastliðnum.
Vetrarólympíuleikarnir verða
haldnir 4. til 20. febrúar á næsta ári.
Sniðganga leikana að hluta
- Engir bandarískir stjórnarerindrekar munu sækja Vetrarólympíuleikana í Kína
í febrúar - Mótmæla þannig þjóðarmorði á Úígúr-múslimum í Xinjiang-héraði
AFP
Mótmæli Krafist fullrar sniðgöngu
Vetrarólympíuleikanna.