Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 236
234
Middelnedertyske låneord
vanginge; hun mener i øvrigt at gida. fængelse snarest svarer til middel-
nedertyske ordformer på -nisse (op.cit.:464). I diplomteksteme fore-
kommer foruden fangelsi ordene forsmæelsi (se neden for), forsømmelsi
(se nedenfor), dnfelsi (DI 5:115, 1453 > c. 1600, lovreform fra kong
Christian I, nægelsi (skr. nægelse DI 7:231, 1494 > c. 1700) og tilliggelsi
(skr. tilliggilse DI 7:245, 1495 > 1497) med denne endelse (de tre sidste
er lån fra dansk). Reykelsi (fx i en lovtekst fra c. 1200, DI 1:318) er af en
anden oprindelse (< oe. riecels, recels). -Æ.b.: OH 175 (hskr. c. 1250-
1300).286
farga f. ‘farve, maling’ (1): Brijk medfaurgu yfir alltari. aunnur med
steyn framann fyrer alltari DI 3:515, e. 1394 > 1639 (inv.). Mno. jf.
fargha m.akk.sg.: med water fargha DN 5:410, 1429, gida. farghe, fær-
ghe, fsv.færgha (også farga Sdw.) < mnty. varwe f. (NÅN, Hq., jf. ÅBM
u. farfi). Af det ovennævnte eksempel kan det formodentlig sluttes at
farga og det gamle steinn m. ‘farve’ ikke har været helt synonyme. (Ver-
bet/arga ‘farve’ forekommer fx i KonråSs rimur, hskr. c. 1480-1490). -
fargan n. ‘farve, maling’ (1): med jslendzkt fargan DI 7:199, 1493 >
1491-1518 (inv.). Verbalsubstantiv til et vb.farga (jf. gullfarga i SmI5 8,
hskr. 1387). Mno. d.s.: med [...] water farghen DN 5:410, 1429, gida.
gulfarghen, fsv. sæterværkisfærghan. - gullfarg(r) n./m. ‘guldfarve’ (6):
spialld med hurdum oc gullfarg aa DI 5:405, [c. 1463-1470] (inv.); likn-
eski sancti Laurencij med gullfarg storann DI 7:199, 1493 > 1491-1518
(inv.).287 Ordets genus fremgår ikke tydeligt af konteksten, jf. de øvrige
belæg: (hrik/tahulum/likneski) med gvllfarg (4 belæg) DI 5:583, 1470
(gave til en kirke). Ænyda. guldfarve (jf. gida. gulfarghen ovenfor), fsv.
gulfærgha. - Æ.b.: Gullfargi m. i Smi'5 8 (hskr. 1387).
feligr (féligr) adj. ‘sikret mod overfald’288 (6): hvdrartveggiv jardir
skylldv stannda fe legar: dRaskadar ok ''o1Rvpladar IslDipl 403, 1449.
Gno. d.s. (DN 3:214, 1348), gida. feligh, fs\.felogher\ < mnty. velich
(ÅBM, jf. WN, Moberg 1989:66). Fem ud af seks af de islandske belæg
286 1 Heimskringla står på samme sted fåra gæzlu (HkrIlx 149, hskr. c. 1675-1700; mang-
ler i håndskriftsgruppen J). - Et belæg phfangelsi i en afskrift fra c. 1500 af en lovtekst fra
c. 1280 (DI 2:235) er tvivlsomt; teksten genspejler snarest sproget på afskriftens tid.
287 Det er usikkert om storann m.akk. henviser til gullfarg eller til sancti Laurencij.
288 Féligr i bet. ‘i velstand, passende, fordelagtig’ (i nyislandsk med en ironisk klang, ‘ny-
delig’) er af en anden oprindelse, dannet til fé n. og -ligr (jf. ÅBM). Det forekommer i for-
bindelsen ekki féligr ‘ussel’ fx i Sverris saga (Sv 91). Det hjemlige ord og låneordet kan
dog undertiden være vanskelige at skelne fra hinanden.