Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.2003, Side 238
236
Middelnedertyske låneord
Gno. d.s. (BorgKr1 345, hskr. c. 1300), gida .ferme (c. 1500), fsv. færma\
< mnty. fermen < lat. firmare (ÅBM).290 Det ældste af de islandske be-
læg er fra en statut af biskop Åmi Porlåksson; ordet forekommer også i
hans kristenret fra 1275, i et håndskrift fra c. 1300 (ÅKr 23). - Afled-
ningen ferming f. ‘konfirmation’ forekommer nogle gange i en bispe-
statut fra 1269: til skirnar hallda. eda fermingar DI 2:51, [1269] >
c. 1490. Gno. d.s. (NGL 2:344, ærkebp. Jons kristenret (c. 1280); DN
4:222, 1342); jf. gida.færmelse, fsv. færmilse.
fjordungspartr —> partr
fjordungspottr —> pottr
flugel n. ‘fløjl’ (1): treyia s[u]aurt med flugel DI 6:472, [1483], Gno.
d. s. (fluel DN 3:271, 1365), gida. fløvel, fsv. flogheb, < mnty. flowel,
flowel,flu{w)el < ofra. veluel < lat. villus ‘uld’ (ÅBM, NÅN, Hq. m.fl.).
Ordet er kommet ind i de nordiske sprog allerede i 1300-tallet (jf. Seip
1955:333).
fodr n. ‘foderal (til opbevaring af oblater)’291 (3): corporale med fodri
DI 3:171, [1360-1389] > 1639 (inv.); hlattfodr IslDipl 287, 1431 (testa-
mente). Gno. mQttulsfodr (DN 1:179, 1332), gida. fother, for, fsv.
fodher, < mnty. voder NÅN, Hq.; ÅBM betragter ikke ordet som et låne-
ord. - Æ.b.: Bret 289 (hskr. c. 1302-1310) ‘for’. - fodrlauss adj. 1)
‘uden et korporalshus' (1): friu corporalia. og er eitt fodurlaust
DI 3:534, e. 1394 > 1639 (inv.); 2) ‘uden for’ (2): fimm hauklar lauser
oc fodurlauseR DI 4:74, 1397 > 1548 (inv.). Fsv. fodherløs. - fo9ra vb.
‘fore’ (1): dukr fodradur DI 5:300, 1461-1510 (inv.). Gno. d.s. (DN
10:15, 1308), gida. fothre, fsv. fodhra; dannet til fodr (ÅBM) eller lånt
fra mnty. vodern, voren (NÅN). Æ.b.: Fris 250 (hskr. c. 1300-1325),292
brugt om en trøje {ok var i kcusvnngi fodrvdom). - Alle ordene forekom-
mer næsten kun i måldagar.
fogetadæmi —» foviti
forakt f. ‘hensigt, plan’ (jf. F 4) (1): med vilia ok forakt DI 2:509,
[c. 1321-1400] > c. 1400 (edsformular).293 Mno. d.s. (DN 18:30, 1389),
gida. mæth forakt ‘forsætlig, med vilje’ {bæres waben i lagit met bera-
290 Også konfirmera < lat. confirmåre forekommer i en ærkebispestatut fra 1290
(DI 2:276) i bet. ‘konfirmere’ og i et bispebrev fra 1479 (DI 6:219) i bet. ‘bekræfte’.
291 D.v.s. = korporalshus. Betydningen ‘for; klædestof’ synes ikke at være aktuel i de be-
læg som er registreret (DI 3:171,526, IslDipl 287). Betydningen i ældre fodr ‘føde’ ligger
for langt fra den nye betydning til at det er rimeligt at tale om et betydningslån.
292 Haraids saga harSråba i Codex Frisianus (en Heimskringlatekst, jf. Hkrlllx 212).