Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Blaðsíða 59
Kilder og genrer
57
2.2 Skriveren Jon Egilsson, notarius publicus
En betydelig del af de yngre låneord som først forekommer i 1400-tallet,
optræder først (undertiden kun) i breve skrevet af Islands første notarius
publicus, Jon Egilsson. Om Jon foreligger ingen andre oplysninger end
hans navn i 29 breve, deraf 23 i biskop Jon Vilhjålmssons kopibog, Bps.
B 11,3 (ældre betegnelse: AM 235 4to). En Jon Egilsson som nævnes i et
dokument 1412, er muligvis samme person (jf. Stefan Karlsson 1963:
xlvi). Ofte betitles han som publicus notarius,46 og nogle enkelte gange
omtales hans rolle som embedsmand i brevene, fx i et brev fra 1432 hvor
det fremhæves at han har offentliggjort og læst en dom op, afsagt dagen
før af biskop Jon Vilhjålmsson (IslDipl 300). Jon Egilssons ejendomme-
lige ortografi findes i diplomatariske afskrifter af breve fra 1415 og
1416 (DI 3 nr. 637 og DI 4 nr. 318), men hans hånd forekommer først i
to originalbreve fra 1418 (IslDipl nr. 164 og 168), begge skrevet for bi-
skop Åmi Olafsson i Skålholt, og et fra 1419 (IslDipl nr. 169). Derefter
kommer der en 10 års pause hvorefter hans hånd igen forekommer i ori-
ginalbreve tilknyttet bispeembedet på Holar fra 1429 (IslDipl nr. 211) til
1433, og igen 1439-1440. Store dele af Jon Vilhjålmssons kopibog frem
til 1434 er skrevet af J.E.
J.E.’s sprog ligger meget tæt op ad 1400-tallets islandsk, så tæt at
Arni Magnusson i en anmærkning til et af de breve Jon har skrevet siger
at hans sprog nærmer sig korrekt islandsk.47 Hægstad (1942:140) mener
at Jon snarere må have været nordmand end islænding, og at han har lært
at skrive i Bergen i slutningen af 1300-tallet. Stefan Karlsson (1963:xl-
vii) mener også at Jon sandsynligvis har været norsk. Per Roald Landrø
har skrevet et kandidatspeciale om Jon og kommer til den konklusion at
“Jon Egilsson trolig var nordmann med bakgrunn i den sørøstnorske
skrifttradisjon, sannsynligvis med tilknytning til kanselliet i Oslo” (Land-
rø 1975:127). Bjørn Porsteinsson (1975:67) mener at Jon enten var
nordmand eller af norsk-islandsk slægt, udsendt til Island af den kom-
46 Fra og med år 1429, se DI 4 s. 396, 399, 414, 416, 424, 426, 429, 433, 434, 439, 440,
441, 442, 445, 448, 449, 450, 451, 466, 467, 469, 472, 480, 481, 487, 494, 495 (og flere
steder).
47 IslDipl 271, note: “Brefid er i Jslendsku nærri sanne godre, nema hvad nockur ord og
literatura qvarundam vocum er likari Norsku enn Jslendsku” ‘brevet er på næsten godt is-
landsk, bortset fra at nogle ord og skrivemåden af visse ord mere ligner norsk end is-
landsk’.