Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 224
222
Middelnedertyske låneord
1484; jf. fær. pa bleifhon deydh DF 44, 1404 > 1407. Derimod er der in-
gen belæg registreret på verbet som et hjælpeverbum i passivkonstrukti-
oner, en nordisk innovation som ikke kendes i middelnedertysk (Elme-
vik 1970).
blybulla —> bulla
bokaformi —> formi
bokalektari -»lektari
borga vb. ‘indestå for, kautionere, gå i borgen’ (9): brandr borgade at
a byrgiaz allar logryftingar IslDipl 12, [1332-1340]; nogle gange nær-
mer betydningen sig det nyislandske ‘betale’: borgadi jon brodr hans
pessa o maga a sinna peninga IslDipl 156, 1402; skal dptnefndvr dlafvr.
sv ara ok bårga vpp aa sina peninga [...] pdrcio okfyrrnd kirkiv nnar Isl-
Dipl 390, 1449; lofadi [...] sueirn ath borga pat upp ai sina peninga DI
5:648, 1471. Gno. d.s. (DN 3:43, 1296), gida. borghe (Jyske lov), fsv.
borgha; muligvis fra mnty. borgen (ABM, NÅN). Hq. betragter de nor-
diske ord som hjemlige. - Æ.b.: Nik II (HMS 2:134, hskr. c. 1375-
1400). ONP har over 50 belæg, deraf c. 35 fra norske diplomer (mest fra
1300-tallet), nogle fra norske lovtekster fra c. 1300 og senere og nogle
få fra islandske diplomer (1400-tallet). I andre tekster er ordet sjældent,
men enkelte belæg forekommer i helgenlegender, bispesagaer, gamle
riddersagaer og encyklopædisk litteratur. - borgan, borgun f. ‘kaution,
borgen’ (c. 30): Geck Dalkr bonde i borgan vid kirkiuna DI 3:422, 1388
> apogr.; sky Ildi standa i borgan ok pant fyrer kirkiugozen DI 5:449,
1465; geingu j borgun ath [...] DI 6:231, 1479. Verbalsubstantiv til
borga. Gno. d.s. (borghan DN 4:61, 1302; borgen DI 2:283, 1294, norsk
lovreform), gida. borghen, fsv. borghan; svarer til mnty. borge f. - Æ.b.:
Nik II (HMS 2:134, hskr. c. 1375-1400). Over 20 diplombelæg er regi-
streret på ordformen borgan og 8 på borgun. ONP har omkr. 50 belæg,
flertallet fra norske diplomer (mest fra 1300-tallet) og islandske diplo-
mer (mest fra 1400-tallets anden halvdel). I andre tekster er ordet sjæl-
dent. - borgunarmadr m. ‘garant, kautionist’ (1 f.fullan borgonarmann
DI 4:448, 1431 (JE kop.). Gno. d.s. (NGL 3:61, 1303), fsv. borghana-
man, jf. ænyda. borgensmand; mnty. borgeman. - Æ.b.: BandM 58
(hskr. c. 1330-1370).
bruka vb. ‘bruge’ (2): urskurda eg [...] Jon Jonsson [mega\ bruka og
byhallda j prattskrifadan Kugilldislæk DI 3:631, 1398 > 19. årh./1737;
ec uil sialf hafa bruka og bihallda allt petta goz DI 7:245, 1495 > 1497.
(Belægget fra 1398 er p.g.a. dokumentets overlevering af tvivlsom vær-