Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 196
194
Middelnedertyske låneord
lånt fra middelnedertysk til de skandinaviske sprog og videre til islandsk. I
islandsk har disse ord fået maskulint genus som de hjemlige ord.
Følgende ord med rødder i middelnedertysk forekommer med suffik-
set -skapr i de undersøgte tekster:
Tabel 26. Låneord med suffikset -skapr.
dåraskapr (2)
kyndugskapr(1)
reibskapr (9)
reikningsskapr (c. 20)
selskapr (4)
Paralleller er kendt i middelnedertysk til tre af disse: rédeschap, reken-
schap, selschap. De øvrige to er muligvis dannet i de nordiske sprog; i
kyndugskapr stammer begge orddele fra middelnedertysk (kiindich,
-schap n.).
AJ anser det for muligt at ordet bodskapr ‘budskab’, som også fore-
kommer i diplomerne,229 stammer fra middelnedertysk (“Vielleicht hat
das wort sein vorbild in mnd. bodeschop” AJ:995). Marius Kristensen
(1906) mente at gida. bot hæskap snarere var et lån fra mnty. bodeschop
{-schap) end at det svarede til oldnord. bodskapr. Ingen andre mener
dog, mig bekendt, at ordet kan være af fremmed oprindelse.
Ordet truskapr m. ‘troskab’ er formodentlig et nordisk ord. Det fore-
kommer nogle gange i diplomer i 1400-tallet (1401-1479, 7 belæg). Et
ældre belæg er registreret i en forvaltered fra 1300-tallet (med trygdh ok
truskap DI 2:509, [c. 1321-1400] > c. 1400). Det forekommer også i et
håndskrift fra c. 1350-1375 af Olåfs saga helga (OH 497, hskr. c. 1250-
1300) hvor andre håndskrifter har trvleic (c. 1250-1300) eller trvnadi
(1300-tallet) samt i den dårligt bevarede Vatnsdæla saga (Vatnx 24,
håndskrift fra c. 1700). Ordet forekommer i norsk (DN 2:261, 1353) og
østnordisk (gida. troskap, fsv. troskaper) og kan være lånt derfra til is-
landsk.
229 DI 2:128, [1275] > c. 1320-1340 (bpst.), DI 5:485, [1467] (privatbrev). Et belæg i
DI 2:23, en bispestatut fra 1269 (afskrift fra c. 1480-1500), er fra en rubrik og skal evt.
henføres til afskriftens år. Det ældste egentlige diplombelæg er fra et brev hvis sprogform
er “islandsk norsk” ifølge Hægstad (1942:136), DI 5:48,1450 > c. 1429-1458; næste gang
i et privatbrev fra 1467 (DI 5:485, [1467]) og siden efter 1480 (fx DI 6:294, 1480 >
apogr.).