Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 202
200
Middelnedertyske låneord
Zusammenfassend kann man feststellen, da[l es keine nennenswerten
Schwierigkeiten gegeben haben konnte, mnd. Worter allein aufgrund
ihres Lautbestandes in eine der skandinavischen Sprachen zu integrieren.
Hvad angår stavelsestrukturen og specielt fonotaksen, er tingene lidt
mere indviklede ifølge Braunmuller (op.cit.:149). Han mener dog at der
i hvert fald hvad angår forlydsfonotaksen i sprogene “keine ins Gewicht
failenden Unterschiede im Anlaut zwischen den beiden Diasystemen
gibt” (s. 151) og at forskellene i fonotaksen i udlyd har været minimale
(s. 156).
De nordiske sprogs nære slægtskab, med stort set fælles orddannel-
sesmønster og fonotaks, medførte at ord temmelig problemfrit og uden
større ændringer kunne optages i islandsk fra de øvrige nordiske sprog.
Morfologien var dog blevet så reduceret i de nærmeste lånesprog, særlig
i dansk, i senmiddelalderen at bestemmelsen af visse sproglige parame-
tre, fx bøjning, genus og pluralisendelse, i enkelte tilfælde kan have
været usikker ved ordenes indkomst i sproget.
Antallet af middelnedertyske låneord i islandsk blev meget mere be-
skedent end i de nærmest beslægtede skandinaviske sprog; men det har
sin forklaring i landets isolerede beliggenhed, en stærk skrifttradition og
ret almen læsefærdighed239 hvilket alt sandsynligvis har virket hæm-
mende på optagelse af nye ord og samtidig regulerende på de ord der al-
ligevel fik fodfæste i sproget.
Det islandske sprogsystem har igennem århundrederne været særde-
les konservativt, og en del forskellige faktorer har medvirket til at holde
det i en stabil tilstand,240 bl.a. den litterære tradition og digtningen med
dens faste, nærmest urokkelige regler om allitteration og rim. Sproget
tillod ikke nogen større usikkerhed hvilket bl.a. betød at fremmede ord
meget hurtigt fik en for sproget normal form, blev placeret i bestemte
bøjningsklasser og udrustet med de obligatoriske bøjningsendelser. Det-
te var meget forskelligt fra det som skete i senmiddelalderen i norsk og
specielt i østnordisk. I det undersøgte materiale forekommer nogle få
239 Om læse- og skrivefærdighed på Island i middelalderen se Einar Ol. Sveinsson (1944;
1955) og Loftur Guttormsson (1989:121-126). (Den sidstnævnte mener imidlertid, sikkert
med rette, at E.O.S. overdriver når han betegner læsefærdighed blandt lægmænd som “al-
menn” ‘generel’).
240 Helgi GuSmundsson (1977) har en god oversigt over dette.