Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Blaðsíða 222
220
Middelnedertyske låneord
klædes DI 7:13, 1484 > c. 1750. Mno. d.s. (beskatte DN 2:518, 1426),
gida. beskatte, fsv. beskatta; < mnty. beschatten (NÅN). Ordet forekom-
mer også i en islandsk oversættelse fra mellem 1453 og 1513 af en lov-
reform af kong Christian I, givet i Bergen 1453 for hele det norske rige
(,biskatta DI 5:115, jf. beskatte DI 5:113, norsk-dansk sprogform).
blskedligheit, beskedligheit n. ‘forstandighed’ (1): æfter radæ for-
sion visdomæ oc bæskædlighæit mæira parts capituli næfndrar kirkiu
DI 4:414, 1430 (præsteed, JE kop.). Gida. beskethelikhet, fsv. beskedhe-
likhet; jf. mno. adj. biskedhelikom dat.pl. DN 3:471, c. 1420; < mnty.
beschédelik og suffikset -heit< mnty. -heit.- Adj. biskedinn ‘forstandig’
forekommer i Encm624 33 (hskr. c. 1500).
biskermingr m. (biskerming f.?) ‘beskærmelse, beskyttelse’ (1): j
sinn kongliganfrid og biskerming DI 7:363, 1497 > c. 1580-1635. Gida.
beskærming (1415); mnty. bescherminge. Jf. mno. beschermelsse DN
4:621, 1431, beskerman DN 4:650, 1442, fsv. beskærma, beskærmilse,
beskærman. (Formelt kan ordet også være dannet til vb. biskerma <
mnty. beschermen). Jf. NÅN, Hq.
bismari m. ‘bismer’ (3): bismare med tonn IslDipl 54, 1374 (inv.).
Gno. d.s. (Landslpg, NGL 2:167, hskr. c. 1320; DN 5:167, 1349), gida.
bismer (Flensborg Stadsret), fsv. bismare; < mnty. bis(e)mer < russ.
bezmén (< tyrk. batman) (ÅBM, NÅN, Hq.). Her kun belagt i måldagar.
bitala vb. ‘betale’ (16): skal ek sialfur bitala DI 4:609, 1440 > 1471.
Mno. d.s. {bitalat perf.part. DN 1:370, 1386), gida. betale, fsv. betala\ <
mnty. betalen (NÅN, Hq.). Ordet er sammen med bifala det mest almin-
delige bi-ord i diplomerne. - obitaladr adj. (perf.part.) ‘ikke betalt’ (3):
halfur bitaladur. enn halfur obitaladur DI 4:693, [1446] > c. 1600. Fsv.
obetaladher. - bitaling f. ‘betaling’ (1): hann hefer [...] fulla bijtaling
giort heilagri hola kirkiu IslDipl 362, 1443 (jf. note ved bihof). Ver-
balsubstantiv til bitala. Mno. betaling (DN 9:258, 1439), bitalning
(DN 2:535, 1433),265 gida. betal(n)ing, fsv. betal(n)ing; mnty. betalinge.
bivara vb. 1) ‘bevare, opbevare’ (1): klu[c]knahus uti firir kirkiune
[...] suo kluckurnar mætti uera uel bijuar[ad]ar DI 5:337, 1461-1510
(inv.); 2) i udtrykket bivara sik vid/med e-t ‘befatte sig med noget, blan-
de sig i noget’ (2): Andres fyrerbaud [...] sijra Joni [...] ad byvara sig
nockud vid kyrkiunnar valid edur starf DI 5:238, 1461 > 1600-t:,fyrir-
biodum vær [...] ollum [...] ad Biuara sig nockud med fyrrnefndan jard-
265 Samme belæg som F 4 henviser til u. betaling, bi-.