Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Blaðsíða 168
166
Middelnedertyske låneord
kærleikr m. ‘(kristen) godhed’ etc. 1) svag bøjning: kiærleiki kristinna
manna a milli DI 10:433, [1300-t.] > 1600-t. (formular til indledning af
en fest); kærlæika (akk.) IslDipl 278, 1431 (JE); kiærleika (akk.)
DI 6:420, 1481 > c. 1720-1730 (ægteskabsbevilling fra pavens repræ-
sentant, oversat fra latin evt. 1498); 2) stærk bøjning: han helli yfir osz
kiærleikz neista DI 10:433, [1300-t.] > 1600-t. (formular til indledning
af en fest); med saunnum kiærleik DI 5:615, 1471. Dannet til kærr. Gno.
kærleiki (DN 12:10, 1290), kærleikr (Streng 92; DN 8:94, 1325), gida.
kærlek ‘kærlighed’, fsv. kærleker ‘kærlighed; hengivenhed’ m.m. ONP
har c. 20 belæg på kærleiki, deraf 5 fra islandske diplomer (1431, 1481,
1500-tallet) og 9 fra norske (1290-1341), og c. 85 belæg på kærleikr,
deriblandt nogle fra gamle tekster, men ingen fra islandske diplomer og
kun to fra norske (1325, 1339). Æ.b.: fx Eg 246 (hskr. c. 1330-1370),
StuHK 185 (hskr. c. 1350-1370). - kærligr adj. ‘kærlig, venlig’: kiærlig-
ur vilie DI 10:433, [1300-t. > 1600-t. (formular til indledning af en fest);
kiærlig ok brodurlig fiarskifte IslDipl 37, 1360 (evt. norsk skriver);
kærligh husfru IslDipl 128, 1397. Gno. d.s. (fagert bref ok kærleght DN
8:126, [1338], privatbrev), gida. kærlik, fsv. kærliker. - kærliga adv.
‘kærligt, venligt’: bidium ver vm kerligha alla goda mæn DI 4:474, 1431
(JE kop.); ydr heilsar eg [...] kærliga IslDipl 410, [c. 1450]. Gno. d.s.
(DN 8:116, 1337), gida. kærlike (“kiarligen”, jysk form, K), fsv. kærlika.
Æ.b.: GBpD 119 (hskr. c. 1350-1365).
lektia f. ‘et læsestykke (fra Bibelen)’: huernn dag [...] er niju læctior
eru j ottu sauhg DI 7:1, [c. 1170] > 1601 (inv.); lectior (pi.) DI 2:601,
[1326] > c. 1500 (bpst.). Gida. lektie (leczer pi. K), fsv. lækza, lexa. An-
ses ofte for at være lånt gennem mnty. lektie < lat. lectio (ÅBM, de
Vries; Hq. om fsv. lækza: < mnty. lexe, lectie), men ordets alder i is-
landsk (det ovennævnte eksempel, Homfsl, c. 1200, m.fl.) tyder dog på
at det snarere er lånt fra oldsaksisk eller et andet vestgermansk sprog.
makligr adj. ‘velfortjent; passende’: fur makliga ok uidrkuqniiliga
idranar åudxtu DI 2:167, [c. 1280] > c. 1350 (Grimr Holmsteinssons
brev til abbed Runolfr Sigmundarson); gera minum skapara [...]
maklighar packer IslDipl 85, 1386; makliga adv. samme bet.: makliga
asakadir fyrir oskynsama pdgn DI 2:625, 1327 > c. 1363 (æbpst.); reidi
hins rettlatazta domara mundi mig eigi nalgazt mega edr makliga sku
DI 6:245, [1479] > c. 1750 (skriftemål). Vel dannet til adj. makr ‘pas-
sende; bekvem’ (ÅBM) som ofte menes at stamme fra tidlig middelne-
dertysk (ÅBM, NÅN, Hq.; jf. de Vries), jf. mnty. (ge)mak ‘tilhørende,