Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 74
72
Middelnedertyske låneord
sat af en og samme person (jf. dog Einar G. Pétursson 1976:xciv) og be-
viser i så fald i sig selv ikke meget om engelsk kulturel påvirkning.71 Fo-
rekomsten af statuer af helgeninden Zita i to kirker og to klostre på det
nordlige Island peger muligvis også mod engelsk indflydelse (jf. Wal-
lem 1910:19-20): laurencius likneski oc sanctosita DI 5:308 (Mo5ru-
vellir i EyjafjorSur, 1461); sande sita DI 5:350 (Holtastadir i Langidal-
ur, 1461); sanda sita DI 9:305 (Munkajwerårklaustur, 1525); site likneski
DI 9:313 (Pingeyraklaustur, 1525). Denne Zita (c. 1218-1278 i Lucca,
Toscana) var ikke kendt i det øvrige Norden eller i Tyskland, men der-
imod var hun velkendt i England (Sitha) hvor hun blev påkaldt af hus-
mødre og tjenere. Statuen i kirken på Modruvellir var en gave fra fru
Margrét Vigfusdottir på Modruvellir (1406-1486), en af landets rigeste
kvinder i 1400-tallet.
Hanseforbundets Islandssejlads begyndte næppe før efter midten af
1400-tallet (Bjom Porsteinsson 1957:165), og sandsynligvis ikke i no-
gen nævneværdig grad før omkr. 1470 (Bjom Porsteinsson 1970:222; jf.
Rafto et al. 1958:667). I kilderne findes der dog bevis for at tyskerne har
været på Island tidligere. Allerede omkring 1420 kom tyske gesandter
på kongens vegne til Island, Stephan Schellendorp (1419) og Baltazar
van Damme (1423), begge ledsaget af danskeren Hannes Pålsson (se af-
snit 3.4); Bjorn Porsteinsson mener at disse to kan have været repræsen-
tanter for hanseateme (Bjorn Porsteinsson & Gudrun Asa Grfmsdottir
1990:28, 29). Man kender også til at tyske handelsmænd er kommet til
Island (fra Bergen) i midten af 1420-tallet (DI 11:84; jf. WN:xxxvii), og
i en tingbog for Gdansk for året 1434 omtales et manddrab på et skib
ved Islands kyster (DI 5 nr. 10); senere i samme bog står en erklæring fra
en tysk skibsfører om at han har taget last i England, sejlet den til Island
og solgt den der (DI 5 nr. 11). Fra 1442 findes der også et brev på neder-
tysk hvor en vis Cord Sten lover to mænd 100 lybske mark for at bringe
et brev til Island til Henning Sten, Cord Stens bror (DI 5 nr. 18). Denne
Henning Sten kan have været handelsmand. Det kan også nævnes at
statholder Amfinnur Porsteinsson i et brev fra 1419 (IslDipl nr. 170;
DI 4 nr. 331) giver en bevilling til to handelsmænd på skibet Kristafora,
som på det tidspunkt befinder sig i HafnarfjorSur, til at drive handel og
71 Andre oversættelser fra engelsk er ældre, fx et par gamle homilier i Hauksbok (Skårup
1980:65; Einar G. Pétursson 1976:lxxvi) og riddersagaer, antagelig oversat i Norge, fx Af
fru Olff ok Landrés (Karlamagnus sagas anden del) som menes at være oversat fra engelsk
kort før år 1300 (Bjami Vilhjålmsson 1949:xxi; jf. Skårup 1980).