Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 88
86
Middelnedertyske låneord
først da der kom danske embedsmænd til Island, og der oprettedes di-
rekte kontakt med det danske styre i København, at man kan forvente en
nævneværdig påvirkning fra dansk. Det skete så småt i løbet af 1400- og
1500-tallet.
En stor del af de låneord der forekommer i islandske diplomer fra
1400-tallet, viser sig at være af middelnedertysk oprindelse eller formid-
let igennem middelnedertysk og videre gennem de nordiske sprog i
Skandinavien. Eftersom kontakten mellem islændinge og tyskere var
forsvindende lille indtil omkr. 1470, kan man være temmelig sikker på
at ordene ikke er kommet direkte fra nedertysk før dette tidspunkt. Som
det fremgår ovenfor (afsnit 3.3), synes en ret betydelig kontakt med eng-
lænderne fra det tidlige 1400-tal frem til c. 1470 ikke at have været nok
til at efterlade tydelige engelske spor i det islandske sprog. Kontakten
med de tyske hanseater i 1400-tallets seneste tredjedel har næppe været
væsentlig forskellig fra den med englænderne, og man kan derfor antage
at hanseatemes indflydelse på sproget ikke i nævneværdig grad har
været større eller anderledes end englændernes. De middelnedertyske
låneord må altså i de fleste tilfælde være kommet ind ad andre veje end
direkte fra middelnedertysk: 1) gennem skriftsproget, især gennem lov-
tekster (lovreformer) og korrespondance med norske gejstlige og verds-
lige embedsmænd, men også gennem andre norske tekster (fx riddersa-
gaer oversat i 1200-tallet); 2) gennem talesproget, på den ene side ved
kontakt med norske købmænd, biskopper og deres følge på Island, og på
den anden ved islændinges rejser og ophold i Norge; 3) ved lignende
kontakt med danskere i 1400-tallet.
Man ved ikke meget om karakteren af den sproglige kontakt mellem
islændinge og udlændinge i senmiddelalderen. Eftersom der mellem is-
lændinge på den ene side og englændere og tyskere på den anden først
og fremmest var tale om handel af en temmelig ukompliceret art, er det
sandsynligt at et minimalkendskab til det pågældende sprog har været
tilstrækkeligt til en nogenlunde gensidig forståelse. Så vidt man kan be-
dømme ud fra annaler og diplomer, har kontakten med tyskere og eng-
lændere stort set været på lige fod, og det ser ikke ud til at disse fiskere
og handelsmænd, eller deres sprog, har været særlig prestigeskabende.
En massiv udenlandsk indflydelse som den middelnedertyske i Norge
og Danmark var aldrig til stede på Island. Det som kommer nærmest er
den norske indflydelse og senere den danske. Begge sprog, især det nor-
ske, har været letforståelige for islændingene - indtil 1300-tallet kan