Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 195
Orddannelse og affikser
193
Tabel 25. Låneord med suffikset -heit.
Usammensat adj. + -heit
Sammensat adj. + -heit
frfheit (6)
goSheit (1)
bfskeSligheit (1)
feligheit (1)
ofrdåSugheit (1)
hæverskheit (1)
truheit (1)
réttugheit (2)
ærligheit (1)
Paralleller til de fleste af ordene er belagt i middelnedertysk: velicheit,
vrlheit, hovescheit, overdådicheit, rechticheit, truheit, erlicheit. Godheit
er sandsynligvis en nordisk dannelse (jf. dog mnty. godicheit (sent),
gotlicheit ‘godhed, venlighed’, Ahlsson 1960:179), og det samme gæl-
der måske også for hiskeåligheit (til mnty. beschéd-, jf. heschéden adj.),
men det kan dog være en tilfældighed at et tilsvarende ord ikke er beva-
ret i middelnedertysk.
Her bør også nævnes ordet skja(l)ligheit, skæ(l)ligheit n.pl. ‘(doku-
menteret) skellighed’ (DI 7:152, 1492; DI 7:277, 1495 > apogr.; DI
7:482, 1500 > c. 1580-1635) som stammer fra østnordisk, gida. skællik-
het, skiællikhet, fsv. skiællikhet, muligvis lånt gennem gno. skielligheit
(jf. Indrebø 1951:169; uskelligheit F 4). Det er dannet med det middel-
nedertyske suffiks til et hjemligt (østnordisk) ord, gida. skiællik, fsv.
skiæliker, men kan dog ikke betragtes som hørende til nærværende un-
dersøgelse.228
6.2.5 Suffikset -skapr
Suffikset vnord., fsv. -skapr m., gida. -skap m. er hjemligt i de nordiske
sprog (< germ. *skapi-, > osax. -skepi, mnty. -schap f., se nærmere NÅN).
Det blev oprindelig navnlig brugt til at danne substantiver med abstrakt
betydning. I de ældste islandske håndskrifter forekommer fx auvirdskapr
‘skam, ringeagt’, fiflskapr ‘uforstand’, hjuskapr ‘ægteskab’, hgfdingskapr
‘en høvdings position’, kaupskapr ‘handelsvirksomhed’, mannskapr ‘men-
neskelig natur’ og pjofskapr ‘tyveri’. Senere blev en del ord med det etym-
ologisk beslægtede suffiks -schap n. (< osax. giskap ‘skabning, skæbne’)
228 Se note 30 s. 44 .