Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 212
210
Middelnedertyske låneord
henvises til registerbindet til ordbogen (1989) samt bilagshæfterne ONP
1: Nøgle (1995) og ONP 1-2: Nøgle (2000) med hensyn til oplysninger
om udgaver og håndskrifternes formodede alder. - Se Appendiks 2:
Nøgle til forkortelser af navne på norrøne tekster med hensyn til en kort
oversigt over teksterne, bl.a. om en sandsynlig tilblivelsestid.
advent f. ‘advent’ (1): til j aduent DI 2:462, 1318-c. 1400 > 1639
(inv.); adventa f. (10): i aduentu edr i langa fdstu DI 2:537, [1323-
1348] > c. 1363 (æbpst.); messubok fra advenntu domini (muligvis la-
tinsk bøjning) DI 3:107, [1355] > 1601 (inv.). Gno. d.s. (advent Thom1
218; aduenten DN 4:106, 1315, afskr. 1555; adventu dat. DN 7:142,
1327/1328), gida. advent, fsv. advent, adventæ, muligvis gennem mnty.
advente f. < lat. adventus (Domini) m. ‘Herrens komme’ (jf. Thors
1957:326; Hofler 1931:260). ÅBM, Hq. og ODS nævner ikke noget
mellemled (NÅN omtaler ikke ordet). Adventa synes ikke at forekomme
i det materiale som er trykt i DI før end i 1300-tallet, i Audunarmåldag-
ar fra 1318-c. 1400 (DI 2 nr. 240-336) og ærkebiskop Eillfr og biskop
Jon Halldorssons (i Skålholt) statut fra 1323 (DI 2 nr. 355). I måldag-
ar’ ne forekommer ordet oftest når en messebog beskrives og har da i
reglen latinsk bøjning (fx messuBok [...] til aduentum DI 2:443 (isl. til i
stedet for lat. ad), lesbok. de aduentu oc til .ix. vikna fostu DI 2:460, Leg-
endo Bok. tekur til in aduentu ocframm vm jol DI 2:463). Når selve ad-
venten omtales, bruges derimod i reglen ordet jolafasta. - adventubok
f. ‘messebog’ (4): aduentuBok DI 3:558, e. 1394 > 1639 (inv.). - ad-
ventubrefér(r) n. ‘breviar begyndende med advent’ (1): ij. adventu bre-
fer med saung oc messur DI 5:286, 1461-1510 (inv.). - adventubrevi-
arium n. d.s. (1): adventu brefiarium syngiande DI 5:338, 1461-1510
(inv.).
afreikna —> reikna
afsetja vb. ‘afskedige, afsætte’ (6): afsettir sinum sæmdum (m.pl.,
perf.part.) DI 2:601, [1326] > c. 1500 (bpst.); afsetium wij peimfadme
heilagrar kirkiu DI 4:642, 1443 > apogr. Gno. d.s. (Thom1 85, hskr.
c. 1300), gida. afsætje, fsv. afsætia; muligvis påvirket af mnty. afsetten
ifølge F&T; omtales ikke i andre etymologiske ordbøger. Modsvarer
oisl. setja (e-n) af + dativ ‘afskedige nogen’ (setti hann af kirkju Stu11-
R11127x 177) og kan evt. betragtes som en variant til det under den al-
mene tendens til præfigering af verber som blev almindelig i senmiddel-
alderen efter latinsk-tysk forbillede (jf. Karker 1967:643-644; Wessén