Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 100
98
Middelnedertyske låneord
sker sikkerheden af alders- og oprindelsesbestemmelser af låneord.
Etymologer og andre forskere af fremmed indflydelse på sprog har ofte
få sikre ledetråde, men derimod mange usikre og til tider ret modstri-
dende deloplysninger.
Eksempler på dette er de modsigelsesfulde oplysninger man underti-
den får om samme ord i forskellige etymologiske ordbøger. Et kort blik
på nogle gamle låneord i tre nordiske værker, ÅBM, NÅN og Hq., viser
fx betydelige forskelle med hensyn til opfattelsen af lånesproget. ÅBM
betragter fx følgende ord som sandsynlige lån fra eller gennem middel-
nedertysk mens de to andre har en anden forklaring:109
Tabel 8. Oprindelsen til nogle gamle låneord ifølge ÅBM, NÅN og Hq. - 1.
Ord Oprindelse
fru:
innsigli:
klokka:
korr:
læra:
messa:
mgttull:
partr:
påskar:
pell:
pundari:
punktr:
mnty. el. osax. ÅBM; osax. NÅN, Hq.
sandsynligvis mnty. < lat. ÅBM; lat. Hq. (ikke hos NÅN)
sandsynligvis mnty. < miat. < kelt. ÅBM; evt. kelt. NÅN, Hq.
mnty. < lat. < gr. ÅBM; Hq. tager ikke stilling til et mellemled (ikke hos
NÅN)
mnty. el. oe. ÅBM; mnty. hvad gælder østnord., oe. hvad gælder isl.
NÅN, Hq.
gnty. < miat. ÅBM; oe. < miat. Hq. (ikke hos NÅN)
mnty. < lat. (evt. < kelt.) ÅBM; Hq. tager ikke stilling til et mellemled
(ikke hos NÅN)
mnty. < ofra < lat. ÅBM; ofra. < lat. NÅN, Hq.
mnty. < miat. ÅBM; osax. < miat. NÅN; Hq. tager ikke stilling til et
mellemled
mnty. el. oe. < lat. ÅBM; mnty. hvad gælder fsv., oe. hvad gælder oisl.
Hq. (ikke hos NÅN)
mnty. el. oe. < miat. ÅBM; mnty. < lat. Hq.110 (ikke hos NÅN)
mnty. el. oe. < lat. ÅBM; Hq. tager ikke stilling til et mellemled (ikke
hos NÅN)
109 For klarhedens skyld er ordbøgernes oplysninger noget forenklet i de følgende sam-
menstillinger. - Det bør nævnes at de Vries ofte (som regel?) ikke skelner mellem oldsak-
sisk og middelnedertysk i sin ordbog, og den kan derfor ikke uden forbehold sammenlig-
nes med andre etymologiske ordbøger hvad dette gælder. Se fx ordbogen under bit. “<
mnd.”, dukr. “< afris. dok [...] oder < mnd. duk, dok”, fals: “< mnd. mnl. vals, valsch",
hanzki: “< mnd. hantsche, hantzke” - ordene kan ikke være yngre i islandsk end fra sent
1100-tal og er formodentlig ældre. - Dog hænder det at ord hos de Vries karakteriseres
som lån fra oldsaksisk, se fx bikarr. “< as. [...] bikeri” og fru: “< as. frua”.
110 Jf. dog afsnit 5.3.2 u. pundari vedrørende Hq.’s usikkerhed hvad angår dette ord.