Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 26
24
Middelnedertyske låneord
minimere denne ved at gøre opmærksom på mistænkelig gamle belæg
der forekommer i unge afskrifter, se fx ved ordet ske i kapitel 7. Det må
også siges at være en svaghed at tekstkorpuset består af tre hovedtyper
af tekster (diplomer, inventarlister, statutter) som ikke er fuldstændig
homogene, og som i visse sammenhænge sågar kan betragtes som gen-
remæssigt forskellige. Diplomer har et andet sprogregister end inventar-
lister (måldagar), statutter nærmer sig lovtekster, og om ærkebispestat-
utter ved man ikke altid om de er oversat fra latin til islandsk eller norsk
- eller om visse af dem muligvis er forfattet på norsk.9 Med nogle få
undtagelser har teksterne dog det til fælles at de er offentlige dokumen-
ter. Som et forsøg på at modarbejde problemet har jeg i diskussionen af
de enkelte ord i materialesamlingen (kapitel 7) givet ord fra måldagar
og statutter en særlig markering, undertiden også eksempler fra andre
tekster (ærkebispebreve, breve fra pavens repræsentant m.m.), og belæg
fra egentlige diplomer gengives altid parallelt med disse hvis det er mu-
ligt. Et problem der især angår måldagar, er at de var en “levende” tekst;
de blev til under en lang periode og flere ændringer og tillæg er kommet
til undervejs. En måldagi fra en vis kirke kan derfor bestå af forskellige
lag som det kan være svært at skelne mellem (Gunnar F. Gubmundsson
1997:63). - Af en anden karakter, og i og for sig ikke specielt knyttet til
nærværende undersøgelse, er det problem at der endnu ikke foreligger
nogle grundlæggende undersøgelser af nedertyske ord i andre genrer.
Det er derfor svært at sætte det fra middelnedertysk stammende ordfor-
råd i dokumenterne ind i en sammenhæng med ordforrådet i andre tek-
ster.
Hovedgrunden til at vælge de ovennævnte tekster som kilder for låne-
ord, trods deres relativt stereotype ordforråd og korte udformning, er at
man derved får et afgrænset, overskueligt og genremæssigt nogenlunde
homogent materiale som ofte er bevaret i originaler og pålidelige, diplo-
matariske afskrifter som næsten altid kan tidsfæstes til år og sågar dag,
og som for det meste foreligger udgivet. Variablen kronologisk variation
er kontrollerbar, og variablen genremæssig variation kan holdes nogen-
lunde konstant. Gennem disse tekster burde man kunne få et andet bille-
de af sproget end gennem skønlitterære værker, og forhåbentlig også et
billede som, efter at formler i begyndelsen og slutningen af disse doku-
9 Belæg fra ærkebispestatutter er anvendt sparsomt i nærværende arbejde, specielt fra de
statutter der skal stamme fra før og omkr. 1200.