Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Blaðsíða 230
228
Middelnedertyske låneord
risk bortfald af det senere d: danemanna DI 6:467, 1482 > c. 1600-1800;
vnder dom biskup[s] stejfans ok annara danemanna DI 7 159, 1493.
Denne ordform er den gængse i yngre islandsk (ddni-, dånu-; dånumadr
i Skåld-Helga rimur, hskr. c. 1530-1540); den forekommer også i mel-
lemnorsk, fx som en daneman DN 14:157, c. 1500, og i ældre nydansk
kendes også denne form af præfikset (danekuinde K 1:337b).276 -
dåndimannsligr adj. ‘pragtfuld, fin’ (1): orda dandemanzlig DI 5:282,
1461-1510 (inv.). - dåndisveinn m. (= dåndimadr) (2): dandhæ suæin-
om IslDipl 279, 1431 (JE); dandesveine DI 6:718, 1490 > c. 1570. Fsv.
dondesven.
dåra vb. ‘spotte, håne’ (1): eigifahzt mier meira vm pennan gudræka
glæp [o: gudsforræderi] enn eg hefdi dcarat minn lika DI 6:246, [1479] >
c. 1750 (skriftemål). Mno. d.s. (DN 21:212, 1416), gida. dåre, fsv. dara;
sandsynligvis < mnty. doren (NÅN), bedoren ‘spotte, håne’ (ÅBM, jf.
Hbfler 1931:273), eller dannet til dåri m. (fx i GeSraunir, fra tidligt
1400-tal ifølge Olafur Halldorsson 1968:xvi; hskr. c. 1480-1490) <
mnty. dore (jf. Hq., NÅN, ÅBM). -Æ.b.: VP 472 (hskr. c. 1400). Ordet
er ret almindeligt i fornaldarsagaer og riddersagaer, forekommer også i
Grettis saga (Gr 207, hskr. c. 1500) samt i rimur (fx Skikkju rimur, hskr.
c. 1480-1490.). - dåraskapr m. ‘hån; dårskab’ (2): hafid eigi vidr slog
ne sleittan edr sleittrlegan dara skap (akk.) Form671 153, c. 1320-1340
(jf. DI 2:329); fiandans velar ok villa ok hans daraskapr DI 2:762,
[1342] > c. 1375-1400 (æbpst.). Dannet til dåri m. ‘tåbe’ og -skapr (del-
vis < mnty. -schap n., se diskussionen i afsnit 6.2.5). Gno./mno. d.s. (DN
4:20, 1297 tilnavn; DN 2:322, 1370), glda./ænyda. darskap/dårskab
(1466 ‘ubesindighed, hidsighed’, 1552 ‘tåbelighed’), fsv. darskaper. Or-
det tilhører ikke diplomsproget. Et muligt ældre belæg forekommer i
Tveggja postula saga Jons ok Jakobs (Postola sogur s. 655); dåruskapr
forekommer bl.a. i Grettis saga (Gr 101, hskr. c. 1500).
decimapartr —> partr
deil n., deill m. ‘del, part’ (2): sundrskipta i priu deil allt pat goz og
peninga [...] sem [...] Bidrn Porleifsson og Hustru Oluf[...\ hdfdu ad
sér teked og eirn deil afkeyptu DI 8:664-7, 1480 > c. 1780-1790.277 Gno.
min deil (akk.) DN 3:284, 1369, gida. del, fsv. del\ < mnty. deil, del
(NÅN, Hq.). Ordet er ikke belagt i andre tekster før 1500. - sérdeilis
276 Formen danne- i gida. dannemenen pi. (1479, K), fsv. dannemen pi. (1512, Sdw.
1:194b) er vel derimod opstået ved assimilation af nd > nn i dande-,
277 Jf. en anden afskrift fra 1773 af samme brev, DI 6:27414.