Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 181
Låneord i teksterne
179
Hofler (1931:274-275) delvis tilsluttede sig. Også ÅBM anser det for
muligt (“lfkl. to. ur mljx”). Jan de Vries diskuterer kort to forslag til
etymologier til ordet, *jarknteikn (nordisk) og mnty. warteken, men ta-
ger ikke stilling til hvilket der er det mest sandsynlige. Ordet er imidler-
tid for gammelt til at det kan være et lån fra middelnedertysk, og den op-
fattelse er også blevet afvist af flere forskere, bl.a. Hq., AJ, Thors
(1957:514) og Hofmann (1974:150). Det forekommer således allerede
på en svensk runesten fra tidligt 1000-tal (U 226 iartiknum dat.pl.; se
Jansson 1969:497) og i islandsk i det ældste bevarede håndskrift, AM
237 a fol., fra omkr. 1150 (LL). Om ordet overhovedet er et låneord, er
meget usikkert.
5.4 Resumé af kapitlet
I dette kapitel diskuteres først låneordenes antal og deres frekvens i tek-
sterne. Der er mellem 600 og 650 ord og ordformer af middelnedertysk
oprindelse (nærmere c. 600 leksikalske ord), og de fordeler sig på c. 310
ordstammer. Omkr. 40% af ordene forekommer kun en enkelt gang i
hele tekstmaterialet, omkr. 35% forekommer 2-5 gange, omkr. 11% fo-
rekommer 6-10 gange og omkr. 14% forekommer 11 gange eller oftere.
Mellem 55% og 60% af ordstammerne er repræsenteret af kun ét ord
hvilket viser at orddannelse (sammensætning/afledning) med disse
fremmede ordstammer, eller lån af flere end et ord med samme stamme,
er forholdsvis ualmindeligt. Omkr. 210 ordstammer har hjemlige mid-
delnedertyske ordstammer bag sig mens omkr. 100 stammer er af en an-
den oprindelse, næsten altid med rødder i latin.
I afsnit 5.1.1 drøftes ordenes alder og karakteristika nærmere efter
teksttyper. Ord af sandsynlig middelnedertysk oprindelse optræder tid-
ligere i måldagar og specielt bispe- og ærkebispestatutter end i egentli-
ge diplomer, og ordene i disse teksttyper er også af en noget anden ka-
rakter. Låneord i måldagar er hovedsagelig kirkelige termer og benæv-
nelser for kirkens inventar og lignende. Ord af formodet middelneder-
tysk oprindelse, som fortrinsvis forekommer i måldagar, diskuteres i
afsnit 5.1.1.1, og ord som for første gang eller kun forekommer dér, op-
regnes i tabel 13. Låneord i statutter er også især af gejstlig karakter.
Disse diskuteres i afsnit 5.1.1.2, og ord som kun eller for første gang
forekommer i statutterne opregnes i tabel 14 (bispestatutter) og 15 (ær-