Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 108
106
Middelnedertyske låneord
der indeholder relativt mange låneord. I et brev om vraggods, skrevet af
notarius publicus Jon Egilsson år 1430 (DI 4 nr. 469), forekommer såle-
des usædvanlig mange ord som ikke kendes andre steder fra. Blandt
gamle og nye ord af fremmed oprindelse eller under fremmed indflydel-
se i brevet er disse: akkeri (sikkert førkristent, jf. Moberg 1944:203) og
lodakkeri n. ‘anker’, åboti m. ‘abbed’, bogllna f. ‘bovline, tov’,112 bunitt
n. ‘sejldugsstykke (som fæstes til forneden på sejlet)’ < miat. bonnetum,
herra m. ‘herre’, hustru f. ‘hustru’, kabel m. ‘skibstov, -kabel’, kadall m.
‘reb, tov’ evt. < romanske sprog (se diskussion af ordet i afsnit 5.2), léna
vb. ‘låne’, pipa f. ‘øltønde’, spikari m. ‘spiger, stort søm’, tunna f. ‘tøn-
de’ og desuden en del sjældne, hjemlige ord, fx hof udtog n. muligvis
‘ankertov’, saumr m. ‘søm’ og ro ‘møtrik’. Af låneordene forekommer
boglma, bunitt, lodakkeri og spikari ikke i andre oldislandske tekster og
kabel og léna kun én gang til, også i breve skrevet af Jon Egilsson (Isl-
Dipl 286, 1431, IslDipl 278, 1431).113
Et andet eksempel er et afladsbrev udstedt 1487 af Raymundus Perau-
di, pavens legat i Tyskland, for Torbjørn Jonsson (c. 1450-1515), bonde
i Kålfanes, SteingrimsfjorØur, og hans hustru (DI 6 nr. 524). Torbjørn
var indskrevet som student ved universitetet i Rostock 1480 (jf. Sig-
urøur Pétursson 1992:24) og har ifølge brevet ydet penge til kirken i Re-
gensburg. Brevet er skrevet af Torbjørn selv (Stefan Karlsson
2000c:237) og er formodentlig oversat fra latin (muligvis dog tysk). I
det forekommer bl.a. følgende ord som dels eller helt er af fremmed op-
rindelse: aflåt n., allsendiliga adv., blfalanarmadr m., biskup m., bréfn.,
byta vb., dåndikvinna f., daudans punktr m., erkidjåkn m., fasta f.,for-
prlsan f., frlheit n.pl., herra m., hreinsunareldsplna f., innsigli n.,
kunngera vb., makliga adv., messa f., påfi m., postoli m., postulligr adj.,
prestr m., reglubrodir m., skriptafadir m., skriptaganga f., skriptamåla-
nåd f., undireins adv., olmusugjord f., og desuden sjældne ord som
aptrfæringarmadr m., framjåtari m. (sandsynligvis en oversættelse af
lat. professor eller confessor), hluttakari m., hofudskrifari m. (orddan-
nelse med hofud- er til dels af fremmed oprindelse i de nordiske sprog),
112 Boglma skal ifølge ÅBM stamme fra mholl. boechline, men er vel ældre, forekommer
fx i jiulur i Snorres Edda (Finnur Jonsson 1900:208). Ænyda. bovline (ODS), fsv. boghli-
na; e. bowline. (Jf. Christensen og Ericsson 1969:192).
113 Det bør understreges at forekomsten af ordene ikke har noget med Jon Egilsson selv at
gøre; det er brevet som handler om en usædvanlig hændelse. Se nærmere afsnit 2.2, om
Jon Egilsson.