Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 141
Låneord i teksterne
139
dorsson (1970:375) fremfører efter min mening stærke argumenter for at
ordet er lånt direkte fra latin. -Æ.b.: Stu'K 332 (hskr. c. 1350-1370).
Følgende sammensætninger er registreret: skolabok f. ‘skolebog’:
skolabdkr IslDipl 125, 1396 (inv.); Jtem j Skolabokumm DI 4:111, 1397
> 1600-t. (inv., kloster); ænyda. skolebog-, æ.b.: Thom2 302 (hskr.
c. 1400); skolameistari m. ‘skoleholder’: skolameistara (dat.) DI 7:181,
1493 (bispebrev); gida. skolemæstere, fsv. skolamæstare.
skrin n. ‘skrin, æske’ (se F): Skrin MåldReyk2 19.12 (Reykjaholts-
måldagi, 1204-1208); scrin oc bakstr jarn DI 1:402, [c. 1220] > 1601
(inv.). Gno. d.s. (OH619 116; DN 2:74, 1307), gida. skrin, fsv. skrin-, <
mnty. schrln eller oe. schrln < lat. scrlnium ifølge NÅN, Hq. (om sv.
skrin); snarere fra oldengelsk end middelnedertysk ifølge ÅBM;155 fra
oldengelsk ifølge de Vries. Ordet er meget gammelt, forekommer allere-
de i et digt af Sighvatr Pordarson (d. c. 1045) hvilket udelukker middel-
nedertysk som et formidlende sprog, i hvert fald hvad oldislandsk angår.
Sammensætningen byrskrin ‘storm-skrin’ (o: himmel) forekommer i
Plåcitus drapa i AM 673 b 4to fra c. 1200. Halldor Halldorsson
(1970:374) mener at ordet snarest er et lån fra oldengelsk, hvis ikke di-
rekte fra latin; Haugen (1976:165) mener at det tilmed kan være førkri-
stent. I det undersøgte materiale forekommer ordet kun i måldagar (11
belæg).
Af sammensætninger er følgende registreret, de fleste fra måldagar-.
silfrskrin ‘skrin af sølv’ DI 3:197, (1363] > 1601, fsv. silfskrin; æ.b.:
ThPost2 734 (hskr. c. 1300-1325); tréskrin ‘skrin af træ’ DI 2:778,
(1343] > 1598, fsv. træskrin; skrinbrot n. ‘et brudstykke af et skrin’
DI 3:587, 1394 > c. 1426-1483; skrindukr m. ‘dug på et skrin’ IslDipl
124, 1396; skringerd f. ‘forarbejdning af et skrin’ DI 3:683, 1403 >
1500-t., æ.b.: PBpB 325 (hskr. c. 1350), PBpE 380 (hskr. c. 1300);
skrlnklædi n. ‘tøjhylster til relikviebeholder’ (F) DI 4:100, 1397 >
1600-t.
stampr m. ‘bøtte, tønde’ forekommer bl.a. i en kirkeregning fra 1426:
tunnr ok halftunnr ok stampar DI 4:341, 1426-1493 > apogr. Mno. d.s.
(ij thwnne sthampe DN 3:580, 1449). Det er sandsynligvis et låneord,
evt. fra norsk eller dansk og af samme etymologiske oprindelse som isl.
stappa vb. (mp regelret assimileret til pp i islandsk). Mindre sandsynligt,
155 ÅBM (s. 863): “Lfld. komiS um fe. senn (fremur en ml]). schrm) ur lat. scrlnium”
(‘sandsynligvis lånt gennem oe. scrin (snarere end mnty. schrln) fra lat. scrlnium’).