Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 169
Låneord i teksterne
167
passende’. Makr forekommer imidlertid i islandsk så tidligt som i Kor-
måkr Qgmundarsons digtning (900-tallet), se Skjd. A, 1:82, så at old-
saksisk eller oldhøjtysk (gimah) er mere sandsynlige kildesprog. Mak-
liga og makligr forekommer i AM 237 a fol. (c. 1150) og i Homlsl
(c. 1200), makligr også fx i Helga kvi5a HjørvarSssonar 25; begge for-
mer også i Gammelnorsk Homiliebog (maclegr HomNo 76, maclega
HomNo 83) samt i norske diplomer omkr. 1300. Hvad islandsk angår
kan det derfor næppe være rigtigt, som NÅN foreslår, at gida. maklik og
tilsvarende ord i andre nordiske sprog er “vel lån fra mnty. makelik”.
ONP har over 30 belæg på makliga fra de fleste tekstgenrer, dog ingen
fra islandske diplomer, og c. 170 belæg på makligr, også fra forskellige
tekster, særlig mange fra religiøse og kristelige værker, også mange fra
riddersagaer, nogle fra islændingesagaer og Sturlunga, derimod ingen
fra fomaldarsagaer og yderst få fra lovtekster og norske/islandske diplo-
mer (vist kun ét islandsk, 1386). - omakligr adj. ‘uværdig’: til pessa
vegs oc vanda. er ec hæfi vmacligr vndir iataz DI 1:329, [1202] >
c. 1330 (Gubmundar saga biskups); pann tlma sem eg tok at mier holld
og blod drottins mins [...] pott omakligt væri DI 6:243, [1479] > c. 1750
(skriftemål); omakliga adv. ‘uværdigt’: til pessa ualldz oc uanda. er ver
høfum omacliga under genglt DI 1:327, [1202] > c. 1280-1300.196 Dan-
net til makligr, makliga. Gno. d.s. (umaclegan ‘ufortjent’ m.akk.sg.
HomNo 52), gida. umake(s) lik ‘besværlig, plagende’, fsv. omaklika adv.
‘voldsomt’. - Både omakliga og omakligr forekommer i Homfsl. ONP
har omkr. 20 belæg på omakliga fra forskellige tekster, dog ingen fra
egentlige islandske eller norske diplomer, og godt 50 belæg på
omakligr, kun et fra et islandsk diplom (1534) og ingen fra norske. -
makligleikr m. ‘fortjeneste, tilbørlighed’ forekommer i en ærkebispe-
statut: pinaz eptir makligleikum DI 2:278, 1290 > c. 1360-1400 (æbpst.).
Gno. d.s. (Kgs 71). Æ.b.: Mork 285 (c. 1275). ONP har over 30 belæg på
ordformerne makligleikr og makligleiki fra forskellige tekster, dog ingen
fra islandske eller norske diplomer. (Det bør bemærkes at -leikr og -leiki
har (eller kan have) samme bøjningsformer i pluralis). - Se også mak
etc. i kapitel 7.
meistari m. ‘lærd, magister, mester’: meistarar DI 2:213, [1281] >
c. 1375-1400 (bpst.); meistare sueinn pietursson officialis DI 5:368,
196 Belægget er fra et brev bevaret i Guømundar saga biskups; i en anden afskrift af bre-
vet står omakligr (= det ældste af ovennævnte belæg på det ord). Ordet forekommer ellers
ikke i egentlige diplomer.