Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Page 226
224
Middelnedertyske låneord
belæg er fra måldagar. - bukkramshokull m. ‘messehagel af bukram’
(1): buekrams hokli DI 4:124, 1397 > 1600-t. (inv.). - Se Gubbrandur
Jonsson (1919-1929:250).
buldr n. ‘ballade’ (2): ecki bulldr edur omak skylide hann giora upp
å pessa peninga DI 7:526, 1500 > apogr.; peink[i]vm vær petta avka
bvlldvr vig og vandrædi DI 7:540, [1500] (privatbrev). Jf. også et ek-
sempel i et dokument fra 1501: til bvlldrs og osampyckis DI 7:564. Or-
det er måske et låneord i islandsk ifølge ÅBM, som sammenligner buldr
og verbet buldra med tilsvarende ord i de øvrige nordiske sprog og med
mnty. bulderen, nyhty. poltern. NÅN og Hq. betragter ordet som hjem-
ligt i dansk og svensk. Tilsvarende ord forekommer i middelnedertysk,
subst. bulder, buller og vb. bulderen, jf. mhty. buldern, boldern (ÅBM,
NÅN, Hq., Marquardsen 1908), og både Holst (1903:57) og Marquard-
sen (1908:415) mener at ordet i gammeldansk er et lån derfra. Det er
også WN’s og Bandles (1956:273) mening hvad angår ældre islandsk.
Gno. d.s. (DN 4:720, 1476), gida. buller, bulder (Holst, Marquardsen,
loc.cit.), fsv. bulder. I et 1600-tals håndskrift af Rémundar saga keisara-
sonar forekommer ordet i bet. ‘tom snak’ (skraf.\ buldr ok skjal); i et æl-
dre håndskrift fra det sene 1400-tal mangler ordet {skraf ok skial) (Rém
320). - ONP har 7 belæg på ordet, deraf 6 fra islandske diplomer (1500-
1537) samt det ovennævnte fra Rémundar saga.
bulla n. ‘kapsel, segl (på pavebrev)’ (1): unndir.uaru bulla inni luktu
DI 3:113, 1356 > c. 1360-1380. Gno. d.s.: mæd hans hanganda ok heilu
bulla DN 3:50, [c. 1300], gida. bulle, fsv. bulla (bwllår pi. 1509, Sdw.
1:162); < lat. bulla f., ifølge ÅBM og de Vries268 enten direkte derfra el-
ler gennem mnty. bulle f./m. NÅN og Hq. tager ikke stilling til et mel-
lemled mellem nordisk og latin. Det ovennævnte belæg er fra et pave-
brev der er oversat fra latin til islandsk og bevaret i en islandsk annal
(Storm 1888:225). - blybulla ‘segl af bly’ (1): vnndir hans blybulla
DI 3:203, 1364 (overskrift over et latinsksproget brev fra pavens legat).
Anmærkning: Det er ikke lykkedes mig at finde en tilfredsstillende forkla-
ring på ordets genus i de ældste ovenfor nævnte vestnordiske belæg, som
er neutrum. En forekomst af ordet i et ævintyr fra 1300-tallet, herra påfans
bréfmed hanganda bulla (Æv25 101, hskr. c. 1350), anføres i F 4 som et
eksempel på maskulinum bulli. Det er dog ikke muligt med sikkerhed at
268 ÅBM og de Vries gengiver ordet som femininum bulla (ÅBM), bulla (ÅBM, de Vries).