Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 122
120
Middelnedertyske låneord
5.1.13 Ekskurs: Ord fra oldsaksisk i statutterne
I afsnit 5.3.2 nedenfor diskuteres en del ord der sandsynligvis stammer
fra oldsaksisk snarere end middelnedertysk. Mange af dem forekommer
for første gang i bispestatutter og ærkebispestatutter hvilket vises nær-
mere i tabel 16 og 17:131
Tabel 16. Bispestatutter: Ældste belæg/eneste belæg på ord fra oldsaksisk.
Ord Kilde og datering Karakteristik
aflåt n. (bet.lån) DI 2:600, [1326] > c. 1500 ældste belæg
altarisdukr m. DI 1:244, [1178] > c. 1500 ældste belæg
daudapunktr m. DI 2:35, 1269 > c. 1375-1400 ældste belæg132
dukr m. DI 1:243, [1178] > c. 1500 ældste belæg
falsa vb. DI 2:213, [1281] > c. 1375-1400 ældste belæg
forboda vb. (bet.lån) DI 2:591, 1326 > c. 1320-1340 ældste belæg
forbodun f. DI 2:25 (note 2), 1269 > c. 1320 ældste belæg
kerti n. DI 1:437, [1224] > c. 1375-1400 ældste belæg
meistari m. DI 2:213, [1281] > c. 1375-1400 ældste belæg
opinberazt vb. DI 2:798, 1345 > c. 1470 ældste belæg133
opinberr adj. DI 2:27, 1269 > c. 1480-1500 ældste belæg
påfabann n. DI 2:212, [1281] > c. 1375-1400 eneste belæg
vaxkerti n. DI 2:810, 1345 > c. 1480-1500 eneste belæg
vers n. DI 2:39, 1269 > c. 1450 ældste belæg
Tabel 17. Ærkebispestatutter: Ældste belæg/eneste belæg på ord fra oldsaksisk.
Ord Kilde og datering Karakteristik
falsligr adj. DI 2:711, 1336 > c. 1360-1400 eneste belæg
falsvitni n. DI 2:763, [1342] > c. 1375-1400 eneste belæg
herbergi n. DI 2:183, 1280 > c. 1360-1400 ældste belæg
kapelluprestr m. DI 2:500, 1320 > c. 1320-1340 begge belæg134
131 Det kan tilføjes at to af de ord der omtales i afsnit 5.3.2.1, og som evt. stammer fra old-
højtysk, forekommer i det undersøgte materiale for første gang i statutter: ametta f. DI 1:243,
[1178] > c. 1500, barun m. DI 2:590,1326 > c. 1320-1340 (ældste belæg på denne form).
132 Og eneste belæg på denne form af sammensætningen; et løst sammensat daudans
punktr forekommer i et afladsbrev fra pavens legat, DI 6:592, 1487.
133 Et muligt ældre belæg forekommer i en præsteed, dateret til c. 1321-1400 (opinbera
DI 2:508).
134 På grundordet kapella er der registreret ét belæg fra et ærkebispebrev, dateret i udga-
ven til c. 1173, men muligvis først oversat i 1400-tallet; et andet belæg er fra en liste over
sager som biskoppens godsbestyrer sørger for, det tredje er fra et oversat pavebrev (1285).