Heima - 01.02.1937, Blaðsíða 2

1 Dimmuborgum
Þrátt fyrir þúsund ára byggð
Jands vors, er íslenzk þjóð
stöðugt að nema nýtt land,
finna ný furðuverk, sem leynzt
hafa lítt eða ekki þekkt í faðmi
íslenzkra öræfa. Fleiri og fleiri
læra að skynja og meta dá-
semdir óbyggðanna, ósnortna
landsins, ónotuðu möguleikana,
sem bíða ferðamannsins, vís-
indamannsins, eða plógsins og
herfisins.
Fram með vegum landsins
teygja grænu vinjarnar, tún-
in, sig víðar og breiðar út yfir
lyngbrekkur og móa. Ofan úr
öræfunum fréttum við stöðugt
um nýja staði, undraverk nátt-
úrunnar, sem toga til sín aðdá-
endur af möl og strætum borg-
anna.
Einn þeirra staða, sem þekkt-
ir hafa verið lengi en þó verið
veitt lítil eftirtekt fyr en á síð-
ustu árum, eru Dimmuborgir.
Við ökum norður með Mý-
vatni að austan. Á vinstri hönd
blikar vatnið, ofið grænum eyj-
um, sem ýmist teygja sig mót
himninum, sem háar, löngu
grónar gígaskálir, eða eru flatir
hólmar, þar sem þróttmikill
gróður vefur sig út á yztu steina
og slútir fram yfir vatnsflötinn.
Til hægri handar er hraun,
grasi gróið hið neðra en apal-
I
fleima
Gefið út af Pöntun-
arfélagi Verkamanna,
Reykjavík.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
KAJÍL STR.VND
Afgreiðsla: Pöntunarfélag
Verkamanna, Skóla-
vörðustíg 12. — Sími
1727.
Áritun blaðsins er: Heima:
Póstliólf 944, Reykja-
vík.
Kemur út mánaðarlega,
minnst 8 síður. Yerð kr.
3,50 árg.; í lausasölu kr.
0,30.
Jiairrui
1. tbl. Febr. 1937 I. árg.
Forsíðumynd: Frá Mývatni.
grátt er ofar dregur, unz svart-
ur „bruninn“ tengist við bláan
fjallahringinn. Á stöku stað
blakta stakar birkihríslur eða
smárunnar, þar sem rótfestu er
að fá.
Hjá Geiteyjarströnd stígum
við úr bifreiðunum. Við stefnum
til fjalls í austurátt. Gangan
er stutt, tekur aðeins fjórðung
stundar, þó tekur gróðurinn á
þessari stuttu leið stórum breyt-
ingum, fyrst vallgresi, síðan
harðger hraungróður, lyng,
mosi og skófir. Við göngum yf-
ir ávalan melhrygg. Framund-
an sér yfir úfið haf storknaðra
eldsumbrota, borgir og rústir.
Logandi glæður hafa hreykt
sér upp eins og bárur í kröpp-
um sæ, kólnað síðan og stirðn-
að, vafið lyngi og mosa að
fótum sér og skreytt búninginn
íslenzku birki.
Leiðin liggur inn í borgirn-
ar. — Brátt sést aðeins upp
í heiðan himininn. Jafnvel
kunnugir geta orðið áttaviltir í
Dimmuborgum. Þær eru völ-
undarhús goðanna, sem þau
hafa re.ist sér til dægrastytt-
ingar og storkunar mannlegu
hugviti.
Valsbjarg, Kirkja, Gatklett-
ur — örnefnin sem allir spyrja
eftir í Dimmuborgum. — Hinir
staðirnir eru óteljandi, sem
ferðamaðurinn hefir gefizt upp
við að finna heiti, og eru enn
nafnlaus undrunarefni. Kynja-
myndir hraunstorkunnar eiga
engan sinn líka. Þær fæðast og
hverfa jafnt og þétt til beggja
handa, þegar gengið er eftir
stígnum, sem hlykkjast gegn-
um borgirnar. Innan skamms
vitum við ekki hvert við förum
né hvaðan við komum. Völund-
arhús goðanna fargar stefnu og
stund gestsins. Hann gáir eink-
is nema kafa dýpra í völund-
arhúsið, sjá meira.
Syðst í Dimmuborgum er háð
orusta ár eftir ár. Foksandur-
inn, sem liggur sunnan við
borgarsvæðið, er stöðugt að
teygja loppurnar lengra og
lengra inn yfir völundarhúsið.
Syðstu borgirnar standa í sand-
inum upp til miðs og sumar eru
að færast í kaf. — Sumstaðar
berst skógurinn við dauðann
með því að teygja bjarkatopp-
ana upp úr sandgröfinni, eins
og dýr, sem brýzt um í kvik-
syndi. Stærsti og fegursti hell-
irinn í borgunum er óðum að
,,Kirkja“ í Dimmuborgum.
fyllast sandi. Eftir nokkra tugi
ára verða þessi furðulegu nátt-
úrusmíð ef til vill horfin í
sandinn, ef ekki er að gert.
Goðin virðast ætla að fela gull-
in sín, fyrst mennirnir hafa
komið auga á þau. Sú hlýtur
hugsun okkar að vera, er við
hverfum til baka úr Dimmu-
borgum.
En þekkingin hefir gefið
okkur vopn í hönd. Landi
Strandarkirkju var bjargað frá
örfoki með áheitum íslenzkrar
þjóðar. Þar bindur gróðurinn
sandinn fastar og fastar í skjóli
sandgræðslugirðingarinnar. —
Víðs vegar á landinu er stefnt
að sama marki. í Dimmuborg-
um vantar nokkur þúsund
áheita, til þess að bjarga must-
erum eldsins frá gröfinni. —
Væri sandurinn, sem liggur að
borgunum, girtur á allstóru
svæði, yrðu goðin neydd til
þess að láta furðuverk sín ófal-
in um aldaraðir, til undrunar
og yndis íslenzkri þjóð.
Viðtal við O’Neill
— Eitt er víst — nú borga ég
skattinn minn, sagði Eugene
O’Neill daginn, sem hann fékk
Nobelsverðlaunin.
Seattle, Wash. 13. nóv. 1936.
Fimmtudagsmorguninn, 12. nóv., var
það tilkynnt, að Ameríkumaðurinn
F.ugene O’Neill hefði hlotið bókmennta-
verðlaun Nobels. Svo einkennilega vildi
til, að rithöfundurinn var seztur að í
Seattle fyrir viku og tók þar á móti
þessum gleðitíðindum. Ég hringdi, kon-
an hans svaraði í símann og bauð mér
heim, sem ég auðvitað þáði með þökk-
um. Það g'efst ekki á hverjum degi
færi á því að spjalla við nýbakaðan
N obelsver ðlaunar ithöf und.
Eugene O’Neill hefir numið í lífsins
erfiða skóla, lært að þekkja mennina
af daglegri umgengni. Hann hefir ver-
ið sjómaður, hoppað og skoppað á litl-
um seglskútum, sigið áfram hægt og
þunglamalega á gömlum, kolryðguðum
vöruskipum, um öll höf, liðið hita og
kulda, hungur og strit. Leiðir hans
hafa .viða legið og störfin verið fjöl-
breytt að sama skapi. En þetta lif
hefir kennt honum að hlusta, sjá og
skilja. Ritverk hans eru sprottin upp
úr fjölbreytni og óróleik þúsundanna,
heimsfrægð hans er prófið frá skóla
lífsins.
En nú er það viðtalið. Rithöfundur-
inn býr í stóru timburhúsi úti á
Magnolia Bluff í Seattle. Bak við hús-
ið eru óbyggðar lóðir. Framan við það
rís brött hæð, sem varpar skugga yfir
húsið. Tré og runnar bera haustlit.
Inni í dagstofunni snarkar eldur á
opnum arni, þar er hlýtt og bjart. Frú
O’Neill býður mér inn. Samtalið hefst.
Rithöfundurinn er hár, gjörvilegur,
stálgrátt hár yfir hörkulegu andliti.
Hann er 48 ára gamall, en sýnist dá-
lítið eldri. Hann hefir langar hendur,
sem aldrei eru rólegar, fitla við blý-
ant, pappír eða annað, sem næst er.
Símskeytin liggja í hrúgum yfir borð
og stóla. Heillaóskir, opinberar tilkynn-
ingar o. s. frv. Per Hallström vill fá
að vita, hvort O’Neill taki við verðlaun-
unum, hvort hann verði á Nobelshá-
tíðinni í Stokkhólmi 10. des. Rithöf-
ur.durinn segir, að hann geti ekki kom-
ið þá. Hann hefir í ýmsu að snúast, en
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
— 2 —