Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 162
160
Middelnedertyske låneord
dre tekster er ordet i denne betydning gammelt (Homlsl, c. 1200), og
påvirkningen stammer derfor nok fra oldengelsk (eller oldsaksisk) sna-
rere end fra middelnedertysk. - Sammensætningen forbodsbréf n. ‘brev
om forbud (interdikt)’ forekommer én gang i et brev fra 1431 (DI 4:471,
1431 > før 1459). - forboda vb. ‘bandlyse, ekskommunikere’: bann-
setta eda forbodada DI 2:591, 1326 > c. 1320-1340 (bpst.)\ forbodadur
oc lystur j bann DI 5:47, 1450 > før 1459. Gno. d.s. (DN 4:69, 1306),
fsv. forbodha, forbudha, jf. gida. forbjuthe (1401, K); svarer delvis til
mnty. vorbéden (WN). Æ.b.: biskup forbodar Kolbein Stu’K 279 (hskr.
c. 1350-1370). - forbodan, forbodun f. ‘udstedelse af et kirkeligt for-
bud’: bann eda forbodun DI 2:25 (note 2), 1269 > c. 1320 (bpst.; mang-
ler i en afskrift, forbod to afskrifter); med wtsetningu af heilagri kirkiu
edur audrum forbodunum \forbodum anden afskrift, se DI 2:491, note 1]
DI 9:10, [1319] > c. 1580-1635; Bans forbodan stærstu måla DI 3:257,
[c. 1370] > 1600-t. (bpst.). (Belægget fra 1319 er fra et brev fra island-
ske bønder til kongen; dokumentet er ikke bevaret i diplomatariske af-
skrifter hvilket til en vis grad begrænser dets værdi som sproglig kilde).
Verbalsubstantiv til forboda. Gno. d.s. (jf. DI 2:364, 1309, norsk lovre-
form). Jf. også fyrirbodun i DI 4:461, 1431 > 1500-t. (i et andet hskr.
(1544) står forbodum, dat.pl.). Æ.b.: (forbodan af bi skupi PBpB 286
(hskr. c. 1350).
fru f. 1) ‘den hellige jomfru’: vara fru sanctam mariam DI 2:49,
[1269] > c. 1320-1340 (formular); vorre fru sanctæ Mariæ DI 2:434,
1318-c. 1400 > 1639 (inv.); eptir vårr fru messu IslDipl 263, 1427; 2)
‘frue’://-« halbera abbadis IslDipl 2, [1295-1313]. Gno. d.s. (Streng 12
‘frue; kvinde’; DN 1:7, 1225 ‘frue’), gida. frughe (jf. GG 2:122 med
hensyn til konsonantismen), fsv. fru; < osax. frua (ÅBM, NÅN, Hq.) el-
ler mnty. vrouwe, vrii(w)e (ÅBM). Skautrup (1944:173) henfører ordet i
dansk til tiden før 1100; Hq. grupperer det sammen med fsv. herre, jung-
fru m.fl. som han kalder for “fsax. el. tidiga mity. lånord”. Halldor Hall-
dorsson (1970:367) fremfører stærke argumenter for at ordet i islandsk
stammer fra oldsaksisk. I alt har ONP over 100 belæg på fru (begge be-
tydninger) fra forskellige tekster; ældre end de ovenfor nævnte fx i NjM
461 (hskr. c. 1330-1370), Stu'K 331 (hskr. c. 1350-1370) og Alex 57
(hskr. c. 1280). Ordformen fruva (pi.fruvur) forekommer kun en enkelt
gang i Ynglinga saga (skr.frovor, AM 45 fol., c. 1300-1325, se Hkr1 24);
den stammer sandsynligvis fra middelnedertysk (Halldor Halldorsson
1970:367).